So sánh sức mạnh quân sự Israel và Iran: Ai vượt trội hơn?

Lời cảnh báo của Iran nhằm vào Israel đã làm gia tăng nỗi lo về một cuộc chiến tranh toàn diện giữa những đối thủ không đội trời chung.

Trước vụ việc lãnh đạo Hamas Ismail Haniyeh bị ám sát tại Tehran hôm 31/7, hai bên đã có những đòn tấn công trả đũa lẫn nhau nhưng chỉ dừng ở mức "dằn mặt" và không leo thang căng thẳng thêm.

Cụ thể, Israel được cho là đã phát động một cuộc tấn công vào Iran vào ngày 19/4, gần một tuần sau một cuộc tấn công bằng UAV và tên lửa chưa từng có của Tehran. Cuộc tấn công của Iran là để trả đũa cho một cuộc không kích bị nghi ngờ của Israel đã giết chết 7 chỉ huy Iran ở Syria vào ngày 1/4.

Israel có ưu thế cả về tấn công lẫn phòng thủ

Các chuyên gia cho biết trong trường hợp xảy ra xung đột trực tiếp, Israel sẽ có ưu thế quân sự, cả về mặt tấn công và phòng thủ. Nhưng họ nhận định rằng, mối đe dọa từ kho vũ khí máy bay không người lái và tên lửa của Iran không nên bị bỏ qua.

Trong nhiều thập kỷ bị trừng phạt, Iran đã đầu tư mạnh vào việc phát triển các chương trình vũ khí trong nước, tạo ra máy bay không người lái giá rẻ và hiệu quả cũng như nhiều loại tên lửa đạn đạo tiên tiến hơn.

John Krzyzaniak, cộng sự nghiên cứu tại Dự án Kiểm soát Vũ khí Hạt nhân Wisconsin (Mỹ), cho hay tên lửa của Iran "gây ra mối đe dọa nghiêm trọng" đối với Israel. Trong khi đó, máy bay không người lái chiến đấu và tự sát của Tehran có thể "gây ra thảm họa cho dân thường" nếu được bắn với số lượng lớn.

Mặc dù vậy, Israel vẫn duy trì được ưu thế quân sự.

Các chuyên gia cho biết bên cạnh lợi thế về hoạt động và tình báo của Israel so với Iran, nước này còn có khả năng răn đe hạt nhân. Israel sở hữu vũ khí hạt nhân, có ước tính cho rằng nước này có khoảng 90 đầu đạn.

Trong cuộc tấn công ngày 13/4, Iran đã bắn hơn 300 UAV và tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo vào Israel. Tehran tuyên bố rằng họ không sử dụng một số vũ khí tiên tiến nhất. Cuộc tấn công dường như được dàn dựng rất bài bản và không nhằm mục đích gây ra thiệt hại hoặc thương vong đáng kể.

Israel cho hay hầu hết các UAV và tên lửa đã bị đánh chặn với sự giúp đỡ của Mỹ, Anh và Jordan. Một số ít tên lửa đã lọt qua hệ thống phòng thủ của Israel và tấn công một căn cứ không quân, gây ra thiệt hại nhỏ, theo Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF).

Fabian Hinz, nghiên cứu viên tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), nhận định, việc Iran đồng thời phóng hơn 100 tên lửa đạn đạo là "điều gì đó khá lớn".

"Tôi thực sự không chắc liệu điều này đã từng xảy ra trong chiến tranh trước đây hay chưa và điều đó khiến tôi tự hỏi liệu quy mô có thể lớn hơn bao nhiêu nữa", chuyên gia Hinz nói với Đài phát thanh Farda của RFE/RL.

Jeremy Binnie, một chuyên gia quốc phòng Trung Đông tại công ty tình báo quốc phòng Janes, cho rằng các hệ thống phòng thủ của Israel hoạt động tốt trước các tên lửa Iran.

Nhưng chuyên gia Binnie cho biết độ tin cậy của vũ khí Iran dường như là một "yếu tố chính". Tình báo Mỹ ước tính rằng khoảng một nửa số tên lửa của Iran đã không thành công khi phóng hoặc trong khi bay.

Cuộc tấn công của Israel vào ngày 19/4 dường như đã phơi bày điểm yếu trong hệ thống phòng thủ của Iran. Tehran nói các máy bay không người lái nhỏ đã được sử dụng, cho thấy cuộc tấn công được thực hiện từ bên trong lãnh thổ Iran.

Các máy bay chiến đấu tiên tiến của Israel mang lại cho quốc gia này ưu thế trên không. Nhưng các chuyên gia cho biết Israel phải đối mặt với một số trở ngại, bao gồm việc thiếu máy bay tiếp nhiên liệu trên không. Israel cũng cần được phép vượt qua không phận của một số quốc gia để tiếp cận Iran.

Các chuyên gia cho rằng nếu chiến tranh nổ ra, Israel có khả năng sẽ triển khai tên lửa tầm xa chống lại Iran. Trong khi đó, hệ thống phòng không của Tehran vẫn chưa được thực chiến.

Theo các chuyên gia, xét đến lợi thế quân sự của Israel, Iran có khả năng sẽ tiếp tục sử dụng chiến tranh phi truyền thống và năng lực bất đối xứng, bao gồm cái gọi là "trục kháng chiến": mạng lưới các lực lượng ủy nhiệm và nhóm chiến binh lỏng lẻo của Iran hỗ trợ nước này chống lại Israel.

So sánh sức mạnh quân sự của Israel và Iran

Theo Chỉ số sức mạnh toàn cầu 2024 (Global Firepower Index), quân đội Israel và Iran không quá cách biệt về sức mạnh quân sự tổng thể.

Iran được xếp hạng 14 trong bảng xếp hạng toàn cầu, tiếp theo là Israel ở vị trí thứ 17.

Chỉ số này cũng bao gồm một phép so sánh trực tiếp giữa hai lực lượng vũ trang. Theo New York Times, Iran vượt trội hơn về mặt quân số với ít nhất 580.000 quân thường trực và khoảng 200.000 quân dự bị được huấn luyện tốt, trong khi Israel có 169.500 quân thường trực và 465.000 quân dự bị.

Số lượng xe tăng và xe thiết giáp cũng tương tự. Iran có 1.996 xe tăng còn Israel là 1.370 chiếc, trong đó có Merkava được đánh giá là xe tăng chiến đấu chủ lực có thiết kế tốt nhất và giáp dày nhất trên thế giới.

Tuy nhiên, xét đến tình hình địa lý, đây không phải là những yếu tố có liên quan nhất trong trường hợp xảy ra xung đột vũ trang giữa Israel và Iran.

Hai quốc gia này bị chia cắt bởi các quốc gia láng giềng như Iraq và Jordan, và khoảng cách giữa Jerusalem và Tehran là khoảng 1.850km.

"Trên thực tế, một cuộc xung đột sẽ không diễn ra dưới hình thức chiến tranh cổ điển, mà sẽ là một cuộc giao tranh trên khoảng cách xa", Fabian Hinz, chuyên gia về Trung Đông tại IISS, cho biết.

Ông nói thêm rằng xung đột vũ trang giữa Israel và Iran chủ yếu sẽ được tiến hành bằng đường không.

Không quân đóng vai trò quan trọng

Theo Chỉ số sức mạnh toàn cầu, Israel rõ ràng vượt trội hơn Iran về không quân. Tổng cộng, quân đội Israel được trang bị 612 máy bay chiến đấu, trong khi Iran có 551 chiếc.

Ngoài những con số, chất lượng của máy bay quân sự cũng là yếu tố quan trọng, Hinz nói với DW. Israel sở hữu những loại chiến đấu cơ tiên tiến bậc nhất thế giới như F-15, F-16 và tiêm kích tàng hình F-35.

Trong trường hợp xảy ra xung đột, không quân sẽ đóng vai trò rất quan trọng, thậm chí có thể là vai trò quyết định đối với Israel.

"Tuy nhiên, về phía Iran, máy bay không có ý nghĩa đáng kể vì hầu như không thể đổi mới phi đội do lệnh trừng phạt", ông nói và cho biết thêm rằng Iran đã có thể mua một số máy bay vào những năm 1990 và hiện muốn mua một số máy bay do Nga sản xuất.

"Nhưng về cơ bản, họ biết rằng họ không thể theo kịp lực lượng không quân Israel", ông Hinz nói.

Đây là lý do tại sao Tehran tập trung chủ yếu vào việc phát triển tên lửa và máy bay không người lái. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều nghi vấn về khả năng chống đỡ các cuộc không kích của Israel. "Tôi cho rằng điều này sẽ không thực sự thành công", ông Hinz nhận định, đồng thời nói thêm rằng "Iran không có lá chắn phòng thủ mạnh".

Không thể bảo vệ tuyệt đối

Tuy nhiên, các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa gần đây của Iran đã cho thấy Israel cần cải thiện ở đâu, Alexander Grinberg, một chuyên gia về Iran tại Viện nghiên cứu chiến lược và an ninh Jerusalem của Israel cho biết.

"Về nguyên tắc, khá dễ để bắn hạ những UAV như vậy, vì chúng không quá nhanh", ông nói với DW, đồng thời nói thêm rằng điều này thậm chí có thể thực hiện được bằng súng máy đơn giản.

Tuy nhiên, không chỉ loại UAV mà cả số lượng cũng quan trọng.

"Vào đêm Chủ Nhật (ngày 14/4, khi Iran tấn công Israel), rõ ràng là Israel cũng phải có khả năng chống đỡ một cuộc tấn công bằng số lượng lớn UAV và họ phải chuẩn bị cho điều này", Grinberg nói.

Một số tên lửa đã bị các đồng minh của Israel bắn hạ.

Cuộc tấn công của Iran cũng chứng minh rằng không có hệ thống phòng thủ tên lửa hoàn hảo nào cả, người phát ngôn quân đội Shalicar cho hay.

"Cho dù bắn 300 hay 3.000 tên lửa, cuối cùng một số quả sẽ luôn xuyên thủng lá chắn phòng thủ, đó là lý do tại sao tỷ lệ trúng đích không phải là 100% mà là khoảng 99%", ông nói. "Điều này làm cho việc có một hệ thống phòng thủ dân sự trong nước đang hoạt động trở nên quan trọng hơn, hay nói cách khác là một hệ thống cảnh báo sớm và hầm trú ẩn phòng không".

Kho tên lửa của Iran được đánh giá là khá mạnh. Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế đã báo cáo rằng Iran có một trong những kho vũ khí tên lửa đạn đạo và máy bay không người lái lớn nhất ở Tây Á, bao gồm tên lửa hành trình và tên lửa chống hạm, cũng như tên lửa đạn đạo có tầm bắn lên tới 2.000km. Chúng có khả năng và tầm bắn để tấn công bất kỳ mục tiêu nào, bao trùm toàn bộ lãnh thổ Israel.

Người có khả năng "thay đổi cuộc chơi": Hezbollah

Tuy nhiên, một cuộc xung đột vũ trang với Hezbollah có trụ sở tại Li Băng sẽ là một thách thức quân sự khác đối với Israel.

Hezbollah có thể là nhóm phi nhà nước được trang bị vũ khí mạnh nhất trên thế giới, theo một nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế tại Washington.

Ước tính về kho tên lửa và rocket của Hezbollah dao động từ 120.000 đến 200.000 quả, đồng thời theo nghiên cứu của CSIS, Iran sẽ có thể nhanh chóng cung cấp cho lực lượng dân quân Hezbollah trong trường hợp xảy ra chiến tranh.

Phần lớn kho vũ khí của họ bao gồm các tên lửa tầm ngắn không điều khiển, mặc dù lực lượng dân quân này cũng đã cải thiện đáng kể khả năng tiếp cận các tên lửa tầm xa, chuyên gia Hinz cho biết.

Ngoài ra, nhóm này cũng có thể tấn công từ lãnh thổ Syria, ông nói thêm.

"Điều này có nghĩa là một phần lớn Israel sẽ bị đe dọa bởi các cuộc tấn công của Hezbollah trong trường hợp xung đột leo thang", ông nói.

Israel sẽ có thể sử dụng hệ thống Iron Dome để chống lại các cuộc tấn công bằng tên lửa từ Li Băng, chuyên gia Hinz cho hay, đồng thời nhấn mạnh thêm rằng "nói chung, các hệ thống phòng thủ này luôn sẵn sàng sử dụng và chúng hoạt động cực kỳ tốt, tuy nhiên theo quan điểm của tôi, số lượng tên lửa vẫn là vấn đề chính".