Quyết đối đầu với Nga, Mỹ đã xác định sai đối thủ?

Mỹ sai lầm khi buông lỏng tham vọng Trung Quốc?

Chuyên viên nghiên cứu về các vấn đề hòa bình và an ninh, Giáo sư Michael Klare của Đại học Tổng hợp New Hampshireg vừa đưa ra nhận định rằng, Hoa Kỳ đang cực kỳ bối rối, không thể quyết định được rằng Nga hay Trung Quốc là kẻ thù lớn nhất của mình.

Hoa Kỳ không thể phân định nổi chính sách của mình về thái độ với đối thủ cơ bản, cũng như chương trình thúc đẩy lợi ích quốc gia trong kế hoạch lâu dài. Điều đó dẫn đến việc các chính trị gia hàng đầu của đất nước cuống quít “bơi” từ khủng hoảng này tới khủng hoảng khác.

Cứ mỗi khi đang giải quyết cuộc hủng hoảng này, các chính trị gia hàng đầu của nước Mỹ lại phải vội vã đề ra chiến lược kế tiếp, nhưng hiếm khi đi theo đường lối nhất quán. Một vài nhà phân tích đã cáo buộc Nhà Trắng thiếu quyết đoán, nhưng nguyên cớ thực sự lại ở chỗ sâu xa hơn.

Quan hệ Nga-Trung-Mỹ đang hình thành “thế chân vạc”

Thời gian qua, các học giả Mỹ đã đưa ra nhiều ý kiến tranh luận xem Nga hay Trung Quốc là đối thủ mà Hoa Kỳ cần tập trung đối phó. Trong đó, chủ yếu các học giả khuyên Washington nên “hòa” với Moscow để tập trung đối phó với Bắc Kinh.

Tham vọng bá quyền của Trung Quốc đã khiến nước này dốc sức đầu tư cho quốc phòng, tăng cường quân bị, chạy đua vũ trang nhằm soán đoạt địa vị độc tôn của Mỹ. Sự lớn mạnh về kinh tế cũng cho phép Bắc Kinh dùng tiền để xây dựng ảnh hưởng địa-chính trị ở khắp nơi trên thế giới.

Hơn thế nữa, để phục vụ cho tham vọng bá quyền của mình, Bắc Kinh ngang nhiên tiến hành rất nhiều hành động bất chấp luật lệ quốc tế để đẩy biên giới chiến lược ra ngoài biên giới địa lý nhằm thực hiện luận thuyết về “không gian sinh tồn” của dân tộc Trung Hoa.

Moscow không nguy hiểm, o ép Nga là một sai lầm

Một số học giả phương Tây cho rằng, Nga không nguy hiểm bởi Moscow chỉ “vùng lên” khi bị động chạm đến lợi ích và bắt đầu “giương vây” khi cảm thấy bất an bởi chính sách tiến về hướng đông của NATO, kết nạp thêm nhiều thành viên Liên Xô cũ và tăng cường vũ khí trang bị đến đông Âu.

Nếu Mỹ và NATO tạo cho Nga cảm giác bình yên xung quanh mình thì có thể khẳng định là Moscow sẽ không đưa ra những biện pháp cực đoan như trong thời gian qua, và Washington sẽ rảnh tay thực hiện chính sách xoay trục về châu Á của mình, nhằm đối phó với Trung Quốc.

Chính điều này và sự đối lập về ý thức hệ hình thành dưới thời chiến tranh lạnh đã tạo cảm giác bất an cho Hoa Kỳ về sự trỗi dậy của một trục phương đông, do Nga lãnh đạo nhằm đối đầu với Mỹ. Washington sợ rằng, ở thời điểm hiện nay không làm Nga suy yếu thì sẽ không kiềm chế được Moscow.

Sự sai lầm trong tính toán chiến lược đã khiến Mỹ hiện nay lâm vào thế “lưỡng đầu thọ địch”, không những luôn bị đặt trong tình trạng đe dọa hạt nhân của Nga, mà còn đặt tất cả các căn cứ quân sự của mình ở châu Á-Thái Bình Dương trong tình trạng nguy hiểm bởi Trung Quốc.

Trong vấn đề Biển Đông thời gian qua, ban đầu thái độ của Mỹ đối với Nga có phần hòa dịu, trong khi tỏ rõ thái độ cương quyết với những phát ngôn và hành động chỉ trích vỗ mặt Trung Quốc. Điều này làm cho người ta có cảm giác Washington đã xác định Bắc Kinh là đối thủ chính trong chiến lược của mình.

Tuy nhiên, khi bắt đầu các vòng đàm phán thứ 5 và thứ 6 về “Đối thoại Chiến lược và kinh tế Trung-Mỹ”, dường như những căng thẳng giữa hai bên đã có phần lắng dịu, Trung Quốc tuyên bố tiếp tục xây dựng đảo nhân tạo và có thể xây dựng căn cứ quân sự, trong khi đó Mỹ “tiếp tục đưa ra các tuyên bố”.

Chưa thể khẳng định là Trung-Mỹ sẽ “thỏa hiệp” với nhau nhưng chắc chắn rằng, việc “Mỹ tấn công Trung Quốc trên biển Đông” cũng chỉ là nhằm đạt được mục đích riêng của mình trong đàm phán đối với Bắc Kinh. Còn mũi nhọn của Washington vẫn sẽ chĩa vào Moscow.

Nước Nga dưới thời ông Putin luôn nổi bật với sự đề cao tinh thần dân tộc chứ không phải là chủ nghĩa hướng ngoại. Chính sự o ép của phương Tây dường như đã tiếp thêm nội lực cho nước Nga vượt qua khủng hoảng, trở lên lớn mạnh. Đây dường như là điều mà Mỹ không ngờ tới.

Nhìn từ thực tiễn nước Nga trong thời gian qua có thể khẳng định được rằng, Washington rất khó đánh bại được Moscow và sẽ tiếp tục đào sâu hố ngăn cách giữa 2 cường quốc. Trong tương lai, dù Mỹ và Nga có hòa hoãn với nhau nhưng về bản chất, quan hệ giữa 2 ông lớn này sẽ vẫn tiếp tục đối đầu.

Trung Quốc không bao giờ ngừng tham vọng, việc Washington buông lỏng những hành động của Bắc Kinh tất yếu sẽ dẫn đến hậu quả xấu là Trung Quốc sẽ ngày càng mạnh, ngày càng khó kiềm chế hơn và sẽ đến lúc Washington “buộc phải” thỏa hiệp với Bắc Kinh chứ không còn là bên ra điều kiện.

Đến khi đó, Mỹ sẽ tự đẩy mình vào thế đối đầu không khoan nhượng với cả 2 cường quốc. Và đó là hậu quả của “một đất nước thiếu chiến lược nhất quán để thúc đẩy lợi ích quốc gia của mình, luôn đặt quốc gia trên bờ vực mối đe dọa thường trực của chiến tranh hạt nhân" - Giáo sư Michael Clare kết luận.