Phương Tây có phương án hiệu quả giúp Ukraine bảo vệ bầu trời

UAV Nga ồ ạt tập kích, Ukraine "xòe móng tay nhọn"

Khi mùa đông đang đến gần, các cuộc không kích bằng UAV của Nga diễn ra với tần suất dày đặc hơn, tập trung vào thủ đô Kiev, gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho Ukraine.

Diễn biến này cho thấy một xu hướng khiến Bộ chỉ huy Kiev lo ngại: Tỷ lệ UAV Nga xuyên thủng được lưới lửa phòng không Ukraine để đánh trúng mục tiêu ngày một gia tăng.

Cụ thể, theo thống kê mới nhất của Sky News, từ đầu năm đến nay, Nga đã phóng tổng cộng 44.228 UAV Geran (với nhiều phiên bản khác nhau) vào Ukraine, nhiều gấp 4 lần so với năm 2024, trong đó có 28.320 chiếc bị bắn hạ, chiếm tỷ lệ 64%. Năm ngoái, con số này là gần 10.970 chiếc và 7.489 chiếc bị phá huỷ, tương đương 68,3%.

Để đối phó với các UAV tấn công tự sát tầm xa của Nga, chủ yếu là Geran-2 sử dụng động cơ cánh quạt hoặc Geran-3 với động cơ phản lực, Ukraine đang tổ chức các trận địa phòng không với các vũ khí đánh chặn rất đa dạng, bao gồm tên lửa, pháo phòng không hay thậm chí cả UAV đánh chặn.

Trong lưới lửa chống UAV Geran với số lượng lên tới hàng trăm chiếc mỗi đêm, các loại pháo phòng không xuất xứ từ phương Tây đóng vai trò quan trọng. Chúng có thể ví như "vỏ quýt dày có móng tay nhọn", giúp Ukraine đối phó hiệu quả với bầy đàn UAV Nga.

Giới chuyên gia đánh giá, phương Tây đã cung cấp cho quân đội Ukraine các phương án "ngon, bổ, rẻ" để bảo vệ bầu trời. Đây là những vũ khí hiệu quả, nhưng có giá cả phải chăng, dễ mua sắm, bổ sung khi cần thiết, đồng thời cũng không mất nhiều thời gian đào tạo kíp chiến đấu.

Những hệ thống phòng không tầm thấp đáng gờm

Những tổ hợp pháo phòng không của phương Tây đang tham chiến tại Ukraine có cả hệ thống vừa mới phát triển, được ví là vũ khí của tương lai, nhưng ngược lại, cũng bao gồm các hệ thống ra đời từ chiến tranh Lạnh, đã được quân đội một số nước đưa vào niêm cất dài hạn hoặc thậm chí loại khỏi biên chế.

Đầu tiên là Skyranger. Đây là hệ thống phòng không tầm ngắn thế hệ mới, rất hiện đại, do công ty quốc phòng Đức Rheinmetall sản xuất. Thành phần chính của hệ thống là một tháp pháo phòng không ổ quay 30mm hoặc 35mm, có thể lắp trên cả xe bọc thép bánh lốp hoặc bánh xích. Hệ thống có tầm bắn hiệu quả lên tới 4.000m, độ cao đánh chặn hiệu quả đạt 2.500m.

Tiếp theo là hệ thống phòng không Skynex. Đây là một hệ thống phòng không tự hành bánh lốp mới khác của Rheinmetall, được trang bị pháo tự động Oerlikon Mk3, với tầm bắn hiệu quả 4.000m, tốc độ bắn 1.000 phát/phút.

Đạn 35mm có thể lập trình được của Skynex rẻ hơn đáng kể so với các hệ thống tên lửa dẫn đường tương đương. 

Mặc dù 2 hệ thống phòng không trên rất tối tân, nhưng tổ hợp pháo phòng không chống UAV Geran nổi tiếng và hiệu quả nhất của Ukraine là Gepard. Đây là loại pháo cao xạ nòng kép, sử dụng cỡ đạn 35mm, được Cộng hòa Liên bang Đức (cũ) phát triển cho quân đội Tây Đức, hiện đã bị loại khỏi biên chế chiến đấu, đưa vào niêm cất.

Khi xung đột Nga - Ukraine bùng nổ năm 2022, Berlin đã viện trợ cho Kiev rất nhiều pháo phòng không tự hành Gepard được rút ra từ kho niêm cất. Lực lượng phòng không Ukraine đã sử dụng thành công hệ thống phòng không này để bắn hạ UAV tấn công tự sát tầm xa của Nga.

Chuyên trang “Quan sát quân sự” của Mỹ cho biết, Kiev đã nhận được hàng trăm tổ hợp pháo tự hành Gepard từ Đức. Ngoài việc tiêu diệt thành công UAV tự sát Geran, các hệ thống này còn được xác nhận bằng hình ảnh là đã bắn hạ thành công tên lửa hành trình cận âm của Nga.

Bên cạnh các hệ thống Gepard được sản xuất tại Đức, Ukraine còn nhận được hàng chục tổ hợp Cheetah do Mỹ cung cấp. Về cơ bản, đây là những khẩu Gepard, nhưng được Hà Lan hiện đại hóa, trang bị radar cải tiến. Washington đã mua phiên bản Cheetah này cho Kiev từ Jordan.

Súng máy phòng không Kinetic Defence Vehicle do công ty Diehl Defence (Đức) chế tạo - một vũ khí phòng không tầm thấp khá hiện đại - mới xuất hiện lần đầu tiên vào tháng 2/2024 tại triển lãm Enforce TAC và đã được đưa vào thử nghiệm ở chiến trường Ukraine.

Ưu điểm của hệ thống là chi phí sử dụng thấp và đặc biệt là tính cơ động rất cao, do được lắp trên khung gầm Enok MBB, dựa trên xe Mercedes-Benz G với khung xe được kéo dài hơn. Kinetic Defence Vehicle được trang bị súng máy sử dụng đạn 7,62x51mm với tầm diệt mục tiêu hiệu quả khoảng 1km, có thể bắn đạn tiêu chuẩn nên rất tiết kiệm chi phí.

Kinetic Defence Vehicle được trang bị hệ thống quang điện tử độc quyền của Diehl với góc nhìn 360° và công nghệ thị giác máy (AI) để tự động phát hiện mục tiêu trên không ở cự ly lên đến 1,5km và sử dụng AI để nhận dạng chúng ở khoảng cách khoảng 550m.

Một loại pháo phòng không nữa có nguồn gốc phương Tây là Tridon Mk2. Đầu năm 2025, chính phủ Thụy Điển đã công bố ý định mua hệ thống pháo phòng không được phát triển bởi công ty BAE Systems AB của nước này cho Ukraine. Hệ thống được trang bị pháo Bofors 40 Mk.4 cỡ nòng 40mm đặt trên khung gầm xe tải dân dụng Scania.

Mặc dù pháo Bofors 40 Mk.4 do Thụy Điển phát triển từ thời Chiến tranh Lạnh, nhưng đạn pháo Bofors 3P là loại hoàn toàn mới, có thể lập trình được có tầm bắn hiệu quả lên đến 4.000m, độ cao hiệu quả 3.000m. Hệ thống này được đánh giá là tiết kiệm chi phí và dễ bảo trì.

Một vũ khí phòng không nữa của Thụy Điển là Bofors L70 cỡ nòng 40mm, được trang bị pháo tự động L70, cũng do công ty Bofors phát triển, nhưng ra đời từ cuối những năm 1940. Hệ thống này đã được sử dụng trong quân đội nhiều quốc gia và được cấp phép sản xuất tại một số nước NATO. Mặc dù đã lạc hậu, hệ thống này vẫn chứng minh được giá trị tại Ukraine.

Một vũ khí phòng không khác là ZU-23-2 nòng kép cỡ 23mm. Loại pháo này vốn không lạ gì với Ukraine do họ được kế thừa khá nhiều sau khi Liên Xô sụp đổ. Tuy nhiên, hiện một số nước phương Tây như Ba Lan, Phần Lan cũng sản xuất theo giấy phép ZU-23-2 và cung cấp cho Kiev. Về tính năng - kỹ chiến thuật, nó giống nguyên bản, tuy nhiên một số biến thể đã được hiện đại hóa với tổ hợp quan sát quang điện tử mới.