Pháp cảnh báo khủng hoảng ngoại giao chưa từng có với Mỹ và Australia

"Việc lần đầu tiên trong lịch sử quan hệ giữa Mỹ và Pháp, chúng tôi triệu hồi đại sứ để tham vấn là một hành động chính trị nghiêm trọng cho thấy mức độ của cuộc khủng hoảng hiện nay giữa hai quốc gia và với cả Australia", Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian nói với kênh truyền hình France 2 hôm 18/9.

Pháp ngày 17/9 đã triệu hồi hai đại sứ của Pháp tại Mỹ và Australia trở về Paris để tham vấn, 2 ngày sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Anh Boris Johnson và Thủ tướng Australia Scott Morrison công bố một thỏa thuận hợp tác an ninh - quốc phòng Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương hay còn gọi là thỏa thuận AUKUS. Đây được cho là lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại Pháp có động thái gay gắt như vậy.

Chính phủ Pháp nói rằng họ cảm thấy "bị phản bội" khi Australia hủy thỏa thuận đóng 12 tàu ngầm truyền thống ước tính 65 tỷ USD với Pháp, thay vào đó đạt thỏa thuận mới với Mỹ và Anh về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân. Giới chức Pháp nói rằng họ không được báo trước về quyết định hủy thỏa thuận đóng tàu ngầm của Australia. Tuy nhiên, giới chức Australia khẳng định, họ đã nói rõ với Paris rằng thỏa thuận có thể bị hủy.

Ngay sau khi lãnh đạo Mỹ, Anh và Australia công bố thỏa thuận AUKUS, Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng Pháp đã ra tuyên bố đầy giận dữ. Ông Le Drian thậm chí gọi đó là "cú đâm sau lưng" của các đồng minh. 

Nhà ngoại giao Pháp mô tả việc triệu hồi các đại sứ là hành động "mang tính biểu tượng" nhằm "cho thấy Pháp bất bình như thế nào".

Ngoại trưởng Pháp hôm qua cho biết "một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng" đang diễn ra giữa các đồng minh. "Họ không thể chơi theo cách như vậy trong một liên minh", ông Le Drian nói.

Ngoại trưởng Le Drian cho biết Tổng thống Pháp Emmanuel Macron vẫn chưa nói chuyện với Tổng thống Mỹ Joe Biden về thỏa thuận tàu ngầm gây tranh cãi.

Ông Le Drian cũng chỉ trích chủ nghĩa cơ hội từ Anh khi hợp lực với Mỹ và Australia trong thỏa thuận mới. Ông cho biết NATO sẽ phải tính đến những gì đã xảy ra khi xem xét lại chiến lược tại hội nghị thượng đỉnh ở Madrid vào năm tới.

"Chúng tôi đã triệu hồi các đại sứ của mình tại Canberra và Washington để đánh giá lại tình hình. Với Anh thì không cần. Chúng tôi biết chủ nghĩa cơ hội thường xuyên của họ. Vì vậy, không cần phải triệu hồi đại sứ của chúng tôi để tham vấn", ông Le Drian lý giải việc Pháp không triệu hồi đại sứ tại Anh.

Đại sứ Pháp tại Australia Jean-Pierre Thebault cũng cho rằng thỏa thuận AUKUS "là một sai lầm rất lớn, một cách xử lý rất tồi tệ trong quan hệ đối tác".

Mỹ và Anh đã tìm cách xoa dịu Pháp. Tổng thống Joe Biden khẳng định, Pháp vẫn là "đối tác và đồng minh quan trọng" ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Trong khi đó, Ngoại trưởng Australia Marise Payne nói, Canberra hiểu được sự thất vọng của Paris và hy vọng tiếp tục hợp tác với Pháp.

AUKUS được đánh giá là nhằm kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực, song đã khiến Pháp "phật lòng". Việc tuột mất thỏa thuận tàu ngầm tỷ USD với Australia có thể tác động mạnh đến ngành sản xuất quốc phòng của Pháp, ngoài ra nó có thể khiến Pháp thua thiệt về mặt chiến lược ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nơi Pháp có những lợi ích quan trọng.