Ông Trump sẽ làm gì ngày đầu tiên trở lại Nhà Trắng?

Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump từng tuyên bố ông sẽ khiến mọi người phải "choáng váng" ngay trong ngày đầu tiên quay trở lại nhậm chức nhiệm kỳ 2 ở Nhà Trắng vào 20/1. 

Một loạt sắc lệnh hành pháp dự kiến sẽ được ông Trump ký ban hành chỉ vài giờ sau khi tuyên thệ nhậm chức tổng thống thứ 47 của nước Mỹ. 

Việc các tổng thống Mỹ ký công bố nhiều sắc lệnh hành pháp sau khi nhậm chức là điều vẫn thường thấy. Tuy nhiên, những gì ông Trump dự định sẽ làm trong thẩm quyền hành pháp của mình nhiều khả năng là chưa từng có tiền lệ, thậm chí sẽ bộc lộ không ít thách thức pháp lý.

Vấn đề nhập cư và an ninh biên giới

Ông Trump đã tuyên bố sẽ phát động chương trình trục xuất "lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ" và sẽ bắt tay vào thực hiện ngay từ ngày đầu tiên.

Theo Fox News, ông Trump dự kiến sẽ tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở biên giới quốc gia và ra lệnh cho quân đội Mỹ chung tay bảo vệ biên giới phía nam.

Ông Trump cũng đã phát biểu sẽ chấm dứt chính sách ngăn cản cơ quan di trú liên bang thực hiện các cuộc đột kích vào nhà thờ và trường học.

Tuy nhiên, bất kỳ chương trình trục xuất hàng loạt nào cũng sẽ phải đối mặt với những khó khăn về mặt hậu cần, tiêu tốn hàng tỷ USD cùng một loạt các thách thức pháp lý.

Ông Trump có thể sẽ nhanh chóng áp dụng trở lại chính sách "Ở lại Mexico" như đã từng triển khai trong nhiệm kỳ đầu tiên. Khi đó, khoảng 70.000 người xin tị nạn nhưng không phải người Mexico đã bị trao trả trở về Mexico.

Tại Mỹ, quyền hiến định đã có từ 150 năm nay, trong đó quy định bất kỳ ai sinh ra trên đất Mỹ đều là công dân Mỹ. Thế nhưng, ông Trump gọi đây là điều "vô lý" và tuyên bố sẽ xóa bỏ quy định này ngay từ ngày đầu tiên nhậm chức.

Mặc dù vậy, việc thực hiện điều này khó hơn rất nhiều so với ban hành sắc lệnh hành pháp vì quyền công dân theo nơi sinh được Hiến pháp Mỹ bảo vệ. 

Một biện pháp năm 1944 gọi là "Điều khoản 42" cho phép chính phủ Mỹ hạn chế hoạt động nhập cư để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Lần gần nhất điều khoản này được áp dụng là trong thời kỳ đại dịch Covid-19. 

Thế nhưng, nhiều tin tức truyền thông cho thấy chính quyền của ông Trump sắp tới đang tìm cách biện minh cho kế hoạch đóng cửa biên giới phía nam giáp với Mexico.

Với các băng đảng ma túy, ông Trump dự kiến cũng sẽ liệt chúng vào danh sách "các tổ chức khủng bố nước ngoài", cùng nhóm với al-Qaeda, IS hay Hamas.

Liên quan tới bức tường biên giới, khi lần đầu tiên được bầu làm tổng thống vào năm 2016, ông Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp để xây dựng bức tường này. Mặc dù một số phần của bức tường đã được xây dựng nhưng vẫn còn nhiều việc chưa hoàn thành và ông Trump có thể sẽ cố gắng hoàn tất những gì mình đã khởi động.

Chính sách thương mại và kinh tế

Ông Trump đã tuyên bố sẽ áp đặt mức thuế cao đối với hàng hóa nhập khẩu như những gì ông cam kết trong việc ưu tiên chuyển hoạt động sản xuất trở lại nước Mỹ. 

Ở nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đã thực hiện điều này, trong đó có một số loại thuế đối với Trung Quốc mà Tổng thống đương nhiệm Joe Biden vẫn giữ nguyên.

Thế nhưng, lần này ông Trump hứa sẽ áp dụng thuế quan 10% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu, 25% đối với hàng hóa của Canada và Mexico và 60% đối với hàng hóa đến từ Trung Quốc. Ông Trump tuyên bố sẽ bắt đầu ký các sắc lệnh hành pháp áp đặt mức thuế này ngay từ ngày đầu tiên nhậm chức.

Với tiền điện tử, ông Trump là người ủng hộ loại tiền này và chiến dịch tranh cử vừa qua đã chứng kiến giá trị của Bitcoin tăng 30%.

Một số người tin rằng ông Trump sẽ nhanh chóng hành động để thiết lập "kho dự trữ Bitcoin" của liên bang, một kiểu kho dự trữ chiến lược tương tự như kho dự trữ vàng và dầu lửa của Mỹ. Ông Trump cho biết, kho dự trữ này sẽ đóng vai trò là "tài sản quốc gia lâu dài mang lại lợi ích cho tất cả người Mỹ".

Vấn đề biến đổi khí hậu và năng lượng

Tổng thống Mỹ sắp mãn nhiệm Joe Biden coi một loạt chỉ thị, đạo luật và chương trình tài trợ mà ông hậu thuẫn nhằm thúc đẩy việc làm xanh, kiểm soát ô nhiễm cũng như để phục vụ phát triển cơ sở hạ tầng là một trong những thành tựu lớn nhất trong nhiệm kỳ của mình. 

Tuy nhiên, ông Trump đã nói rõ rằng ông muốn hủy bỏ phần lớn những chương trình trên của người tiền nhiệm Joe Biden. Ông Trump dự kiến sẽ sử dụng các sắc lệnh hành pháp để gỡ bỏ các hạn chế khoan dầu ngoài khơi và trên đất liên bang nhằm gia tăng sản lượng khai thác và sự độc lập về năng lượng của Mỹ.

Ông Trump cũng cam kết sẽ cấm các dự án điện gió mới và hủy bỏ các chương trình bắt buộc về xe điện.

Năm 2017, chỉ 6 tháng sau khi nhậm chức nhiệm kỳ 1, ông Trump đã rút khỏi Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu. Khi lên nắm quyền vào năm 2021, Tổng thống Biden đã tái gia nhập trở lại ngay ngày đầu tiên nhậm chức. Tuy nhiên, ông Trump dự kiến sẽ lại rút khỏi thỏa thuận này.

Giải mật tài liệu

Ngày 19/1, trong cuộc mít tinh mừng chiến thắng trước lễ nhậm chức, ông Trump cho biết ông sẽ công bố các tài liệu mật liên quan đến vụ ám sát Tổng thống John Kennedy năm 1963.

Ông Trump tuyên bố cũng sẽ làm như vậy đối với các hồ sơ liên quan đến vụ ám sát Thượng nghị sĩ Robert Kennedy và nhà lãnh đạo dân quyền Martin Luther King năm 1968.

Chính sách đối ngoại

Trong chiến dịch tranh cử năm 2024, ông Trump nhiều lần từng tuyên bố sẽ chấm dứt cuộc xung đột Nga - Ukraine ngay ngày đầu tiên nhậm chức tổng thống. 

Tuy vậy, sau đó ông lại đã nói rằng ông có thể phải cần tới 6 tháng. Vì vậy, hiện chưa rõ ông sẽ làm gì trong những ngày đầu tiên trở lại Nhà Trắng. 

Ông Trump có thể sử dụng các sắc lệnh hành pháp để hủy bỏ quyết định mới đây của Tổng thống Biden về việc đưa Cuba ra khỏi danh sách "các quốc gia tài trợ cho khủng bố". Ông Trump cũng có thể sẽ khôi phục các lệnh trừng phạt đối với Venezuela.