Nỗi sợ hãi khi siêu tàu mắc kẹt trên kênh đào Suez

Hơn 360 tàu đã bị mắc kẹt tại Địa Trung Hải và Biển Đỏ cũng như các khu vực xung quanh khi tàu chở hàng Ever Given (do công ty Evergreen có trụ sở tại Đài Loan vận hành) "án ngữ" trên kênh đào Suez - tuyến đường huyết mạch với thương mại toàn cầu trong gần 1 tuần qua. Kênh đào Suez được xem là một trong số những tuyến đường thủy nhộn nhịp nhất thế giới, chiếm 12% hoạt động giao thương hàng hải toàn cầu.

Ước tính có khoảng 30% container trên toàn thế giới đi qua kênh đào Suez mỗi ngày. Trong năm 2020 có khoảng 19.000 lượt tàu đi qua kênh đào này, trung bình hơn 50 tàu/ngày.

Các chuyên gia ước tính tổng giá trị hàng hóa bị tắc nghẽn do sự cố của tàu Ever Given vào khoảng 3 - 9,6 tỷ USD. Tàu Ever Given dài 400 mét, tổng trọng tải hơn 200.000 tấn đã mắc cạn khi di chuyển từ Biển Đỏ tới Địa Trung Hải.

Thông thường, khoảng 1,74 triệu thùng dầu được vận chuyển mỗi ngày qua kênh đào Suez. Tuy nhiên sự cố xảy ra khiến 100 tàu chở dầu đã bị mắc kẹt vào ngày 28/3. Giá dầu tăng vào ngày 24/3 khi kênh đào Suez bị tắc, trước khi hạ xuống vào ngày hôm sau.

Kênh đào Suez là con đường huyết mạch của tuyến vận tải dầu thô từ Trung Đông đến châu Âu và Bắc Mỹ. Khoảng 13 triệu thùng dầu trên 10 tàu bị mắc kẹt ở kênh đào Suez vì sự cố của tàu Ever Given.

Theo SCMP, hơn 130.000 gia súc trên 11 tàu xuất phát từ Romania vẫn đang bị mắc kẹt tại kênh đào Suez.

Gerit Weidinger, điều phối viên tại khu vực Liên minh châu Âu của tổ chức phi chính phủ Animals International, lo ngại rằng nếu cuộc khủng hoảng kéo dài tại kênh đào Suez, số động vật bị mắc kẹt trên tàu có thể trở thành vấn đề lớn.

"Nỗi sợ hãi lớn nhất của tôi là động vật cạn kiệt thức ăn, nước uống và chúng sẽ bị mắc kẹt trên các con tàu do không được chuyển xuống một nơi nào khác vì thủ tục giấy tờ", bà Weidinger cho biết.

Bà Weidinger nói rằng động vật có thể chết hàng loạt do bị đói, bị mất nước, bị thương và không thể nằm do chất thải tích tụ. Trong khi đó, thủy thủ đoàn trên tàu cũng không thể xử lý xác động vật chết.

"Đó là quả bom hẹn giờ cho cả động vật và thủy thủ đoàn cũng như bất kỳ người nào liên quan", bà Weidinger cảnh báo.

Ai Cập đã chuyển cỏ khô và điều 3 nhóm bác sĩ thú y tới kiểm tra các gia súc bị mắc kẹt trên tàu. Tuy nhiên, việc giải cứu tàu Ever Given có thể kéo dài nhiều tuần, trong khoảng thời gian đó các tàu khác khó có thể tiếp cận để tiếp thức ăn cho động vật bị mắc kẹt.

Hãng Ikea của Thụy Điển cho biết 110 container của công ty này đang nằm trên tàu Ever Given và một số tàu khác bị mắc kẹt.

"Vụ tắc nghẽn tại kênh đào Suez lại là một rào cản nữa cho chuỗi cung ứng toàn cầu, vốn đã gặp nhiều thách thức và bất ổn do đại dịch Covid-19", người phát ngôn của Ikea cho biết.

Tập đoàn Van Rees có trụ sở tại Rotterdam (Hà Lan) cho biết 80 container trà đang bị mắc kẹt trên 15 tàu và tập đoàn này có thể đối mặt với tình trạng "hỗn loạn" khi nguồn cung ngày càng cạn kiệt.

Dave Hinton, chủ một công ty gỗ ở tây bắc Anh, cho biết anh có một lô gỗ sồi Pháp bị mắc kẹt trên một tàu. Lô gỗ này sẽ được chuyển từ Pháp tới Trung Quốc để xử lý thành sàn gỗ, trước khi được giao cho một khách hàng ở Anh.

"Tôi đã trao đổi với khách hàng và báo tin xấu với ông ấy rằng lô sàn gỗ của ông ấy đang bị chặn lại ở kênh đào Suez. Nhưng ông ấy không tin tôi, ông ấy nghĩ tôi đang đùa", Hinton nói với BBC.

Các hãng vận tải lớn như Maersk của Đan Mạch đã điều hướng các tàu đi theo hành trình khác xa hơn quanh mũi Hảo vọng ở Nam Phi. Tuy nhiên, hành trình này sẽ kéo thêm 7 ngày và phát sinh thêm chi phí so với đi qua kênh đào Suez.

Ngay cả khi tàu Ever Given được "giải phóng", Maersk ước tính sẽ mất thêm 3-6 ngày để các tàu bị mắc kẹt có thể thông thương qua kênh đào. Maersk cho biết 32 tàu của hãng này và đối tác bị ảnh hưởng trực tiếp tính đến cuối tuần qua, và 15 tàu đã được chuyển hướng. Số lượng tàu bị ảnh hưởng có thể sẽ tăng lên nếu kênh đào không được mở trở lại.

Ngoài tàu chở gia súc, các tàu hàng bị mắc kẹt ở hai phía kênh đào Suez gồm 40 tàu chở hàng hóa rời, dầu, nhiên liệu và hóa chất. Ngoài ra, hơn 30 tàu chở hàng tổng hợp và một tàu chở nước cũng bị mắc kẹt.

Hiện cả Nga và Mỹ đều đang tìm cách hỗ trợ Ai Cập giải cứu kênh đào Suez. Ai Cập đã chuẩn bị phương án bốc dỡ container trên tàu Ever Given và tiến hành nạo vét với hy vọng có thể giúp tàu dịch chuyển. Tuy nhiên, việc bốc dỡ số lượng lớn container của tàu Ever Given khá tốn kém và có thể mất nhiều ngày. Trên tàu Ever Given hiện có khoảng 18.300 container. 

Sự cố tại kênh Suez khiến các nhà cung ứng lo ngại về tình trạng tương tự xảy ra ở nhiều tuyến đường trọng điểm khác như kênh đào Panama, eo biển Hormuz và eo biển Malacca ở Đông Nam Á.