Nguyên thủ đầu tiên trên thế giới mất chức vì lùm xùm mua vắc xin Covid-19

Tổng thống Slovakia Zuzana Caputova ngày 30/3 đã chấp nhận đơn từ chức của Thủ tướng Igor Matovic. Đơn từ chức của ông Matovic là một phần trong thỏa thuận đạt được giữa 4 đảng trong liên minh cầm quyền ở Slovakia nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng chính trị dai dẳng suốt một tháng qua. Theo đó, các đảng nhất trí cải tổ chính phủ, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Eduard Heger sẽ đảm nhiệm thay vị trí của ông Matovic để tránh kịch bản bầu cử sớm.

Với quyết định trên, ông Matovic là nguyên thủ đầu tiên trên thế giới mất chức liên quan đến lùm xùm xung quanh ứng phó đại dịch Covid-19.

Liên minh cầm quyền ở Slovakia gần như sụp đổ sau khi ông Matovic đặt hàng mua 2 triệu liều vắc xin ngừa Covid-19 Sputnik V của Nga mà không tham vấn. Hồi cuối tháng 2, một máy bay quân sự của Slovakia lặng lẽ cất cánh đến Moscow (Nga). Khi trở về và đáp xuống sân bay thành phố Kosice vào hôm sau, ông Matovic đã có mặt ở đó. Trước sự ngạc nhiên của các quan chức chính phủ, ông Matovic thông báo máy bay đã chở về lô đầu tiên gồm 200.000 liều vắc xin Sputnik V.

Thay vì được ca ngợi như người hùng, ông Matovic nhanh chóng đối mặt với sức ép từ chức. Tổng thống Caputova, người đã kêu gọi ông Matovic từ chức, nói rằng việc lãnh đạo đất nước dính vào các lùm xùm vào thời điểm mà đại dịch đang bùng phát là vô cùng "nguy hiểm và liều lĩnh". Hàng loạt thành viên nội các Slovakia đã từ chức sau vụ việc, trong đó có ngoại trưởng, bộ trưởng y tế, bộ trưởng giáo dục, bộ trưởng tư pháp và bộ trưởng kinh tế. Một số nghị sĩ cũng rút khỏi liên minh của ông Matovic.

Ông Matovic ban đầu bảo vệ quyết định mua Sputnik V, cho rằng việc mua 2 triệu liều vắc xin này sẽ giúp tăng tốc chương trình tiêm chủng vắc xin tại một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi Covid-19 ở Liên minh châu Âu (EU). Trong khi đó, nhiều thành viên trong liên minh cầm quyền cho rằng, việc mua Sputnik V là không thỏa đáng bởi Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA) chưa phê chuẩn vắc xin này. Họ cũng gọi Sputnik V là "công cụ chiến tranh" của Moscow.

Slovakia, đất nước với 5,5 triệu dân, từng được coi là một điển hình về ứng phó dịch Covid-19, nhưng hiện nay Slovakia là một trong những quốc gia có tỷ lệ tử vong do Covid-19 cao nhất ở phương Tây.

Mặc dù đã nhận 200.000 liều Sputnik V, nhưng đến nay Slovakia vẫn chưa sử dụng chúng cho chương trình tiêm chủng quốc gia vì vẫn chờ kết quả thử nghiệm. Nếu triển khai, Slovakia sẽ trở thành thành viên thứ hai của EU sau Hungary dùng vắc xin Sputnik V.

Chiến dịch tiêm chủng vắc xin Covid-19 của châu Âu đang đối mặt với hàng loạt thách thức như nguồn cung hạn chế một phần do quá trình phê chuẩn vắc xin bị cho là chậm trễ. Tình trạng khan hiếm nguồn cung buộc nhiều nước trong khối phải chặn xuất khẩu vắc xin, trong khi một số nước bắt đầu tính đến nhập khẩu vắc xin của Nga hay của Trung Quốc.