Nghị sĩ Mỹ nêu lý do Trung Quốc có thể vào Afghanistan sau khi Mỹ rút

"Trung Quốc sẽ nhảy vào. Có nhiều đất hiếm ở Afghanistan. Tôi không biết tại sao chúng ta không làm việc với phía Afghanistan để khai thác tài nguyên đó. Chúng ta chưa bao giờ làm như vậy. Và bây giờ, Trung Quốc sẽ nhảy vào để khai thác những mỏ đất hiếm này", nghị sĩ Michael McCaul thuộc Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ nói trong cuộc phỏng vấn với Washington Post ngày 17/8.

Theo đó, ông McCaul cho rằng Trung Quốc là bên chiến thắng, còn Mỹ và người dân Afghanistan là bên thua cuộc trong tình hình hiện nay ở Afghanistan. Nghị sĩ Mỹ cũng nhận định "Taliban sẽ có lợi ích lớn từ việc này".

Taliban ngày 15/8 đã tiến vào thủ đô Kabul và giành quyền kiểm soát phần lớn lãnh thổ Afghanistan. Chiến dịch của Taliban diễn ra sau khi Mỹ và các đồng minh rút phần lớn lực lượng quân sự khỏi Afghanistan sau 20 năm chiến tranh.

Năm 2017, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có cuộc gặp với Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani và nhất trí về việc các công ty Mỹ có cơ hội phát triển nhanh chóng các mỏ đất hiếm ở Afghanistan như một cách để bù đắp cho chi phí chiến tranh ở đất nước này.

Tuy nhiên, một báo cáo do Tổng Thanh tra Đặc biệt của Mỹ về Tái thiết Afghanistan công bố vào tháng 8/2018 cho biết, ý tưởng trên không trở thành hiện thực vì chương trình khai thác của Mỹ vẫn còn ở quy mô tương đối thấp.

Đất hiếm gồm tập hợp 17 khoáng chất được sử dụng trong việc sản xuất hàng loạt sản phẩm từ xe điện, điện thoại thông minh cho đến trang thiết bị quốc phòng như tiêm kích. Trung Quốc đang kiểm soát khoảng 90% nguồn cung đất hiếm trên thế giới.

Trung Quốc hiện cung cấp 80% lượng đất hiếm nhập khẩu vào Mỹ. Bắc Kinh được cho đã chuẩn bị phương án nhằm hạn chế xuất khẩu mặt hàng này như một cách để làm khó Washington. Kịch bản này đã thúc đẩy chính phủ Mỹ tìm cách cắt giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung đất hiếm từ Trung Quốc.

Mỹ và các đồng minh cho rằng, để đối phó với kịch bản Trung Quốc sẵn sàng dùng đất hiếm là "vũ khí địa chính trị", việc đa dạng nguồn cung là điều mà các quốc gia cần phải làm. 

Tổng thống Mỹ Joe Biden hồi tháng 2 đã ký sắc lệnh hành pháp về an ninh chuỗi cung ứng, một phần trong đó có nội dung: "Từ đất hiếm trong động cơ điện và máy phát điện đến sợi carbon được sử dụng cho máy bay - Mỹ cần đảm bảo rằng chúng ta không phụ thuộc vào các nguồn nước ngoài trong trường hợp khẩn cấp quốc gia".

Nguồn cung cấp đất hiếm dồi dào của Trung Quốc là vấn đề gây tranh cãi trong nhiều năm. Bắc Kinh từng bị Mỹ, Nhật Bản và nhiều nước thách thức pháp lý tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) liên quan tới việc áp đặt lệnh hạn chế xuất khẩu đất hiếm khi các bên xảy ra mâu thuẫn.

Trung Quốc được cho là sẽ tận dụng thời cơ để thế chân vào khoảng trống do Mỹ bỏ lại bằng việc gia tăng hiện diện và tầm ảnh hưởng trên "bàn cờ chiến lược" Afghanistan. Ngày 16/8, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết Bắc Kinh hy vọng Taliban có thể "giữ lời hứa" nhằm đảm bảo việc chuyển giao quyền lực suôn sẻ và "kiềm chế các hoạt động khủng bố và tội phạm".