Dân sinh
Fica
DTiNewsNăm khác biệt giữa Nga và phương Tây trong vụ MH17
Nhân kỷ niệm 1 năm ngày xảy ra thảm họa này (17/7/2014 - 17/7/2015), trang mạng RBC của Nga đã nêu 5 vấn đề gây tranh cãi nhất trong quá trình điều tra vụ việc này cũng như quan điểm của các bên.
Xác máy bay MH17 tại Shaktarsk, miền đông Ukraine ngày 18/7/2014. (Ảnh: AFP/ TTXVN)
Người điều tra và các kịch bản
Theo luật hàng không quốc tế, việc điều tra các vụ tai nạn máy bay cần được tiến hành tại quốc gia xảy ra tai nạn. Tuy nhiên Ukraine đã chuyển giao quyền điều tra cho Hà Lan, do 2/3 số hành khách chuyến MH17 là công dân nước này. Cuộc điều tra được nhóm quốc tế gồm 24 người tiến hành, trong đó có đại diện 5 nước Hà Lan, Bỉ, Ukraine, Australia và Malaysia, thực hiện. Văn bản chính thức cho tới nay được nhóm công bố, vào ngày 9/9/2014, là báo cáo sơ bộ nguyên nhân vụ tai nạn. Nhóm cam kết sẽ công bố báo cáo mới vào tháng 10.
Nga không có đại diện trong nhóm này, dù Bộ Giao thông vận tải Nga đã lập một nhóm chuyên gia điều tra đứng đầu là Phó giám đốc Cơ quan Vận tải hàng không LB Nga (Rosaviasia) Oleg Storchevoy. Nhóm điều tra quốc tế chỉ quan tâm tới việc tham gia điều tra của các chuyên gia công ty Almaz-Antey - nhà sản xuất hệ thống phòng không Buk. Tháng 11/2014, ông Storchevoy cho biết Nga không tham gia nhiều vào việc xác định nguyên nhân gây ra thảm họa và nhóm quốc tế chỉ yêu cầu Nga cung cấp các tài liệu mà nước này đã có song không nhận được bất cứ thông tin điều tra nào.
Mặc dù vậy, các cơ quan chức năng Nga - Bộ Quốc phòng và Ủy ban Điều tra - đã đưa ra kịch bản nguyên nhân dẫn tới thảm họa. Các báo cáo về nguyên nhân thảm họa được công ty Almaz-Antey và trước đó là tổ chức ít được biết đến "Liên đoàn kỹ sư Nga", công bố. Nga, Ukraine và các nước phươngTây, cũng như một nhóm các nhà điều tra-blogger độc lập, mà nổi tiếng nhất trong số đó là nhóm Bellingcat của phóng viên người Anh Elliot Higgins đã đưa ra các giải thích của mình.
1. Boeing bị bắn bằng vũ khí gì?
Tháng 8/2014, báo cáo về nguyên nhân thảm họa của Liên minh kỹ sư Nga nghi ngờ kịch bản chiếcBoeing bị hạ bằng hệ thống tên lửa phòng không Buk-M1. Các tác giả kết luận vũ khí bắn hạ máy bay là tên lửa không đối không sử dụng để cận chiến và pháo.
Tháng 6/2015, nhà sản xuất hệ thống Buk, công ty Almaz-Antey đã công bố báo cáo cho rằng chiếc máy bay bị trúng tên lửa loại 9M38 (M1) phóng đ itừ hệ thống phòng không Buk-M1. Ủy ban Điều tra Nga tiếp tục khẳng định luận điểm máy bay bị bắn hạ bằng tên lửa không đối không. Ngày 15/7, kịch bản này được đại diện của Ủyban Điều tra Nga, Vladimir Markin nhắc lại.
Phương Tây và Ukraine: Hiện chỉ có duy nhất một báo cáo chính thức của nhóm điều tra quốc tế, công bố ngày 9/9/2014, trong đó chỉ cho biết nguyên nhân tai nạn là các tác động từ bên ngoài với "một lượng lớn các khách thể năng lượng cao". Trang web của nhóm điều tra hiện viết: "Một trong những kịch bản điều tra MH17 là bị hệ thống tên lửa Buk bắn hạ".
Ngày 17/7/2014, chỉ vài giờ sau khi xảy ra thảm họa, cố vấn Bộ trưởng Nội vụ Ukraine, Anton Gerashchenko lần đầu tiên đã tuyên bố máy bay bị bắn hạ bằng hệ thống Buk. Ngày 19/7, kịch bản này cũng được Bộ Ngoại giao Mỹ đưa ra trong tuyên bố chính thức.
2. Khả năng máy bay Không quân Ukraine bắn hạ
3. Địa điểm phóng tên lửa
Nga: Ngày 25/7/2014, hãng thông tấn "Russia Today" (RT) đưa ra thông báo rằng vào ngày xảy ra tai nạn, các đơn vị phòng không Lực lượng vũ trang Ukraine đã tiến hành huấn luyện và binh sĩ Ukraine có thể phóng tên lửa nhầm về phía chiếc Boeing. Vào thời điểm đó, RT dẫn một nguồn tin giấu tên trong "các bộ sức mạnh" của Ukraine nói rằng nguyên nhân khiến chiếc Boeing bị rơi có thể là tình hình bất thường khi các đơn vị phòng không quân đội Ukraine huấn luyện.
Phương Tây và Ukraine: Ngay sau khi xảy ra thảm họa Kiev nói rằng các hệ thống tên lửa phòng không hoặc máy bay của Lực lượng vũ trang Ukraine đã không bắn vào các mục tiêu trên không trong ngày 17/7, vì dân quân không sở hữu máy bay.
Một ngày sau khi xảy ra thảm họa, đại diện Mỹ tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ), Samantha Power nói Mỹ cho rằng binh sĩ Ukraine không tham gia vào sự vụ này dù Lực lượng vũ trang Ukraine sở hữu hệ thống Buk song tại gần nơi xảy ra tai nạn không có vũ khí như vậy.
Tháng 1/2015, Tổ chức các phóng viên điều tra CORRECT!V cùng tuần báo Đức Der Spiegel và báo Hà Lan Algemeen Daghlad đã công bố báo cáo điều tra trên cơ sở thông tin của Bellingcat, cho rằng chiếc máy bay đã bị bắn hạ bởi một tên lửa đất đối không Buk-M1 thuộc phiên chế Tiểu đoàn tên lửa phòng không số 53 (Nga), đóng tại Kursk.
Ngày 15/7/2015, CNN thông báo các nguồn thạo tin của mình đã tiếp cận dự thảo báo cáo của nhóm điều tra quốc tế dự kiến công bố tháng 10. Các nguồn tin này cho biết báo cáo không chỉ chỉ ra nơi tên lửa phóng đi mà còn cho rằng địa điểm phóng tên lửa thuộc quyền kiểm soát của "lực lượng dân quân thân Nga".
5. Dân quân ly khai có sở hữu vũ khí bắn hạ Boeing 777?
Nga: Nga tuyên bố rằng lực lượng dân quân li khai tại thời điểm xảy ra thảm họa không sở hữu tổ hợp tên lửa có thể bắn hạ chiếc Boeing. Ngày 2/6/2015, Phó Tham mưu trưởng lực lượng ly khai Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) tự xưng, ông Eduard Basurin tuyên bố lực lượng dân quân không triển khai tổ hợp Buk-M1 vào thời điểm xảy ra thảm họa.
Trích ghi âm các cuộc điện đàm của lãnh đạo dân quân ly khai, được nhà chức trách Ukraine công bố, Bộ Ngoại giao Mỹ cho rằng lực lượng dân quân đã nhận được các bệ phóng Buk không chậm hơn ngày 14/7. Ngoài ra, Bộ Ngoại giao Mỹ còn viện dẫn đoạn video đăng tải trên Youtube, trong đó cho thấy một tổ hợp Buk, ít nhất thiếu 1 tên lửa, được phát hiện ở thị trấn Krasnodon trên đường trở về Nga.
Tháng 11/2014, người đứng đầu nhóm điều tra Bellingcat cho biết hệ thống Buck, từ Donetsk tới Sneznoe trong ngày xảy ra thảm họa, hồi tháng 6 đã được chụp ảnh trong một đoàn xe quân sự trên đường từ Kursk đi theo hướng biên giới Ukraine.
