Mỹ sẵn sàng tiếp quản nhà máy hạt nhân, giúp Ukraine chấm dứt xung đột

"Làm sao chúng tôi có thể mang lại hòa bình cho Ukraine? Làm sao chúng tôi có thể chấm dứt cuộc chiến này? Cả hai bên đều phải hạ vũ khí? Nhưng nếu việc Mỹ vận hành các nhà máy điện hạt nhân ở Ukraine có thể giúp ích cho việc đạt được mục tiêu đó, không vấn đề gì, chúng tôi có thể làm", Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Chris Wright nói trong cuộc phỏng vấn hôm 19/3.

Theo Bộ trưởng Wright, Mỹ có thể can thiệp để vận hành các nhà máy điện hạt nhân của Ukraine, nếu điều đó có thể giúp ích cho việc đảm bảo lệnh ngừng bắn và chấm dứt xung đột ở Ukraine.

"Không vấn đề gì, chúng tôi có thể làm điều đó", ông Wright khẳng định khi được hỏi về khả năng Mỹ tham gia điều hành các nhà máy điện hạt nhân của Ukraine nếu điều đó có ích cho việc mang lại hòa bình cho Ukraine.

"Chúng tôi có chuyên môn kỹ thuật đáng kể tại Mỹ để vận hành những nhà máy đó. Tôi không nghĩ rằng điều đó đòi hỏi phải có nhân lực thực địa", quan chức Mỹ nói thêm.

Trước đó, trong cuộc điện đàm ngày 19/3 với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Tổng thống Mỹ Donald Trump gợi ý rằng việc Mỹ sở hữu các nhà máy điện của Ukraine có thể giúp đảm bảo an ninh cho chúng.

"Tổng thống Trump cũng thảo luận về nguồn cung cấp điện và các nhà máy điện hạt nhân của Ukraine. Ông cho biết Mỹ có thể rất hữu ích trong việc vận hành các nhà máy đó bằng chuyên môn về điện và tiện ích của mình. Quyền sở hữu của Mỹ đối với các nhà máy sẽ là sự bảo vệ tốt nhất cho cơ sở hạ tầng đó và hỗ trợ cho cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine", Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho hay.

Tuy nhiên, hiện không rõ Mỹ muốn có quyền sở hữu cơ sở hạ tầng năng lượng hoặc nhà máy điện hạt nhân cụ thể nào của Ukraine.

Vào ngày 13/3, Tổng thống Trump đã ám chỉ những khía cạnh sẽ tạo nên một kế hoạch hòa bình dài hạn ở Ukraine. Việc nhượng bộ lãnh thổ của Ukraine và quyền kiểm soát nhà máy điện hạt nhân ở Zaporizhia có thể là yếu tố đưa vào các cuộc đàm phán.

Theo nguồn tin của Kyiv Independent, việc kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia đã được Kiev và Washington thảo luận tích cực trong tuần qua. Tổng thống Zelensky hôm 14/3 xác nhận số phận của nhà máy và các vùng lãnh thổ lân cận do Nga kiểm soát đã được thảo luận với Mỹ trong các cuộc đàm phán song phương tại Ả rập Xê út vào tuần trước đó.

Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia đã nằm dưới sự kiểm soát của Nga kể từ những ngày đầu xung đột vào năm 2022. Nằm ở bờ phía Đông của sông Dnipro, nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia là một cơ sở có tầm quan trọng chiến lược mà Nga đã biến thành căn cứ quân sự.

Nga và Ukraine cho đến nay vẫn cáo buộc nhau có ý định tấn công vào nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia tại khu vực do Nga kiểm soát. Tuy nhiên, hai bên đều không đưa ra bằng chứng cụ thể cho cáo buộc này.

Theo các chuyên gia, việc Mỹ để mắt tới nhà máy điện hạt nhân ở Ukraine có thể liên quan tới thỏa thuận khoáng sản mà Washington muốn ký với Kiev. Quá trình xử lý khoáng sản đòi hỏi rất nhiều năng lượng và nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia, nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu với 6 lò phản ứng, có thể cung cấp nguồn năng lượng này.

Theo các nguồn tin, Ukraine đã nói với Mỹ rằng, việc xử lý các loại khoáng sản chỉ khả thi nếu quyền kiểm soát nhà máy Zaporizhia được trả lại cho Kiev.

Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia cũng nằm gần một số mỏ titanium, sắt và đất hiếm do Ukraine kiểm soát.