Mỹ rút viện trợ, Ukraine lộ điểm yếu chí tử trong cuộc đọ sức với Nga

Ukraine chỉ có một cách để tự phòng vệ trước các tên lửa đạn đạo mạnh nhất của Nga - hệ thống phòng thủ Patriot do Mỹ sản xuất. Trong bối cảnh Mỹ đang tạm dừng các chuyến hàng viện trợ quân sự tới Kiev, Ukraine có thể sớm hết đạn.

Ukraine và các đồng minh đang cố gắng xây dựng một kế hoạch sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đình chỉ viện trợ quân sự cho Kiev, sau cuộc họp căng thẳng tại Phòng Bầu dục với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky vào tuần trước.

Động thái này có thể gây ra hậu quả thảm khốc cho Ukraine. Thách thức lớn nhất đối với Ukraine là nguy cơ mất các hệ thống phòng không Patriot do Mỹ sản xuất, trong khi vũ khí này hiện không thể thay thế được.

Các binh sĩ Ukraine thừa nhận mối lo ngại lớn nhất trước mắt của họ không phải là tác động của việc cắt giảm viện trợ quân sự ở tiền tuyến, mà là việc thiếu tên lửa Patriot để bảo vệ gia đình và những người thân của họ trên khắp các thành phố của Ukraine.

"Mỹ nắm giữ giấy phép cho các hệ thống tên lửa Patriot, cũng như khả năng sản xuất tên lửa cho các hệ thống này, khiến nhiều quốc gia châu Âu gặp rất nhiều khó khăn trong việc chế tạo chúng", Kateryna Stepanenko, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh, một tổ chức theo dõi xung đột có trụ sở tại Mỹ, nhận định.

Patriot là một trong những vũ khí tinh nhuệ nhất mà Mỹ cung cấp cho Ukraine và đóng vai trò quan trọng trong hệ thống phòng không của Ukraine. Vì vậy, nguy cơ mất Patriot đã khiến giới chức Ukraine lo lắng.

"Đây là hệ thống duy nhất có khả năng đối phó với tên lửa đạn đạo của Nga. Nhiều rủi ro sẽ xảy ra, liên quan đến việc cung cấp Patriot, cả về sửa chữa, bảo dưỡng và đạn dược để bảo vệ Ukraine khỏi tên lửa đạn đạo", Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal thừa nhận.

Hàng loạt tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình đã trút xuống khắp lãnh thổ Ukraine. Các thành phố, cơ sở hạ tầng năng lượng đều bị tập kích hàng tuần. Tên lửa đạn đạo di chuyển với tốc độ rất lớn, khiến chúng rất khó bị đánh chặn.

Trong khi đó, tên lửa hành trình cũng khó bị phát hiện vì có xu hướng nhỏ hơn và bay tầm thấp, và một số tên lửa cũng có thể di chuyển với tốc độ cao.

Trong khi đó, Nga đã tăng kho dự trữ với tốc độ mà Ukraine không thể theo kịp. Nga đang sản xuất nhiều đạn dược hơn, đồng thời mua thêm từ các đối tác bên ngoài.

Hiện không rõ Ukraine còn bao nhiêu tên lửa trong kho dự trữ và liệu có thêm nguồn cung nào được chuyển từ Mỹ đến Kiev nữa không. Một quan chức Ukraine thừa nhận kho tên lửa Patriot của nước này có thể hết trong vài tuần tới.

Các binh sĩ Ukraine ở tiền tuyến cũng nhanh chóng chỉ ra rằng Patriot là vũ khí quan trọng mà Ukraine không thể để mất. Đây cũng là điểm yếu của Ukraine trong cuộc đọ sức với Nga.

"Điểm yếu của chúng tôi nằm ở tên lửa phòng không - Patriot. Ngay cả chúng tôi, những người lính, cũng muốn gia đình, hậu phương của mình được bảo vệ nhiều nhất có thể khi chúng tôi đang chiến đấu ở tiền tuyến", Yegor Firsov, binh sĩ của trung đội tấn công bằng máy bay không người lái cho biết.

Phòng thủ hiệu quả với chi phí đắt đỏ

Mặc dù đã được sử dụng trong gần 40 năm, Patriot vẫn được coi là một trong những hệ thống phòng không tốt nhất. Patriot có khả năng bắn hạ tên lửa hành trình và tên lửa siêu vượt âm, tên lửa đạn đạo tầm ngắn và máy bay.

Tính hiệu quả của vũ khí này khiến Patriot trở thành mục tiêu chính của Moscow. Quân đội Nga đã nhắm mục tiêu vào các hệ thống này nhiều lần.

Tổng thống Volodymyr Zelensky từng nói rằng Ukraine sẽ cần khoảng 25 hệ thống Patriot để bảo vệ không phận một cách hiệu quả. Hiện tại, Ukraine vẫn còn vài hệ thống Patriot, mặc dù số lượng chính xác và vị trí của chúng vẫn còn là bí mật.

Ban đầu, Mỹ không muốn cung cấp Patriot cho Ukraine và chỉ đồng ý sau nhiều tháng Nga gần như tấn công hàng ngày vào các mục tiêu của Ukraine.

Các khẩu đội đầu tiên đã đến Ukraine khoảng 14 tháng sau khi Nga mở chiến dịch quân sự vào tháng 2/2022. Kể từ đó, Patriot đã trở thành một phần không thể thiếu trong hệ thống phòng không của Ukraine.

Giới chức Ukraine trước đây cho biết nước này đã nhận được 3 hệ thống từ Mỹ, 1 hệ thống từ Đức, 1 hệ thống từ Hà Lan và 1 hệ thống từ Romania.

Hơn 10 quốc gia khác cũng có các khẩu đội Patriot, bao gồm Hy Lạp, Ả rập Xê út, Ba Lan và Hàn Quốc, nhưng các nước này vẫn chưa muốn gửi chúng đến Ukraine vì những mối đe dọa mà chính họ đang phải đối mặt.

Các nhà phân tích cho biết quân đội Ukraine đã sử dụng hiệu quả Patriot, bắn hạ các tên lửa mà Nga tuyên bố là không thể đánh chặn như tên lửa đạn đạo Kinzhal.

Tuy nhiên, chi phí cho vũ khí này rất đắt đỏ.

Với chi phí ước tính khoảng 1,1 tỷ USD cho mỗi hệ thống, Patriot là thiết bị đắt nhất mà các đồng minh gửi đến Ukraine. Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế cho biết, mỗi quả tên lửa Patriot có giá khoảng 4 triệu USD, một mức giá rất cao.

Mặc dù có một số hệ thống thay thế, như NASAMS và IRIS-T đã chứng minh được hiệu quả trong việc đối phó với tên lửa hành trình và máy bay không người lái, nhưng chúng không thể so sánh với Patriot về khả năng đối phó với tên lửa đạn đạo và tên lửa siêu vượt âm tiên tiến.

Một vũ khí có khả năng thay thế Patriot là hệ thống phòng không SAMP/T do Eurosam, một nhà sản xuất châu Âu, sản xuất. Tuy nhiên, Ukraine sẽ cần nhiều hệ thống này để có thể đạt được hiệu quả như Patriot và hiện tại nguồn cung SAMP/T cũng gặp một số vấn đề.

Giải quyết các vấn đề về nguồn cung sẽ là chìa khóa nếu châu Âu muốn can thiệp và cung cấp thêm viện trợ cho Ukraine. Mặc dù Patriot là hệ thống chính khiến Ukraine lo ngại nhất trong ngắn hạn, nhưng quy mô và phạm vi viện trợ khổng lồ từ Mỹ đồng nghĩa với việc sẽ có các vấn đề khác sớm phát sinh khi chính quyền Trump dừng viện trợ.