Lý do Indonesia "gạt" Trung Quốc khỏi quỹ đầu tư quốc gia 20 tỷ USD

Quỹ đầu tư mới có tên gọi Cơ quan Đầu tư Indonesia (INA) sẽ được sử dụng để cấp vốn cho các dự án cơ sở hạ tầng tham vọng của Tổng thống Joko Widodo, bao gồm các dự án cầu, đường, cảng, sân bay.

Quỹ INA dự kiến đi vào hoạt động từ quý 1 năm nay, với số vốn ban đầu là 5 tỷ USD, trong đó 1 tỷ USD từ ngân sách nhà nước, còn 4 tỷ USD từ việc chuyển cổ phần và tài sản của các doanh nghiệp nhà nước.

Indonesia đặt mục tiêu có 20 tỷ USD trong quỹ và số tiền này sẽ được sử dụng để thúc đẩy nền kinh tế nước này.

Hiện có 5 tổ chức quản lý vốn nước ngoài đã cam kết hoặc hứa hẹn sẽ đầu tư khoảng 9,8 tỷ USD vào quỹ INA, tuy nhiên danh sách này không có các nhà đầu tư Trung Quốc.

Sự vắng mặt của Trung Quốc đã làm dấy lên đồn đoán rằng, Indonesia đang tìm cách né tránh các khoản đầu tư từ nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới vì lo ngại Bắc Kinh có thể thông qua đó để kiểm soát các cơ sở hạ tầng trọng yếu của Indonesia.

Theo Kevin O'Rourke, chủ biên của bản tin Reformasi chuyên về Indonesia, mặc dù Indonesia chưa bao giờ thừa nhận, nhưng nguyên nhân sâu xa của việc né tránh các khoản đầu tư Trung Quốc là bởi các nhà chức trách Indonesia lo ngại các dự án then chốt sẽ bị Bắc Kinh kiểm soát, sau đó sở hữu.

Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản cam kết đầu tư 4 tỷ USD cho INA, trong khi Cơ quan Phát triển Tài chính Quốc tế Mỹ khẳng định sẽ góp 2 tỷ USD vào quỹ này. Đây là những đơn vị dẫn đầu trong danh sách các nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào INA.

Cơ quan đầu tư Caisse de depot et placement du Quebec của Canada dự kiến đầu tư 2 tỷ USD vào các dự án xây dựng các tuyến đường thu phí, trong khi tập đoàn Algemene Pensioen Groep của Hà Lan và Ngân hàng đầu tư Macquarie của Australia lần lượt cam kết đầu tư khoảng 1,5 tỷ USD và 300 triệu USD. Indonesia cũng tiếp cận Cơ quan Đầu Tư Abu Dhabi, dù chưa có cam kết đầu tư nào được công bố.

Theo ủy ban đầu tư Indonesia, Trung Quốc là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ 2 của Indonesia trong năm 2020 với số tiền đầu tư khoảng 4,8 tỷ USD. Con số này thấp hơn đáng kể so với mức đầu tư 9,8 tỷ USD của Singapore. Trong khi đó, Hong Kong và Nhật Bản xếp vị trí thứ 3 và thứ 4, với mức đầu tư lần lượt là 3,5 tỷ USD và 2,6 tỷ USD.

Từ năm 2015 tới quý III năm 2020, đầu tư của Trung Quốc vào Indonesia tăng 559%, rót vào 10.083 dự án từ các công trình cơ sở hạ tầng đến hoạt động khai thác mỏ. 

Esther Sri Astuti, chuyên gia kinh tế tại Viện Phát triển Kinh tế và Tài chính ở thủ đô Jakarta, nhận định số lượng dự án khổng lồ mà Trung Quốc đã đầu tư tại Indonesia là một trong những lý do khiến Bắc Kinh chưa được quốc gia Đông Nam Á tiếp cận để chào mời đầu tư vào INA.

"Indonesia cũng đang tìm cách đa dạng hóa danh sách các nhà đầu tư để giảm thiểu rủi ro và thu về nhiều khoản đầu tư hơn bằng cách tiếp cận các quốc gia khác. Tâm lý chống Trung Quốc ở Indonesia vẫn rất mạnh, do vậy chính phủ Indonesia sẽ nhắm vào các quốc gia khác ngoài Trung Quốc", chuyên gia Astuti nhận định.