Kịch bản ông Trump có thể đối mặt trong tuần cuối nhiệm kỳ

Đảng Dân chủ ở quốc hội Mỹ đang tìm cách buộc ông Trump phải rời nhiệm sở bằng cách vừa gây sức ép buộc Phó tổng thống Mike Pence kích hoạt tu chính án 25 phế truất tổng thống vừa bỏ phiếu luận tội ông.

Ngày 11/1: Dự thảo nghị quyết gây sức ép với Phó tổng thống

Vào ngày 11/1, Hạ viện Mỹ có thể tìm cách thông qua dự thảo nghị quyết đề nghị Phó tổng thống Mike Pence kích hoạt tu chính án 25 của hiến pháp. Tu chính án này cho phép phó tổng thống và các thành viên nội các phế truất tổng thống bằng việc đưa ra tuyên bố tổng thống không còn khả năng đảm nhiệm công việc.

Dự thảo nghị quyết do hạ nghị sĩ Dân chủ Jamie Raskin đưa ra, cáo buộc ông Trump gây sức ép lên giới chức bầu cử để lật ngược chiến thắng của ứng viên Joe Biden và khuyến khích người ủng hộ biểu tình ở khu vực trụ sở quốc hội.

Hạ viện dự kiến sẽ triệu tập cuộc họp về dự thảo nghị quyết trên lúc 11h sáng 11/1 (đêm nay theo giờ Việt Nam), rất ít thành viên được dự đoán tham gia cuộc họp. Các hạ nghị sĩ Cộng hòa có thể sẽ ngăn thông qua nghị quyết khi chưa có một cuộc bỏ phiếu đầy đủ. Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và lãnh đạo thiểu số của đảng Cộng hòa tại Hạ viện Kevin McCarthy đã lên kế hoạch họp với các thành viên vào chiều cùng ngày.

Ngày 12/1: Biểu quyết về đề nghị kích hoạt tu chính án 25

Nếu các nghị sĩ Cộng hòa ngăn việc thông qua ngay lập tức dự thảo nghị quyết đề nghị Phó tổng thống Pence kích hoạt tu chính án phế truất tổng thống, Hạ viện sẽ tiến hành một cuộc bỏ phiếu chính thức vào ngày 12/1. Dự thảo nghị quyết có thể được thông qua do phe Dân chủ hiện chiếm ưu thế ở Hạ viện. Nghị quyết nếu được thông qua sẽ gây sức ép lên Phó tổng thống Pence nhưng không có nghĩa buộc ông Pence phải hành động. Ông Pence có 24 giờ để đưa ra phản hồi.
Ông Pence tuy không ủng hộ việc Tổng thống Trump ngăn quốc hội xác nhận kết quả bầu cử, nhưng hiện chưa rõ ông có sẵn sàng kích hoạt tu chính án 25 hay không và nếu muốn kích hoạt tu chính án 25 thì liệu ông có nhận được đủ số phiếu ủng hộ từ các thành viên nội các hay không.

Luận tội

Trong trường hợp ông Pence không hành động, Hạ viện sẽ tiếp tục biểu quyết luận tội ông Trump, Chủ tịch Hạ viện Pelosi cho biết.

Các hạ nghị sĩ gồm Ted Lieu, David Cicilline và Jamie Raskin đã đề xuất điều khoản luận tội và kêu gọi phế truất ông Trump với cáo buộc "kích động bạo loạn". Đề xuất đã nhận được sự ủng hộ của hơn 200 nghị sĩ Dân chủ.

Ủy ban Nguyên tắc Hạ viện sẽ đưa ra các nguyên tắc tranh luận và bỏ phiếu có thể vào ngày 13/1 hoặc 14/1. Dự thảo luận tội ông Trump có thể sẽ dễ dàng được thông qua ở Hạ viện, đánh dấu lần thứ hai ông Trump bị luận tội ở Hạ viện. Hồi cuối năm 2019, Hạ viện cũng đã thông qua luận tội người đứng đầu chính phủ và trình lên Thượng viện xét xử. Tuy nhiên, Thượng viện sau đó tuyên ông Trump "trắng án".

Xét xử ở Thượng viện

Cũng giống lần trước, nếu thông qua luận tội ông Trump, Hạ viện sẽ trình bản luận tội lên Thượng viện.

Tổng thống Trump chỉ bị luận tội và phế truất nếu 2/3 trong số 100 thượng nghị sĩ bỏ phiếu đồng ý với các cáo buộc mà Hạ viện đưa ra. Điều này nghĩa là, bản luận tội phải được sự ủng hộ của toàn bộ 50 thượng nghị sĩ Dân chủ và ít nhất 17 thượng nghị sĩ Cộng hòa. Tính đến cuối tuần qua, mới chỉ có 2 thượng nghị sĩ công khai bày tỏ quan điểm rằng ông Trump nên từ chức sớm.

Ngoài ra, thời gian cũng là một vấn đề bởi nhiệm kỳ của ông Trump sẽ kết thúc vào ngày 20/1. Thượng viện phải xem xét luận tội ông Trump sớm nhất có thể ngay khi nhận được bản luận tội của Hạ viện, nhưng Thượng viện chỉ làm việc trở lại vào ngày 19/1. Như vậy, Thượng viện có thể phải tiến hành các thủ tục xét xử luận tội ông Trump trong những tuần đầu nhiệm sở của ông Biden thay vì bỏ phiếu các đề cử nhân sự và các ưu tiên chính sách khác của chính quyền Biden như đối phó đại dịch Covid-19.

Hạ viện có thể tránh kịch bản này bằng cách, chờ gửi bản luận tội ông Trump lên Thượng viện trong vòng 100 ngày đầu nhiệm sở của chính quyền mới. Điều đó cho phép quốc hội có thể chuyên tâm vào chương trình nghị sự của ông Biden. Tuy nhiên, khi Thượng viện có thể tiếp nhận bản luận tội, lúc đó ông Trump đã hết nhiệm sở từ lâu. Nói cách khác, khi đó, Hạ viện không thể thực hiện được mục tiêu phế truất tổng thống. Nếu Thượng viện thông qua luận tội ông Trump, ông sẽ chỉ bị cấm tham gia chính trường trong tương lai.