Khu thương mại tự do tạo động lực phát triển kinh tế của các nước

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu với các thị trường liên kết chặt chẽ với nhau và cạnh tranh ngày càng gay gắt, các quốc gia đang tìm kiếm các chiến lược đổi mới để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và thu hút đầu tư nước ngoài.

Trong bối cảnh này, các Khu Thương mại Tự do (FTZ) nổi lên như những công cụ quan trọng, mang lại một môi trường chuyên biệt trong biên giới của một quốc gia để tạo thuận lợi cho thương mại và thương mại quốc tế. Với các quy định được nới lỏng và thủ tục hải quan hợp lý, các FTZ thúc đẩy phát triển kinh tế và thúc đẩy môi trường thuận lợi cho thương mại.

FTZ là một khu vực được chỉ định trong một quốc gia nơi hàng hóa có thể được nhập khẩu, lưu trữ, xử lý, sản xuất, điều chỉnh và tái xuất khẩu mà không phải chịu thuế hải quan hoặc các quy định hải quan khác. Các khu thương mại tự do thường nằm gần các cảng, sân bay, đường biên giới quan trọng hoặc các khu vực khác có lợi thế về địa lý cho thương mại.

Ngoài việc giảm thuế và các quy định đơn giản hóa, các doanh nghiệp hoạt động trong khu thương mại tự do còn được hưởng các ưu đãi như khả năng nhập khẩu các trang thiết bị miễn thuế, được miễn thuế và giảm thuế. Những ưu đãi này nhằm mục đích thu hút đầu tư và tạo việc làm, góp phần vào sự phát triển kinh tế chung của khu vực. Các tập đoàn đa quốc gia thường sử dụng các khu thương mại tự do để thành lập các nhà máy sản xuất hàng hóa như quần áo, giày dép và đồ điện tử.

Tại Đông Nam Á, nhiều quốc gia với lợi thế về vị trí địa lý như cảng biển và cơ sở hạ tầng thuận lợi đã thành lập các FTZ để tạo động lực phát triển kinh tế.

Malaysia

Tại Malaysia, FTZ là một khu vực cụ thể, nơi các doanh nghiệp có thể hoạt động với mức kiểm tra hải quan tối thiểu và miễn thuế đối với hầu hết hàng hóa và dịch vụ.

Đây là nơi nguyên liệu sản xuất hoặc hàng hóa được miễn các quy định và thuế xuất nhập khẩu thông thường ở Malaysia, ngoại trừ các mặt hàng bị cấm theo quy định của pháp luật.

Khu thương mại tự do ở Malaysia là khu vực được chỉ định, trong đó các hoạt động thương mại và công nghiệp được thực hiện dưới sự giám sát của Bộ Tài chính Malaysia.

Malaysia cũng đã ban hành Đạo luật Khu vực Tự do năm 1990, trong đó có quy định các vấn đề liên quan đến FTZ. Tanjung Pelepas, Port Klang… là những FTZ lớn ở Malaysia.

Các FTZ mang lại cho các công ty trong nước và quốc tế lợi ích từ việc giảm chi phí vận chuyển và xử lý hàng hóa, tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả.

Chức năng chính của FTZ là thúc đẩy thương mại bằng cách cung cấp thủ tục hải quan đơn giản và hiệu quả. Hàng hóa có thể được đưa vào FTZ mà không phải chịu thuế hải quan và thuế tiêu thụ đặc biệt.

Việc giảm thuế mang lại cho các doanh nghiệp những lợi thế thương mại và thương mại độc quyền, với lợi ích chính là miễn thuế.

Việc không có thuế hải quan, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế bán hàng có nghĩa là các hoạt động sản xuất, công nghiệp và thương mại sẽ tiết kiệm chi phí hơn. Tuy nhiên, một số hàng hóa nhất định trong khu vực thương mại tự do vẫn có thể phải chịu thuế.

Việc hoạt động tại các khu thương mại tự do Malaysia có nhiều lợi thế.

Về chi phí vận hành và nhân công, các doanh nghiệp có được lợi thế cạnh tranh nhờ chi phí hoạt động và chi phí lao động tương đối thấp của Malaysia.

Với sự hỗ trợ từ các nhà hoạch định chính sách trên tất cả các lĩnh vực, các doanh nghiệp hoạt động tại FTZ của Malaysia không chỉ được hưởng lợi từ các ưu đãi thuế đặc biệt và giảm hoặc loại bỏ thuế hải quan, mà còn dễ dàng tiếp cận nguồn lao động lành nghề với giá cả phải chăng. Điều này cho phép doanh nghiệp duy trì sản xuất chất lượng cao với chi phí vận hành được tối ưu hóa.

Về trọng tâm của chính phủ, các khu thương mại tự do nhận được sự quan tâm và hỗ trợ tận tình từ chính phủ Malaysia.

Thông qua các cơ quan quản lý như Cơ quan Phát triển Đầu tư Malaysia (MIDA) và Cơ quan Phát triển Ngoại thương Malaysia (MATRADE), những nỗ lực liên tục được thực hiện nhằm đánh giá và hoàn thiện chính sách thương mại tự do hiện có. Cam kết của Malaysia trong việc thúc đẩy một môi trường thương mại thuận lợi có lợi cho tăng trưởng đặt trọng tâm cao vào các ưu đãi thương mại xuyên biên giới, thủ tục hải quan, thuế và miễn thuế.

Về kết nối, Malaysia là một trong những quốc gia châu Á có cơ sở hạ tầng giao thông phát triển mạnh mẽ.

Mạng lưới đường hàng không, đường biển và đường bộ được kết nối tốt của Malaysia đảm bảo việc vận chuyển hàng hóa trong nước và quốc tế hiệu quả. Để hỗ trợ các hoạt động xuất nhập khẩu, tất cả các FTZ ở Malaysia đều có vị trí chiến lược gần các cảng, sân bay, đường cao tốc và đường sắt lớn. Vị trí chiến lược này cho phép vận chuyển hàng hóa và nguyên liệu một cách liền mạch, giảm thiểu thời gian vận chuyển.

Singapore

Tại Singapore, Khu thương mại tự do (FTZ) là những khu vực cụ thể cho phép nhập khẩu, bán hoặc xuất khẩu hàng hóa mà không phải chịu thuế hải quan, thuế tiêu thụ đặc biệt hoặc thuế hàng hóa và dịch vụ (GST). Những khu vực này được thiết lập để khuyến khích thương mại và tạo điều kiện thuận lợi cho việc trung chuyển hàng hóa đến và đi từ Singapore.

Hàng hóa có thể được lưu trữ tạm thời tại Singapore và sau đó được đưa lên tàu hoặc máy bay để xuất khẩu mà không cần thông quan. Các khu thương mại tự do của Singapore cho phép lưu kho, lưu trữ, phân phối, trung chuyển và xuất khẩu hàng hóa.

Pháp lý điều chỉnh hoạt động của FTZ được quy định bởi Đạo luật khu thương mại tự do. FTZ đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố vị thế của Singapore với tư cách là trung tâm trung chuyển lớn nhất thế giới. Singapore là cảng container nhộn nhịp thứ hai trên thế giới và là trung tâm trung chuyển lớn nhất, xử lý khoảng 1/5 lưu lượng trung chuyển container trên thế giới.

Sau khi các FTZ được công nhận về mặt pháp lý, các khu vực này nằm dưới sự giám sát của Cơ quan Thương mại Tự do Singapore, cơ quan quản lý, duy trì và vận hành các khu vực thương mại tự do.

Singapore đang thực hiện sửa đổi Đạo luật Khu Thương mại Tự do để tăng cường quản lý và kiểm soát hàng hóa đi qua 10 khu thương mại tự do (FTZ) trong nước. Các sửa đổi bao gồm đưa ra quy định cấp phép cho các nhà khai thác FTZ, các quy định mới về xử lý hàng hóa và nhiều quyền thực thi hơn cho cơ quan hải quan.

Theo giới chức Singapore, những sửa đổi này là cần thiết trong bối cảnh ngày càng có nhiều lo ngại rằng các FTZ đang bị lạm dụng cho các hoạt động bất hợp pháp như phổ biến vũ khí, tội phạm môi trường và rửa tiền dựa trên thương mại.

Trung Quốc

Tại Trung Quốc, các Khu Thương mại Tự do (FTZ) thường áp dụng các chính sách miễn thuế cho các doanh nghiệp và cũng có thể bao gồm các ưu đãi về luật thương mại và kinh doanh để thu hút đầu tư từ nước ngoài vào Trung Quốc cũng như các FTZ của Trung Quốc.

Trung Quốc sử dụng các FTZ để thí điểm các chính sách và quy định mới, từ đó cho phép các doanh nghiệp trải nghiệm môi trường tự do hơn, với các quy định nhẹ nhàng hơn. Đây là một phần của các cơ chế mới được chính phủ Trung Quốc áp dụng nhằm cải cách và mở cửa khu vực tài chính cũng như tăng cường đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), giúp tạo thuận lợi cho thương mại quốc tế.

Nhiều doanh nghiệp nước ngoài nhận thấy FTZ là một lựa chọn hấp dẫn để thiết lập hoạt động tại Trung Quốc, tùy thuộc vào lĩnh vực hoạt động của từng doanh nghiệp.

Việc xây dựng các FTZ giúp nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình cải cách và mở cửa, đồng thời đạt được tăng trưởng chất lượng cao. Chính sách này cũng thể hiện quyết tâm của Trung Quốc trong việc phát triển hơn nữa các lĩnh vực kinh tế kỹ thuật số, sản xuất cao cấp và hội nhập khu vực, đồng thời đảm bảo sự an toàn và ổn định của chuỗi công nghiệp và cung ứng.

Trung Quốc thí điểm thành lập khu thương mại tự do đầu tiên tại Thượng Hải vào năm 2013 nhằm thu hút thêm đầu tư nước ngoài, thúc đẩy thương mại và hội nhập khu vực. Thượng Hải được chọn vì vị trí địa lý thuận tiện cho giao thương và có hoạt động kinh tế phát triển hơn đáng kể so với các thành phố lớn khác.  

FTZ Thượng Hải được thành lập với 4 mục tiêu rõ ràng, gồm duy trì và nâng cao lợi thế cạnh tranh, chuyển đổi sang một môi trường pháp lý thân thiện hơn với thị trường, quốc tế hóa đồng Nhân dân tệ và thực hiện các chiến lược cải cách mới với mục đích nhân rộng.

FTZ của Thượng Hải đã trở thành trường hợp điển hình cho các FTZ trên khắp Trung Quốc và chứng minh rằng chính sách thành lập khu thương mại tự do có thể được thực hiện thành công.

Sau thành công của thí điểm thành lập FTZ Thượng Hải, Trung Quốc công bố kế hoạch mở thêm 3 FTZ vào năm 2015 tại Phúc Kiến, Quảng Đông và Thiên Tân. Việc lựa chọn 3 địa điểm này để lập FTZ là do vị trí của cả 3 khu vực trong việc hỗ trợ các mặt khác nhau của nền kinh tế Trung Quốc.

Tỉnh Phúc Kiến chủ yếu hỗ trợ thương mại của Trung Quốc và Đài Loan, tỉnh Quảng Đông hỗ trợ hội nhập kinh tế với Hong Kong và Macao. Đô thị Thiên Tân hỗ trợ khu vực đông bắc và giúp phát triển thị trường nước ngoài ở Đông Á. Các FTZ này đều thành công và củng cố hơn nữa vai trò của FTZ như một mô hình có thể áp dụng ở các khu vực khác của Trung Quốc.

Đầu năm 2016, Trung Quốc công bố kế hoạch xây dựng thêm 7 khu thương mại tự do mới phối hợp với Sáng kiến Vành đai và Con đường nhằm khôi phục mối quan hệ kinh tế và văn hóa giữa các khu vực ở Trung Quốc và Đông Nam Á. Các FTZ được thiết lập ở Trùng Khánh, Liêu Ninh, Hà Nam, Hồ Bắc, Thiểm Tây, Tứ Xuyên và Chiết Giang.

Năm 2018, Trung Quốc đã bỏ giới hạn 120km2 áp dụng với các khu thương mại tự do khác, biến toàn bộ tỉnh Hải Nam (35.400km2) thành cảng thương mại tự do. Năm 2019, 6 khu thương mại tự do mới của Trung Quốc được thiết lập với trọng tâm là các lĩnh vực chính sách cụ thể, hoặc để tạo điều kiện để hợp tác với một số quốc gia hoặc khu vực nhất định.

Năm 2020, thêm 3 FTZ nội địa được xây dựng, phù hợp với kế hoạch "các ngành công nghiệp mới nổi chiến lược" gần đây của Trung Quốc tại Bắc Kinh, Hồ Nam và An Huy, đồng thời mở rộng FTZ hiện có ở Chiết Giang.

Bài liên quan: 

Đà Nẵng có ưu thế nào khi áp dụng mô hình đột phá đầu tiên ở Việt Nam?

Khu Thương mại tự do Đà Nẵng: Mô hình đột phá đầu tiên ở Việt Nam

Khu Thương mại tự do Đà Nẵng - nơi có thể hút khách du lịch đến tiêu tiền

Ngắm cảng biển gắn với Khu Thương mại tự do Đà Nẵng từ trên cao

Công trường đường nối cảng biển gắn với Khu Thương mại tự do Đà Nẵng

Lấy ý kiến 4 vị trí xây Khu Thương mại tự do Đà Nẵng

Trọng trách của Đà Nẵng trước mô hình đột phá đầu tiên ở Việt Nam