Khó khăn của Tổng thống Trump nhằm đưa xung đột Ukraine đến hồi kết

Chỉ hai tuần trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đặt ra hạn chót là Lễ Tạ ơn để Ukraine đồng ý ký kết thỏa thuận hòa bình với Nga. Khi đó, Mỹ đã đưa ra một kế hoạch hòa bình với những điều khoản được cho là có lợi hơn cho Nga.

Nhưng hiện tại, dường như nhà lãnh đạo Mỹ sẽ phải chờ đợi thêm trước khi thỏa thuận hòa bình được ký kết, có thể là vài tuần, có thể là sau thời điểm đánh dấu 4 năm Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraine vào cuối tháng 2/2026.

Một phái đoàn Ukraine dự kiến sẽ gặp các nhà đàm phán của Tổng thống Trump vào ngày 4/12, với hy vọng đạt được một số tiến triển trong việc tìm kiếm giải pháp cho cuộc xung đột.

Tuy nhiên, trong tuần này, Tổng thống Nga Vladimir Putin một lần nữa phát tín hiệu rằng ông sẽ không nhượng bộ các yêu cầu cứng rắn của mình, khiến các đặc phái viên của Tổng thống Trump không đạt được bước đột phá nào trong cuộc họp kéo dài 5 giờ với nhà lãnh đạo Nga tại Điện Kremlin hôm 2/12.

Tình hình thực tế hiện nay khiến Tổng thống Trump phải đối mặt với một loạt lựa chọn khó khăn.

Liệu ông Trump sẽ gây áp lực buộc Ukraine phải nhượng bộ nhiều hơn nữa - như cách ông từng làm cách đây 2 tuần - ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với việc gây bất lợi về chủ quyền cho Ukraine? Liệu cuối cùng ông có bỏ cuộc, như cách ông từng ám chỉ, ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với việc thừa nhận thất bại trong nỗ lực chấm dứt một cuộc chiến mà ông cam kết sẽ giải quyết trong vòng 24 giờ sau khi nhậm chức?

Hay ông Trump sẽ đảo ngược chính sách và khôi phục viện trợ quân sự quy mô lớn của Mỹ cho Ukraine, sau khi ông tuyên bố châu Âu, chứ không phải Mỹ, sẽ phải chịu gánh nặng tài chính cho việc trang bị vũ khí cho Kiev?

"Cần có hai bên mới có thể khiêu vũ", ông Trump nói với các phóng viên hôm 3/12, thừa nhận những khó khăn trong việc đưa Nga và Ukraine đi đến một thỏa thuận.

"Tôi không biết Điện Kremlin đang làm gì", ông Trump nói khi được hỏi về thông tin cập nhật sau cuộc họp giữa Tổng thống Nga và phái đoàn Mỹ bao gồm đặc phái viên của ông, Steve Witkoff, và con rể của ông, Jared Kushner.

"Tôi có thể nói với các bạn rằng họ đã có một cuộc họp khá tốt đẹp với Tổng thống Putin. Chúng ta sẽ chờ xem”, ông Trump nói thêm.

Tuyên bố này rất khác so với tuyên bố của Tổng thống Trump trong cuộc gặp hồi tháng 8 với Tổng thống Putin tại Alaska, nơi ông tự tin dự đoán rằng các nhà lãnh đạo Nga và Ukraine sẽ ngồi lại với nhau và tìm ra sự hiểu biết chung, còn nhà lãnh đạo Mỹ đóng vai trò trung gian và dẫn dắt.

Từ đầu năm tới nay, ông Trump đã đặt ra nhiều hạn chót và từng dự đoán một thỏa thuận hòa bình có thể sắp đạt được. Nhưng sau đó, ông lại thất vọng khi tổng thống Nga vẫn kiên định với các mục tiêu sâu rộng của mình về lãnh thổ của Ukraine.

Mặc dù một nhà quan sát dự đoán ông Trump sẽ không còn nhiệt tình trong việc thúc đẩy chấm dứt xung đột, nhưng chủ nhân Nhà Trắng vẫn gia tăng nỗ lực trong những tuần gần đây. Ông dường như tin rằng những bước lùi của Ukraine trên chiến trường và rủi ro ngày càng tăng đối với Moscow do một cuộc xung đột kéo dài sẽ thúc đẩy cả hai bên hướng tới một thỏa thuận.

Các quan chức Mỹ lập luận rằng trong nỗ lực đưa các đề xuất thành thỏa thuận chính thức, chỉ trong vài tuần gần đây, số cuộc đàm phán được tiến hành nhiều hơn so với cả 3 năm qua.

Hiện tại, các cuộc đàm phán vẫn tiếp tục. Mỹ đã mời các quan chức Ukraine đến thăm "trong tương lai gần" để có thêm các cuộc đàm phán hòa bình, Ngoại trưởng Ukraine Andrii Sybiha cho biết hôm 3/12. Một quan chức Nhà Trắng tiết lộ ông Witkoff và ông Kushner sẽ gặp phái đoàn Ukraine tại Miami vào ngày 4/12.

Ukraine đã tìm cách gửi tín hiệu tới ông Trump rằng họ sẵn sàng tiếp tục đàm phán, mặc dù nhiều người Ukraine tin rằng Nga có thể không quan tâm đến việc chấm dứt chiến tranh thông qua đàm phán.

"Các hoạt động đang được thực hiện ở mức tối đa để chấm dứt cuộc chiến này. Và về phía chúng tôi, từ phía nhà nước Ukraine, sẽ không có trở ngại hay sự chậm trễ nào", ông Zelensky nói trong bài phát biểu tối 3/12.

Trong khi đó, Tổng thống Putin không vội vàng đạt được thỏa thuận, thay vào đó vẫn duy trì chiến lược tiếp tục đàm phán nhưng không muốn nhượng bộ thực chất.

Những điểm mấu chốt lớn nhất dường như không thay đổi, bất chấp cuộc chạy đua ngoại giao trong những tuần gần đây. Cuộc đua này bắt đầu từ tháng trước với vụ rò rỉ kế hoạch 28 điểm của Mỹ nhằm chấm dứt xung đột Ukraine.

Tuần trước, ông Putin gợi ý rằng Nga không chỉ muốn Ukraine nhượng lại vùng lãnh thổ mà Kiev vẫn kiểm soát, mà còn muốn Mỹ công nhận hợp pháp các vùng lãnh thổ mà Nga đã giành được quyền kiểm soát.

"Chưa tìm thấy phương án thỏa hiệp nào" về vấn đề lãnh thổ, cố vấn chính sách đối ngoại của ông Putin, Yuri Ushakov, phát biểu với các phóng viên tại Moscow, đồng thời khẳng định các cuộc đàm phán vẫn “sẽ tiếp tục”.

Đặc phái viên Ushahov nói rằng Nga đã đồng ý với một số phần trong đề xuất hòa bình của Mỹ, nhưng không chấp thuận một số đề xuất khác.

Trong khi Tổng thống Trump nói rằng ông Kushner và ông Witkoff có ấn tượng rằng Điện Kremlin "muốn đạt được một thỏa thuận", Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết ông không chắc chắn về điều này.

Theo Ngoại trưởng Mỹ, ông không thể đặt ra “mức độ tin cậy” cho việc đạt được thỏa thuận, “bởi vì cuối cùng, các quyết định phải do chính Tổng thống Putin đưa ra, trong trường hợp của Nga, chứ không phải các cố vấn của ông”.

Các nguồn tin quen thuộc với các cuộc đàm phán cho biết hiện có 4 vấn đề riêng biệt đang được đàm phán song song. Một trong số đó liên quan đến chủ quyền của Ukraine, chẳng hạn giới hạn về quy mô tương lai của quân đội thời bình và tầm bắn của tên lửa. Các yếu tố khác bao gồm lãnh thổ, hợp tác kinh tế và các vấn đề an ninh rộng hơn của châu Âu.

Tổng thống Zelensky cho biết các trợ lý của ông sẽ thông báo tóm tắt cho các quan chức châu Âu tại Brussels về các cuộc đàm phán, "và họ cũng sẽ thảo luận về thành phần châu Âu trong cấu trúc an ninh cần thiết".

Ông Zelensky nói rõ rằng ngoài việc đàm phán về lãnh thổ, mục tiêu của Ukraine là đảm bảo rằng bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng bao gồm các đảm bảo về sự hỗ trợ của phương Tây để ngăn chặn một chiến dịch quân sự mới của Nga trong tương lai.

Nhưng ngay cả khi các cuộc đàm phán dường như sẽ tiếp tục, vẫn có sự hoài nghi lan rộng ở châu Âu và Washington về khả năng chúng sẽ kết thúc bằng một thỏa thuận.

Jennifer Kavanagh, một nhà phân tích quân sự tại Defense Priorities, một trung tâm nghiên cứu của Mỹ, cho biết Tổng thống Putin khó có thể thỏa hiệp do ông tin rằng lợi thế trên chiến trường của Nga đang gia tăng.

"Bất kỳ thỏa thuận nào chấm dứt chiến tranh đều sẽ rất đau đớn và bất công. Có vẻ như chúng ta vẫn còn lâu mới đạt được một thỏa thuận đáp ứng được các tiêu chí tối thiểu có thể chấp nhận được của Nga và đủ hấp dẫn đối với Ukraine để Mỹ có thể thuyết phục Kiev chấp nhận”, chuyên gia Kavanagh nhận định.