Hy Lạp mở đầu “hiệu ứng Domino” làm điên đảo Châu Âu

Quyết định từ chối nhận khoản vay mới từ Liên minh châu Âu (EU) và Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) của tân Chính phủ Hy Lạp theo đường lối chống thắt lưng buộc bụng đã khiến giới phân tích đặt ra một câu hỏi lớn về tương lai của Hy Lạp với những khó khăn bộn bề.

Thế “đương đầu” giữa chính phủ mới của Hy Lạp với bộ ba chủ nợ Liên minh châu Âu (EU), Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã được đẩy lên mức kịch tính. Nếu nhận gói vay mới này, Hy Lạp sẽ phải thực hiện tiếp những cải cách theo yêu cầu của các chủ nợ từ ngày 28-2.

Đặc biệt là, Chính phủ của Thủ tướng Alexis Tsipras, người vừa giành thắng lợi trong cuộc tổng tuyển cử ngày 25-1 vừa qua, đang phải đối mặt với khoản nợ 9 tỷ Euro phải trả cho IMF trong năm nay, trong đó có 2,3 tỷ Euro sẽ phải thanh toán vào tháng 2 và tháng 3 tới, theo ngân hàng BNP Paribas.

Bên cạnh đó, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) hiện cũng đang nắm giữ số trái phiếu Hy Lạp trị giá 6,7 tỷ Euro mà Athens sẽ phải thanh toán lần lượt trong tháng 7 và tháng 8 năm nay.

Tuy nhiên, bất chấp cảnh báo Hy Lạp sẽ sớm cạn sạch công quỹ, Bộ trưởng Tài chính Yanis Varoufakis của Hy Lạp vẫn khẳng định chính quyền Athens thà bắt tay vào công việc trong điều kiện không có ngân sách bổ sung còn hơn là trở lại đàm phán về gói cứu trợ.

Hy Lạp hiện đang cương quyết từ chối khoản vay 7 tỷ Euro

Việc Hy Lạp từ chối khoản vay mới của EU và IMF và sự kiên quyết của nước này trong việc đàm phán trực tiếp với các chủ nợ quốc tế mà không thông qua các tổ chức trung gian là bộ ba EU, IMF và ECB đã khiến châu Âu lo ngại.

Lãi suất trái phiếu chính phủ Hy Lạp kỳ hạn 10 năm hiện đã ở mức trên 11%, khiến Hy Lạp rất khó có thể vay thêm các khoản vay mới nếu không có sự bảo trợ của EU và IMF. Vì vậy, thái độ cứng rắn của Hy Lạp đã khiến lãnh đạo EU lo ngại vì nó sẽ mở đường cho xu thế chống “thắt lưng buộc bụng” ở châu Âu.

Vấn đề Hy Lạp đang thực sự là một mồi lửa thổi bùng lên những phản ứng ở hàng loạt các quốc gia thành viên khác vốn cũng đang kiên nhẫn chịu đựng cuộc sống khó khăn do thắt chặt chi tiêu. Tây Ban Nha đang là nước đầu tiên hưởng ứng cho yêu cầu nới lỏng chính sách thắt lưng buộc bụng mà Hy Lạp là người khởi xướng.

Theo đó, đã có những tiếng nói kêu gọi người dân Tây Ban Nha hãy hành động theo gương người dân Hy Lạp, mà cụ thể là đảng Podemos, đảng đang kỳ vọng có thể đạt được thành công giống như đảng Syriza ở Hy Lạp trong cuộc bầu cử quốc gia Tây Ban Nha vào cuối năm nay.

Làn sóng chống “thắt lưng buộc bụng” bùng nổ ở Tây Ban Nha

Người dân Hy Lạp biểu tình ủng hộ đảng Syriza với đường lối chống “thắt lưng buộc bụng”

Các cuộc diễu hành này diễn ra sau cuộc bầu cử tại Hy Lạp với chiến thắng thuộc về đảng cánh tả Syriza ủng hộ những biện pháp thắt lưng buộc bụng. Cuộc biểu tình bắt đầu với hơn 10.000 người vào đầu ngày 31-1, nhưng sang đến ngày 1-2, số lượng tham gia đã lên tới con số hơn 100.000 người.

Biển người biểu tình hô vang khẩu hiệu “Chúng ta có thể” và giương cao biểu ngữ “Thay đổi ngay bây giờ” khi diễu hành từ tòa thị chính Madrid tới quảng trường Puerta del Sol ở trung tâm thành phố, sau lời kêu gọi diễu hành của đảng Podemos với khẩu hiệu tranh cử là chống “thắt lưng buộc bụng”.

Chiến thắng của Syriza đã tiếp lửa cho Podemos ở Tây Ban Nha, cũng theo đường hướng tương tự. Rất nhiều người trong đoàn biểu tình đã vẫy quốc kỳ Hy Lạp và cờ đỏ trắng của Đảng Syriza mới thắng cử tại nước này, thể hiện sự ủng hộ với chính phủ mới do Syriza lãnh đạo.

Podemos hi vọng có được thành công tương tự trong cuộc bầu cử Tây Ban Nha vào tháng 11 tới. Hiện nay đảng này đang chiếm ưu thế trong các cuộc thăm dò dư luận trước cuộc bầu cử quan trọng này. “Ngọn gió đổi thay đã bắt đầu thổi ở châu Âu - ông Pablo Iglesias tuyên bố - Chúng ta có ước mơ và phải thực hiện ước mơ đó”.

Biểu tình ở Tây Ban Nha ủng hộ đảng Podemos

Theo một báo cáo đưa ra cuối tuần qua, cứ 4 công nhân tại Tây Ban Nha có một người thất nghiệp. Lương của nhiều người cũng giảm, trong khi số công nhân hợp đồng ngắn hạn được trả lương thấp tăng lên. Người dân Tây Ban Nha đang phải gánh hậu quả cho một chính phủ yếu kém.

Tỷ lệ thất nghiệp lên tới 23,7%, tỷ lệ nợ công trên GDP của Tây Ban Nha vẫn ở một mức quá cao là 92%, cùng với đó là việc phân bổ ngân sách không đồng đều giữa các vùng đang tạo ra một sự bất mãn lớn ở các khu vực kinh tế phát triển nhất như Catalonia.

Người dân vùng đông bắc Tây Ban Nha này đang đe dọa sẽ trưng cầu ý kiến người dân để tách khỏi Tây Ban Nha để trở thành một quốc gia độc lập.

Nguyên nhân chủ đạo mà Catalonia đưa ra là chính phủ ở Madrid đã thu quá nhiều thuế từ vùng có nền kinh tế phát triển nhất cả nước này trong khi tái đầu tư quá ít do phải cứu trợ các vùng nghèo hơn ở Tây Ban Nha, điều này dẫn đến thất nghiệp tăng và cuộc sống ở Catalonia khó khăn hơn bao giờ hết.

Bởi vậy, dân chúng Tây Ban Nha đã quay sang ủng hộ đảng Podemos. Các cuộc khảo sát cho thấy, đảng này đã nhận được sự ủng hộ của nhiều cử tri hơn, so với Đảng Xã hội đối lập và thậm chí cả Đảng Nhân dân (PP) cầm quyền. Hai đảng lớn nhất này đã thay nhau nắm quyền ở Tây Ban Nha kể từ năm 1975.

Liệu có xảy ra “Hiệu ứng Domino” ở châu Âu?

Sự thắng lợi của Syriza sẽ mở đường cho các đảng phái chống “thắt lưng buộc bụng” khác ở châu Âu?

Theo điều tra vào năm 2014, có tới 40,1% người Ý muốn nước mình rời khỏi EU, trong khi một năm trước đó con số này chỉ là 25,7%. Thậm chí là có tới 90% người Ý cho rằng tình hình kinh tế nước này tệ hơn rất nhiều so với các năm trước đó, trong khi đó có tới 55,7% không tin rằng sẽ có những dấu hiệu hồi phục trong năm nay.

Giới phân tích cho rằng Italia thậm chí đang là mối đe dọa với EU còn lớn hơn Tây Ban Nha rất nhiều, sự thiếu kiên nhẫn của người dân Italia đang trở thành một đống cỏ khô lớn có thể bùng cháy bất cứ lúc nào, và chỉ cần một mồi lửa là nguy cơ đó sẽ xảy ra.

Việc Hy Lạp rời khỏi Eurozone sẽ là một cú đòn mạnh giáng vào EU. Hơn nữa, nếu chỉ mình Hy Lạp thì nó chỉ là 1 đốm lửa nhưng nếu lan sang Tây Ban Nha và Italia thì nó đã trở thành một hiệu ứng Domino đối với châu Âu.

Cũng giống như Syriza, do tận dụng sự bất mãn của người dân do điều kiện sống khó khăn, Podemos không phải là một đảng có uy thế chính trị lớn ở xứ sở bò tót, nhưng lại đang đạt được sự ủng hộ ngày càng tăng từ người dân nước này. Nó có thể là một tấm gương cho các đảng phái khác ở châu Âu noi theo.

Một số chuyên gia đang nói đùa rằng, việc hứa hẹn thay đổi chính sách thắt lưng buộc bụng đang thực sự trở thành một “chiếc đũa thần” ở Châu Âu, khi nó đem lại quyền lực tối cao cho những kẻ chỉ trước đó không lâu còn chẳng ai biết đến, ở Hy Lạp và giờ đây có thể là ở Tây Ban Nha, Italia.

“Vết dầu loang” Hy Lạp có thể sẽ mở ra xu thế các đảng đối lập chiến thắng trong cuộc đua quyền lực ở châu Âu. Một điều đang trở nên rõ ràng rằng Ủy ban châu Âu có thể sẽ phải chứng kiến sự gia tăng “những gương mặt mới” mà những thành viên chủ chốt không mong muốn.

Khi đó, EU chỉ có thể lựa chọn một trong hai con đường, một là chấp nhận nhượng bộ đồng nghĩa với chính sách kinh tế vĩ mô của EU sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, còn thứ hai là chấp nhận để một lượng không nhỏ các nước thành viên rời khỏi khu vực đồng tiền chung, đồng nghĩa với một thảm họa thực sự.