Giới công nghệ góp phần định hình chính sách của chính quyền Trump 2.0

Trước khi trở lại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump đang có quanh mình một nhóm trợ thủ đắc lực: Một nhóm tỷ phú và triệu phú công nghệ. Nhóm nhân vật này đang dần định hình các chính sách của chính quyền Trump 2.0.

Không chỉ là liên minh chính trị, nhóm còn chia sẻ các mối quan hệ xã hội, kinh tế và có tư tưởng tương đồng. Trong số đó, tỷ phú Elon Musk được coi là nhân vật có ảnh hưởng lớn nhất. Một số cái tên khác bao gồm chuyên gia đầu tư David Sacks - người sẽ là cố vấn của ông Trump về công nghệ, trí tuệ nhân tạo và tiền điện tử - và cựu CEO PayPal Peter Thiel, người đã là đồng minh của ông Trump trong nhiều năm.

Họ là đại diện của một nhóm có quan điểm cánh hữu đã thành hình trong lòng giới công nghệ, vốn có xu hướng tự do. "Họ đã biến lợi nhuận thành quyền lực", ông Rob Lalka, giáo sư tại Đại học Tulane (Mỹ), nói với NBC News.

Những cái tên trong chính quyền mới

Các ứng viên được ông Trump lựa chọn vào các vị trí trong nội các chủ yếu vẫn là giới chính trị gia - bao gồm các nghị sĩ, thống đốc bang và những người giúp đỡ ông Trump thắng cử. Tuy nhiên, ở cấp độ thấp hơn, các nhân vật trong ngành công nghệ đang dần nắm giữ các vị trí quan trọng hàng đầu.

Ông Jacob Helberg, cố vấn của hãng phần mềm Palantir Technologies, được ông Trump lựa chọn cho vị trí Thứ trưởng Ngoại giao phụ trách tăng trưởng kinh tế, năng lượng và môi trường. Ông Trae Stephens, nhà sáng lập công ty công nghiệp quốc phòng Anduril và là người góp vốn tại quỹ đầu tư mạo hiểm Founders Fund của ông Thiel, đang được cân nhắc bổ nhiệm vào một vị trí trong Bộ Quốc phòng.

Ông Jim O'Neill, cựu giám đốc điều hành quỹ Thiel Foundation, được đề cử vào vị trí Thứ trưởng Y tế. Ông Trump đề cử cựu quản lý cấp cao Uber Emil Michael vào vị trí lãnh đạo bộ phận nghiên cứu của Lầu Năm Góc, cũng như lựa chọn bà Gail Slater, cố vấn kinh tế của ông Vance, vào vị trí lãnh đạo bộ phận chống độc quyền của Bộ Tư pháp Mỹ.

Ông Trump đã bổ nhiệm các ứng viên có xu hướng ủng hộ các doanh nghiệp công nghệ nhỏ để đứng đầu Ủy ban Truyền thông Liên bang, Ủy ban Thương mại Liên bang và Ủy ban Giao dịch và Chứng khoán Mỹ. Ngoài ra, giới công nghệ cũng có thể nắm giữ thêm các vị trí bậc trung khác trong hệ thống hành chính Mỹ.

Tuy nhiên, ông Malhotra đặt câu hỏi liệu có nhiều nhân vật trong ngành công nghệ sẵn sàng chuyển sang làm việc toàn thời gian ở khu vực công - thay vì chỉ làm việc bán thời gian - hay không. Ông Sacks được cho sẽ chỉ làm việc bán thời gian tại Nhà Trắng. Lãnh đạo ủy ban hiệu suất chính phủ cũng sẽ không phải công việc chính của Elon Musk.

"Điều này sẽ khiến quyền lực của họ bị hạn chế nhất định", ông Malhotra nói. 

Tuy nhiên, giới công nghệ vẫn biết cách khẳng định ảnh hưởng của mình. Trong những ngày qua, Elon Musk đã để lại dấu ấn với việc ngăn cản một đạo luật ngân sách của Quốc hội, hay cùng ông Trump gặp gỡ các nhà lãnh đạo nước ngoài.

Ông Trump không phải tổng thống Mỹ đầu tiên có quan hệ thân cận với giới lãnh đạo các công ty công nghệ. Chính quyền Obama cũng tương đối thân thiết với giới công nghệ, đặc biệt là Google - ví dụ như cựu Giám đốc điều hành Eric Schmidt.

Tuy nhiên, những nhân vật thân cận của ông Obama và ông Trump có sự khác biệt.

"Hồi năm 2008, Obama bị Big Tech dẫn dắt", ông Nathan Leamer, một chuyên gia cố vấn của đảng Cộng hòa tại Washington, nói. "Giờ đây, sự khác biệt là với ông Trump, các công ty công nghệ đi theo sự dẫn dắt của đảng Cộng hòa. Ngành công nghệ theo dõi các lãnh đạo Cộng hòa và nhận ra họ cần lao vào cuộc chơi. Nếu không, họ sẽ bị gạt bỏ".

Khi "Big Tech" không chiếm ưu thế

Ông Neil Malhotra, giáo sư kinh tế chính trị tại Trường Kinh doanh Stanford, chỉ ra điều thú vị: Nhiều cái tên thân cận với ông Trump không đến từ các công ty lớn như Meta, Google, Apple và Microsoft.

"Nhóm này đặc biệt vì nhiều người đến từ lĩnh vực đầu tư mạo hiểm. Đầu tư mạo hiểm rất khác với nhóm 'Big Seven' trong lĩnh vực công nghệ, vốn cố gắng giữ lập trường trung dung", ông nói. "Big Seven" là thuật ngữ chỉ 7 công ty công nghệ hàng đầu: Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, NVIDIA và Tesla.

Cũng theo ông Malhotra, các nhà đầu tư mạo hiểm thường không quan tâm tới các vấn đề như tăng tỷ lệ các nhóm thiểu số tại doanh nghiệp. Thay vào đó, họ thường bị coi là những người sẵn sàng cạnh tranh mà không quan tâm đến cảm xúc và kiếm lợi nhuận bằng mọi giá.

Ngay cả ông Trump cũng nhấn mạnh sự khác biệt giữa các ông lớn công nghệ và các công ty nhỏ - vốn có sự hỗ trợ của giới đầu tư mạo hiểm.

"Trong nhiều năm qua, Big Tech đã không bị kiểm soát, tránh khỏi sự cạnh tranh từ nhóm doanh nghiệp sáng tạo nhất của chúng ta, sử dụng sức mạnh thị trường để xâm phạm quyền lợi của nhiều người Mỹ, cũng như của các công ty công nghệ nhỏ (Little Tech)", ông Malhotra nói.

Giờ đây, cả các công ty lớn cũng đã lao vào cuộc đua lấy lòng ông chủ tương lai của Nhà Trắng. Meta, Amazon và OpenAI đều đã quyên góp ít nhất 1 triệu USD cho quỹ phục vụ lễ nhậm chức của ông Trump - khoản tiền ông Trump có thể sử dụng tùy ý muốn.

Với hàng loạt nhân sự đến từ giới công nghệ, chính quyền Trump được dự báo sẽ thi hành hàng loạt chính sách có lợi cho nhóm doanh nghiệp này như giảm kiểm soát tiền điện tử, giảm rào cản với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo hay tạo thuận lợi cho các dự án mạo hiểm như tên lửa của SpaceX.

Một số ý kiến cho rằng giới công nghệ muốn tham gia vào chính quyền Trump vì mục đích kinh tế. Ví dụ, tài sản của Elon Musk đã tăng tới 70% từ sau cuộc bầu cử hồi tháng trước. Giá cổ phiếu của Palantir Technologies - công ty mà ứng viên thứ trưởng Ngoại giao Jacob Helberg là cố vấn - đã tăng giá gần gấp đôi.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng họ còn có động cơ khác: Chứng minh bản thân đúng.

"Tôi nghĩ họ nhận thấy đây là cơ hội để đưa những ý tưởng của mình vào thực tiễn. Mỗi cá nhân đều nghĩ về những ý tưởng của mình. Họ thực sự quan tâm tới tinh thần kinh doanh và tương lai của đất nước", ông Leamer nói.