EU sẵn sàng đồng hành cùng Việt Nam phát triển, hướng tới nâng cấp quan hệ

Trong cuộc trao đổi với báo chí vào ngày 18/11 nhân dịp Việt Nam - EU kỷ niệm 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, Đại sứ EU tại Việt Nam Julien Gurierre cho biết quan hệ song phương giữa Việt Nam và EU đã phát triển thành một trong những mối quan hệ năng động và toàn diện nhất của EU tại châu Á, không ngừng mở rộng trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị và chiến lược toàn cầu.

“Trong 35 năm qua, hai bên đã xây dựng một quan hệ đối tác dựa trên sự tin cậy, những giá trị chung và cam kết mạnh mẽ đối với sự tiến bộ. Hợp tác giữa hai bên hiện nay bao trùm các lĩnh vực thương mại, phát triển bền vững, đổi mới sáng tạo, quản trị và an ninh toàn cầu. Chúng tôi mong muốn tiếp tục cùng Việt Nam xây dựng một tương lai tham vọng hơn nữa, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân hai bên và góp phần vào hòa bình, ổn định và thịnh vượng tại khu vực cũng như trên thế giới”, Đại sứ Gurierre nhấn mạnh.

Đại sứ Gurierre cho biết quan hệ Việt Nam - EU phát triển mạnh mẽ dựa trên nhiều trụ cột, trong đó nổi bật là thương mại - đầu tư, ứng phó với biến đổi khí hậu và an ninh quốc phòng.

Về hợp tác thương mại - đầu tư, một trong những thành tựu nổi bật nhất trong thập niên qua là Hiệp định Thương mại Tự do EU - Việt Nam (EVFTA), có hiệu lực từ năm 2020.

Là hiệp định thương mại tự do đầu tiên của EU với một quốc gia đang phát triển, EVFTA góp phần giúp thương mại song phương tăng khoảng 40% và thúc đẩy đầu tư của EU vào Việt Nam từ 22 tỷ euro lên hơn 30 tỷ euro.

Được triển khai ngay trước khi kinh tế thế giới chịu tác động mạnh của đại dịch Covid-19, EVFTA đã mang lại sự hỗ trợ quan trọng cho nền kinh tế hướng đến xuất khẩu của Việt Nam, giúp tăng trưởng vững mạnh trong bối cảnh thương mại toàn cầu suy giảm.

Về hợp tác ứng phó với biến đổi khí hậu, cả EU và Việt Nam đều cam kết đặt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Theo Chiến lược Cửa ngõ Toàn cầu, các chương trình do EU tài trợ đã hỗ trợ Việt Nam trên lộ trình hướng tới nền kinh tế phát triển thấp và thích ứng với biến đổi khí hậu, nhằm thúc đẩy tăng trưởng xanh bền vững. Hợp tác của EU tập trung vào đầu tư trong lĩnh vực chuyển dịch năng lượng sạch và giảm phát thải trong ngành giao thông vận tải.

EU cũng đồng chủ trì Nhóm Đối tác Quốc tế trong khuôn khổ Thỏa thuận Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (JETP) và đang triển khai chương trình hỗ trợ ngân sách ngân sách trị giá 142 triệu euro cho chuyển dịch năng lượng sạch. Đây là một dự án trọng điểm.

Thông qua các hoạt động tài chính hỗn hợp quy mô lớn, với hơn 100 triệu euro viện trợ không hoàn lại dành cho ứng phó với biến đổi khí hậu, bao gồm đóng góp đáng kể vào dự án thủy điện tích năng Bác Ái, EU kỳ vọng huy động 4 tỷ euro vốn vay ưu đãi từ các Ngân hàng Phát triển châu Âu. Được triển khai theo cách tiếp cận “Team Europe”, các khoản đầu tư này tận dụng chuyên môn và nguồn lực hợp nhất của EU và các quốc gia thành viên nhằm hỗ trợ các ưu tiên phát triển dài hạn của Việt Nam.

Về hợp tác an ninh - quốc phòng, hai bên khẳng định cam kết với chủ nghĩa đa phương, tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển, đảm bảo tự do an ninh hàng hải ở Biển Đông. 

Hợp tác ngày càng tăng trong lĩnh vực hòa bình và an ninh phản ánh mức độ trưởng thành của quan hệ song phương. Thỏa thuận Tham gia Khuôn khổ (FPA) vào năm 2019, thỏa thuận đầu tiên của EU với một quốc gia ASEAN, tạo điều kiện để Việt Nam tham gia các phái bộ gìn giữ hòa bình do EU dẫn dắt, đóng góp vào nỗ lực chung vì hòa bình và ổn định toàn cầu.

Tổng thể, EU đang triển khai các chương trình hợp tác trị giá hơn 300 triệu euro viện trợ không hoàn lại và chuẩn bị bổ sung 160 triệu euro cho giai đoạn đến năm 2027. Hợp tác EU - Việt Nam cũng bao gồm hỗ trợ nâng cao năng lực con người, bảo đảm quá trình chuyển dịch diễn ra công bằng và bao trùm, cũng như thúc đẩy chuyển giao tri thức. Các khoản viện trợ của EU góp phần xây dựng môi trường pháp lý và thể chế thuận lợi cho trao quyền pháp lý.

Hiện EU đang tài trợ 34 triệu euro cho nhiều tổ chức ngoài nhà nước và sẽ dành thêm hơn 20 triệu euro cho các sáng kiến mới đến năm 2027, bao gồm kinh tế tuần hoàn, phát triển chuỗi giá trị bền vững, sáng kiến xanh do phụ nữ dẫn dắt và tăng cường tiếp cận pháp lý.

EU cũng là đối tác lâu dài của Việt Nam trong công tác phòng chống thiên tai và hỗ trợ nhân đạo. Thông qua Tổng vụ Bảo vệ Dân sự và Hoạt động Nhân đạo châu Âu, EU hỗ trợ giảm thiểu rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng, hệ thống cảnh báo sớm, tăng cường năng lực địa phương, đồng thời cung cấp cứu trợ khẩn cấp và bản đồ vệ tinh phục vụ ứng phó và phục hồi sớm.

Đại sứ Gurierre cũng đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong việc phòng, chống khai thác thủy hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU). Đại sứ cho rằng Việt Nam đã nỗ lực hoàn thiện khung pháp lý liên quan tới IUU để đạt tiêu chuẩn quốc tế. Thủ tướng và các bộ ngành của Việt Nam, đặc biệt là Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đã chỉ đạo sát sao các địa phương ven biển để thực hiện đúng quy định IUU.

Đại sứ Gurierre cho biết Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã gửi báo cáo cập nhật tình hình lên EU và EU đang xem xét báo cáo. Đại sứ cho rằng đây là vấn đề phức tạp, nhưng EU nhận thấy đã có những tiến triển nhất định. Ông cho biết EU mong muốn tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Việt Nam để sớm đạt được kết quả cụ thể và tiến tới gỡ bỏ “thẻ vàng” IUU.

Hướng tới nâng cấp quan hệ 

Đại sứ Gurierre khẳng định Việt Nam và EU đang phối hợp chặt chẽ nhằm nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện. Theo Đại sứ, hai bên đang thảo luận và thống nhất nội hàm nhằm đảm bảo tầm nhìn dài hạn. EU kỳ vọng việc nâng cấp quan hệ sẽ đưa quan hệ song phương phát triển sâu rộng và đa chiều hơn, đồng thời định hướng hợp tác cho tương lai.

Đại sứ Gurierre bày tỏ hy vọng hai bên có thể sớm đi đến quyết định về việc nâng cấp quan hệ, có thể nhân dịp kỷ niệm 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao vào cuối tháng 11, hoặc trong vài tháng tới.

Về định hướng hợp tác trong tương lai, Đại sứ EU tại Việt Nam cho biết hai bên đều nhận thấy tiềm năng lớn trong việc tăng cường hợp tác về chuyển dịch xanh, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ, chuyển đổi số và các ngành kinh tế tương lai như bán dẫn. Đồng thời, hợp tác trong lĩnh vực an ninh hàng hải, an ninh mạng và quản lý khủng hoảng cũng được kỳ vọng mở rộng trong bối cảnh tình hình quốc tế có nhiều biến động phức tạp.

Đại sứ Gurierre nêu rõ, khi Việt Nam tiếp tục hiện đại hóa nền kinh tế, thông qua cải cách hành chính, củng cố khuôn khổ pháp lý và tăng cường đầu tư vào năng lượng, giao thông và hạ tầng số, EU sẵn sàng đồng hành. Thông qua Chiến lược Cửa ngõ Toàn cầu, EU hướng tới huy động các khoản đầu tư chất lượng cao nhằm củng cố hạ tầng bền vững, thúc đẩy đổi mới và tạo môi trường thuận lợi cho tăng trưởng dài hạn.

Theo Đại sứ Gurierre, các doanh nghiệp châu Âu đã và đang đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của Việt Nam và các chính sách minh bạch, nhất quán sẽ tạo điều kiện thu hút thêm nguồn đầu tư chất lượng cao, phù hợp với mục tiêu phát triển xanh, số và hướng tới thu nhập cao của Việt Nam.

Đại sứ EU tại Việt Nam nhấn mạnh, kỷ niệm 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao là cơ hội để hai bên cùng nhìn về tương lai, mở ra những triển vọng hợp tác mới khi quan hệ đối tác tiếp tục phát triển.