Đề xuất Nga - Ukraine ngừng bắn 30 ngày: Cơ hội hay thách thức khó lường?

Trong cuộc gặp ở Ả rập Xê út hôm 11/3, Ukraine đã đồng ý với đề xuất của Mỹ về một lệnh ngừng bắn kéo dài 30 ngày với Nga trên mọi mặt trận.

Đây được xem là dấu hiệu tích cực cho cuộc chiến kéo dài hơn 3 năm qua, nhưng nó đặt ra câu hỏi rằng, liệu Nga có chấp nhận đề xuất này hay không và Ukraine có phải nhượng bộ gì nếu muốn Moscow đồng ý hay không?

Thêm vào đó, hành trình từ thỏa thuận ngừng bắn tới hiệp ước hòa bình còn rất xa, trong bối cảnh cả Nga và Ukraine đều đang rất khác biệt về những điều kiện tiên quyết.

Giờ đây, Nga sẽ chịu áp lực phải chứng minh rằng họ không phải là trở ngại đối với mục tiêu hòa bình bằng mọi giá của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Tuy nhiên, nó đặt ra một câu hỏi khác. Nga đang có ưu thế rõ ràng trên tiền tuyến trước Ukraine cạn kiệt đạn dược, vậy động lực nào sẽ khiến họ đồng ý ngừng bắn 30 ngày?

Thêm vào đó, Nga đang trên đà đẩy Ukraine ra khỏi Kursk, việc dừng cuộc phản công có phải là lựa chọn hợp lý khi Moscow đang có cơ hội giành lại lá bài đàm phán quan trọng của Kiev tại đây?

Thêm vào đó, quan điểm của 2 nước vẫn còn có quá nhiều sự khác biệt. Nga đã tuyên bố sẽ không rút quân khỏi các vùng lãnh thổ họ đã giành được từ Ukraine trong 3 năm qua. Trong khi đó, Ukraine đang duy trì mong muốn giành lại lãnh thổ, kể cả bán đảo Crimea, dù Mỹ đã nhiều lần nói rằng Kiev có thể phải chấp nhận nhượng lại lãnh thổ.

Nếu lúc này họ chọn đóng băng chiến tuyến, điều đó đồng nghĩa, cơ hội giành lại 20% lãnh thổ sẽ ít đi đáng kể.

Ngoài ra, Ukraine có thể sẽ không tái trang bị với tốc độ ngang bằng với Moscow và do đó sẽ bị bất lợi nếu xung đột xảy ra lần nữa.

Tuy nhiên, giờ đây đã rõ ràng rằng hầu hết người dân Ukraine cảm thấy một cuộc phản công nhằm giành lại lãnh thổ là điều xa vời, khi nhiệm vụ cơ bản là chống đỡ các cuộc tấn công của Nga đang bị cản trở bởi tình trạng thiếu hụt đạn dược và nhân lực.

Mặt khác, sự khốc liệt của cuộc chiến này đặt ra câu hỏi về tính bền vững của một lệnh đình chiến. Tại miền Đông Ukraine, vào 10 năm trước, các lệnh ngừng bắn đã liên tục được đàm phán rồi lại đổ vỡ và các bên liên tục cáo buộc nhau làm sụp đổ. Điều đó cho thấy tính mong manh của một giải pháp tạm thời.

Vì vậy, lệnh ngừng bắn không phải là yếu tố quan trọng hàng đầu ở đây, mà chính là những gì sẽ xảy ra sau đó.

Trước tiên, đây là lệnh ngừng bắn hoàn toàn trên tất cả các mặt trận, trong suốt 1 tháng. Đó thực sự là yêu cầu rất lớn.

Trên hàng nghìn km chiến tuyến, cả hai bên trong nhiều năm qua đã sử dụng xe bọc thép, pháo binh và máy bay không người lái để săn lùng nhau. Rất khó để đảm bảo sẽ không có tai nạn nào xảy ra trong 1 tháng ngừng bắn, cũng rất khó để có thể chắc chắn rằng nó không làm leo thang căng thẳng.

Vì lý do này, một số quan chức châu Âu và Ukraine ban đầu đã đề xuất một lệnh ngừng bắn từng phần, chỉ áp dụng cho các cuộc tấn công từ trên không, trên biển và vào cơ sở hạ tầng năng lượng. Họ lập luận rằng điều này sẽ dễ dàng theo dõi hơn, các vi phạm có thể được quy trách nhiệm rõ ràng hơn.

Tuy nhiên, tại Ả rập Xê út, đề xuất đã được mở rộng ra hơn nhiều, kéo theo hàng loạt rủi ro.

Giả sử, Nga đồng ý ngừng bắn hoàn toàn với Ukraine trong 1 tháng nhưng lệnh này đổ vỡ thì điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.

Sau 1 tháng ngừng bắn thành công, Nga vẫn có ưu thế trên chiến trường thì liệu có khả năng họ nhượng bộ hay không? Sau 1 tháng, liệu Ukraine còn kiên quyết phải giành lại hết lãnh thổ hay không? Liệu khi đó, tình hình có trở lại vạch xuất phát hay trở nên căng thẳng hơn?