Cuộc tìm kiếm những chiến sĩ tình nguyện Việt Nam đã ngã xuống vì Mátxcơva

Tất cả những gì biết được về họ hôm nay là kết quả của cuộc tìm kiếm do Ban Việt ngữ của đài phát thanh Sputnik dày công tiến hành. Đầu những năm 30 của thế kỷ trước, nhờ sáng kiến của lãnh tụ cách mạng Hồ Chí Minh, những người Việt này khi ấy còn ở lứa tuổi thanh niên đã từ Quảng Đông đến Mátxcơva. Chính ở thủ đô của đất nước Xô-viết, vào ngày 22.6.1941, họ đã đối mặt với cuộc tấn công của phát xít Đức vào Liên Xô.

Ngay vào đầu tháng 10, bản thân Mátxcơva đã bị đe dọa. Bọn phát-xít đã tới rất gần, chỉ cách thủ đô chừng 20km. Chống lại Mátxcơva là lực lượng tập trung 2 triệu binh sĩ phát-xít, hơn 14.000 khẩu súng, 2.000 xe tăng, 1.500 máy bay. Hitler vênh vang hứa rằng vào ngày 7.11.1941, y sẽ thân chinh duyệt cuộc diễu binh của quân đội Đức trên Quảng trường Đỏ, rồi sau đó sẽ ra lệnh nhấn chìm thành phố, biến nơi đây thành một cái hồ khổng lồ.

Khi đó, Mátxcơva tiếng báo động phòng không vang lên tới 6-7 lần trong mỗi ngày. Vào các buổi tối, giao thông trong đường tàu điện ngầm ngừng lại và tất cả các ga biến thành hầm trú bom khổng lồ có thể chứa đến nửa triệu người. Phòng trường hợp bọn phát-xít đột nhập thành phố, tất cả các cây cầu của Mátxcơva đều có gài mìn. Đã chuẩn bị để khi nguy cấp, Mátxcơva sẵn sàng cho nổ tung cả 700 xí nghiệp ở thủ đô, mà nhiều cơ sở trong số này là nơi chuyên sản xuất vũ khí và đạn dược hoặc là xưởng sửa chữa xe tăng. Từ những người lính cho tới dân thường của Mátxcơva đều nhất tề đứng lên kiên quyết bảo vệ thủ đô.

Các sư đoàn tinh nhuệ hơn cả và các kỹ thuật quân sự được điều về Mátxcơva. Đến trung tuần tháng 11, trong thành phố và trên các cửa ngõ tiếp giáp, 600 km công sự được lập ra để chống bộ binh và chướng ngại vật chống xe tăng, trang bị 3.700 ụ hỏa lực, dựng 37.000 hàng rào "lông nhím" chống tăng. Các đội dân phòng, có hàng trăm nghìn người dân Mátxcơva xung phong ghi tên tham gia, cũng được thành lập. Chỉ đến ngày thứ tư của cuộc chiến, Lữ đoàn cơ giới đặc biệt, đi vào lịch sử với tên gọi viết tắt là OMSBON, mới bắt đầu hình thành. Trong Lữ đoàn này, có cả những người Việt Nam khi ấy đang ở Mátxcơva, cũng tình nguyện gia nhập Hồng quân.

6 người Việt trong hàng ngũ OMSBON

Lữ đoàn OMSBON được phân công trấn giữ một khu vực bố phòng của thủ đô. Tuyến phía trước của hệ thống phòng thủ này đi qua ngôi làng Khimki thời đó, nay là khu đô thị hiện đại nằm trên nửa đường dẫn tới sân bay quốc tế Sheremetyevo. Tượng đài ghi công những người bảo vệ thủ đô là một công trình bê tông lớn tái hiện "hàng rào lông nhím chống tăng", được lập ra đúng ở chỗ các chiến sĩ OMSBON giữ trận địa bố phòng năm xưa. Hậu phương của khối trận địa bảo vệ tựa lưng vào tường thành của điện Kremlin. Trên địa bàn khối này bao gồm xa lộ cao tốc Leningradskoe Shosse, phố Gorky bây giờ tên là phố Tverskaya và Nhà hát Bolshoi. 

Các chiến sĩ đào hào trên tuyến đầu, tạo ra những bãi mìn, lập hàng rào lông nhím chống tăng, xây dựng hầm trú ẩn. Giả như đối phương vượt qua tuyến này xông vào Mátxcơva, mỗi ngôi nhà trong khu vực bố phòng đều được chuẩn bị để chống giặc. Những người lính OMSBON trang bị bằng các ổ súng máy phục sẵn trên ban công và gác xép, rào chắn được dựng cả trên các đường phố, đường dây điện thoại được nối dài…

Khác với trình tự diễu hành quân sự những năm trước, cuộc duyệt binh ngày 7.11.1941 không mở màn bằng chuyến bay của các phi cơ qua thành phố, bởi tất cả lực lượng không quân thủ đô được dành để bảo vệ bầu trời Mátxcơva. Và họ đã bảo vệ một cách vững vàng, không một chiếc máy bay địch nào vượt qua được để xâm phạm khoảng không trên thủ đô Xô-viết.

Ông Ivan Vinarov- Chính ủy OMSBON- viết trong hồi ký: "Tôi dõi nhìn khuôn mặt các chiến sĩ đều bước ngang qua… Đó là gương mặt của những con người sẵn sàng lấy thân mình chặn đứng dòng tấn công sắt thép hung hãn của bọn xâm lược. Đó là gương mặt của những con người đã gắn kết với nhau bởi ý chí thống nhất - quyết giành chiến thắng. Đó là các tráng sĩ! Bao nhiêu người đã ngã xuống để bảo vệ Mátxcơva, họ đã hoàn thành nhiệm vụ của mình một cách đầy phẩm giá…".

Ngay sau cuộc duyệt binh, các quân nhân vừa đều bước trên Quảng trường Đỏ lập tức trở về vị trí chiến đấu. Và chẳng bao lâu sau đó, quân đội Liên Xô chuyển sang thế phản công, đánh bật bọn Đức Quốc xã khỏi cửa ngõ Mátxcơva. Trong hàng ngũ Hồng quân xông lên kháng địch có cả những chiến sĩ tình nguyện người Việt.

4 chiến sĩ Việt Nam anh dũng hy sinh

Vào những năm 80, khi Ban Việt ngữ của đài Tiếng nói nước Nga bắt đầu thu thập thông tin về các cựu chiến binh người Việt trong Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại, cán bộ trong Ban đã có dịp gặp gỡ với cựu chiến binh OMSBON.

Quá trình tìm hiểu xác minh danh tính của bốn chiến sĩ người Việt này, cũng như số phận của hai người Việt nữa từng chiến đấu trong hàng ngũ Lữ đoàn tình nguyện OMSBON, sẽ được đăng tải trong chuyên mục dành riêng kỷ niệm 70 năm chiến thắng phát-xít Đức của hãng tin Sputnik.