Chính quyền Tổng thống Trump khiến WTO lao đao

Trong tuần này, chính quyền Trump có thể sẽ có thêm một bước đi nữa giáng đòn vào hệ thống thực thi quy tắc của WTO. Việc Mỹ mở rộng cuộc chiến thương mại đã khiến thương mại toàn cầu xáo trộn. Động thái tăng thuế đánh vào hàng hóa Trung Quốc vào tuần tới của Mỹ có thể khiến thị trường chao đảo.

Trong 2 năm qua, Mỹ đã ngăn WTO bổ nhiệm các thành viên mới vào hội đồng quan trọng có nhiệm vụ nghe các kháng cáo trong các vụ tranh chấp thương mại. Hội đồng gồm 7 thành viên của WTO nay chỉ còn 3 thành viên, mức tối thiểu để xét xử một vụ tranh chấp thương mại, trong đó nhiệm kỳ của 2 thành viên sẽ kết thúc trong tuần này.

Việc Mỹ cản trở bổ nhiệm các thành viên mới sẽ khiến nhiều tranh chấp thương mại quốc tế không tìm được hướng giải quyết chính thức. Mất trọng tài thương mại quốc tế có thể làm khó cho quá trình giải quyết tranh chấp quốc tế, mở đường cho các hành động trả đũa bằng thuế quan.

“WTO đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng trầm trọng nhất kể từ khi ra đời”, Phil Hogan, ủy viên thương mại châu Âu, bình luận. Quan chức này cho rằng, nếu các quy định điều tiết thương mại quốc tế không còn được tuân thủ thì “chúng ta có thể phải tuân theo luật rừng”.

Ông Trump bị cáo buộc dùng sức mạnh kinh tế của Mỹ để gây áp lực cho các điều khoản thương mại, né tránh các quy tắc của WTO bằng cách áp thuế với hàng hóa của các đồng minh.

Ông Trump và các cố vấn từ lâu coi WTO là một chướng ngại vật đối với việc hiện thực hóa cam kết “Nước Mỹ trên hết” của ông. Mỹ nói rằng, WTO đã cản trở Mỹ bảo vệ người lao động của mình và thể hiện tầm ảnh hưởng của nền kinh tế lớn nhất thế giới. Họ cũng chỉ trích WTO thiên vị cho Trung Quốc, trong khi làm rất ít để ngăn chặn các hành động thương mại không công bằng của Bắc Kinh.

Các cố vấn của ông Trump thậm chí đổ lỗi cho sự bất lực của WTO trong việc đối đầu với Trung Quốc là nguyên nhân khiến Mỹ rơi vào thương chiến với Trung Quốc.

"Việc Mỹ có thể tạo ra chính sách thương mại riêng là rất quan trọng. Điều này càng quan trọng hơn với những thách thức mà chúng ta đang phải đối mặt từ Trung Quốc", Stephen P. Vaughn, cựu quan chức cấp cao thuộc Văn phòng Đại diện thương mại Mỹ, nhận định.

WTO được thành lập cách đây hàng chục năm nhằm điều tiết thương mại, mở cửa thị trường toàn cầu. Tuy vậy, WTO gần đây đã thất bại trong việc soạn các hiệp định thương mại vì không đạt được đồng thuận giữa các thành viên như Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ, Afghanistan. Việc kết nạp Trung Quốc với hơn 1 tỷ dân vào thị trường toàn cầu đã tạo cơ hội lớn cho các công ty, nhưng cũng là cú sốc với người lao động ở Mỹ hay một số thị trường khác.

Chính quyền của ông Trump chỉ trích WTO cho phép Trung Quốc được hưởng các ưu đãi của một nước đang phát triển trong khi hiện giờ Trung Quốc đã là nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới. Mỹ chỉ trích WTO không thể làm gì để ngăn Trung Quốc trợ giá hàng hóa để tăng sức cạnh tranh xuất khẩu.

Minh Phương
Theo NYTimes