Chiến tranh khốc liệt đang vắt kiệt sinh lực quân đội Ukraine?

Anastasia, nữ bác sĩ người Ukraine đã tình nguyện gia nhập quân đội năm 2022. Dù chưa có kinh nghiệm quân sự hoặc y tế nhưng Anastasia muốn giúp đỡ những người lính Ukraine bị thương ở các bệnh viện tuyến sau và không có ý định xông pha ra chiến trường. 

Mùa thu năm ngoái, khi đang nghỉ phép vì lý do sức khỏe, Anastasia bất ngờ phát hiện thấy chỉ huy đơn vị đã chuyển cô đến một trong những điểm nóng nhất của cuộc chiến giữa Nga và Ukraine, khu vực gần địa bàn Kurakhove ở vùng Donetsk phía đông đất nước.

"Tôi thậm chí còn chưa được huấn luyện quân sự cơ bản trước khi bị điều động đến đây. Chỉ huy cũ đã làm giả giấy tờ của tôi", Anastasia thất vọng bày tỏ. 

Tuy nhiên, các quan chức quân đội Ukraine phủ nhận điều này.

Anastasia kể rằng những đồng đội ở đơn vị mới đang cố gắng giúp cô thích nghi: "Ngay trong lữ đoàn mới này, các tài xế đã dạy tôi cách lắp ráp súng và giúp đỡ tôi rất nhiều".

Câu chuyện của Anastasia giờ đây không còn là cá biệt, nó đang được lặp lại trên khắp đất nước khi quân đội Ukraine đang phải vật lộn để giải quyết tình trạng thiếu hụt nhân sự trong cuộc chiến với Nga.

Ngày 11/1, Tổng Tham mưu trưởng quân đội Ukraine Oleksandr Syrskyi đã ban hành lệnh điều chuyển hơn 5.000 lính không quân sang lực lượng bộ binh, một quyết định làm dấy lên cảnh báo về việc Ukraine đang "hy sinh" các chuyên gia được đào tạo bài bản, khó thay thế để tham gia chiến đấu ngoài tiền tuyến.

Thực trạng này cũng đang được Washington chú ý.

"Vấn đề mà Ukraine phải đối mặt không phải là họ đang cạn tiền mà là họ đang cạn kiệt người Ukraine", Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio từng phát biểu trong phiên điều trần phê chuẩn chức vụ tại Thượng viện. 

Tình trạng này đang gây căng thẳng cho quân đội Ukraine khi một số lượng lớn binh lính tham gia chiến đấu không được đào tạo bài bản, nhiều quân nhân kiệt sức phải bỏ ngũ, công tác tuyển quân mới gặp vô vàn khó khăn.

Đây cũng đang trở thành một vấn đề chính trị đối với Kiev khi họ phải cố gắng chứng minh với Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng việc tiếp tục ủng hộ Ukraine là hợp lý, trong khi ông lại thúc ép chấm dứt chiến tranh nhanh chóng.

Chiến trường đẫm máu

Những rạn nứt xuất hiện trong quân đội Ukraine có nguyên nhân từ thực trạng thương vong lớn trên chiến trường.

Tháng 12/2024, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết, Kiev đã mất hơn 43.000 binh sĩ do tử trận khi chiến đấu cùng với hơn 370.000 người đã bị thương trong gần 3 năm chiến tranh với Nga. 

"Giống như bất kỳ cuộc xung đột nào kéo dài hơn một năm, chiến tranh càng kéo dài thì càng ít quân nhân chuyên nghiệp ở tuyến đầu. Đồng thời, nhu cầu tuyển dụng và đào tạo những người trước đó không có kinh nghiệm quân sự ngày càng gia tăng", Olena Tregub, Giám đốc điều hành Ủy ban Chống tham nhũng độc lập và là thành viên của Ủy ban Chống tham nhũng công trực thuộc Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết.

"Những người này thường không được chuẩn bị về mặt tâm lý và thể chất để tham gia chiến đấu và họ cần có thời gian để thích nghi. Đây là một thách thức không thể tránh khỏi mà Ukraine đang phải đối mặt, cũng giống như bất kỳ quốc gia nào khác nếu chiến tranh kéo dài như vậy", bà Tregub nói thêm.

Các vấn đề về nhân sự đang trở nên nổi cộm hơn bao giờ hết khi Ukraine phải vật lộn để cản đà tiến công của Nga. Kể từ tháng 5/2024, Moscow đã giành lại quyền kiểm soát một phần tỉnh Kharkiv mà Ukraine từng nắm giữ vào năm 2022.

Nga cũng đang siết chặt quyền kiểm soát trung tâm hậu cần Pokrovsk ở phía đông khiến bộ tư lệnh cấp cao quân đội Ukraine phải hứng chịu nhiều chỉ trích.

"Lý do chính gây ra thảm họa ở hướng Pokrovsk là bộ tư lệnh cấp cao đã đưa ra những nhiệm vụ không thực tế cho các đơn vị. Các viên tướng này không hiểu được năng lực của các đơn vị và không định hướng được tình hình ở tiền tuyến", Serhii Filimonov, chỉ huy tiểu đoàn biệt kích Da Vinci Wolves của quân đội Ukraine cho biết trong một bài đăng trên Telegram hồi tháng 12/2024.

Những yêu cầu thay đổi 

"Trên lý thuyết, ở tuyến đầu có rất nhiều binh lính, nhiều vũ khí, rất nhiều thiết bị, và họ cũng được cung cấp đầy đủ đạn dược, thế nhưng mặt trận vẫn đang sụp đổ. Không phải vì mọi người không chiến đấu mà vì công tác chỉ huy đang có sự hỗn loạn", Taras Chmut, chuyên gia quân sự nổi tiếng của Ukraine và là người đứng đầu quỹ Come Back Alive hỗ trợ quân đội Ukraine, đã chia sẻ như vậy với báo Ukrainska Pravda tháng 12/2024.

Các cơ quan an ninh Ukraine gần đây đã bắt giữ hai tướng lĩnh quân đội Ukraine vì nghi ngờ họ "chưa thực hiện hết trách nhiệm bảo vệ khu vực Kharkiv" trong cuộc tấn công của Nga vào năm ngoái. Cựu chỉ huy Lữ đoàn 155 cũng đã bị bắt vì cáo buộc che giấu việc đào ngũ trong quá trình huấn luyện ở Pháp.

Một số nghị sĩ Ukraine cáo buộc những vụ bắt giữ này có động cơ chính trị.

"Các hành động như vậy không chỉ làm suy yếu lòng tin vào quân đội trong thời chiến mà còn gây ra mối đe dọa trực tiếp đến khả năng phòng thủ của đất nước. Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến cả tinh thần binh sĩ và lòng tin của công chúng, làm suy yếu sự đoàn kết quốc gia ở những thời khắc quan trọng nhất", Roman Kostenko, Thư ký của Ủy ban Quốc phòng Quốc hội Ukraine, bình luận.

Bên cạnh đó, cũng đã xuất hiện những lời chỉ trích về cách quân đội Ukraine sử dụng tân binh. Một số người cho rằng những người lính mới nên được phân bổ cho các đơn vị đã có kinh nghiệm chiến đấu để dạy họ cách sinh tồn trên chiến trường. 

Thế nhưng, thay vì thực hiện như vậy, bộ chỉ huy cấp cao quân đội Ukraine lại biên chế những tân binh này cho các lữ đoàn mới tinh, đẩy những đơn vị thiếu kinh nghiệm vào cuộc chiến khốc liệt nhất.

"Điều đó đã dẫn đến những thất bại trên chiến trường", Filimonov, một chỉ huy quân sự cho biết.