Chiến thuật của ông Putin trong "nước cờ" ngừng bắn với Ukraine

Sau cuộc đàm phán tại Ả rập Xê út, Ukraine đã chấp thuận đề xuất do chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra về lệnh ngừng bắn kéo dài 30 ngày với Nga trên mọi mặt trận.

Đây được xem là dấu hiệu tích cực cho cuộc chiến kéo dài hơn 3 năm qua, nhưng cũng đặt ra câu hỏi rằng, liệu Nga có chấp nhận đề xuất này hay không và Ukraine có phải nhượng bộ gì nếu muốn Moscow đồng ý hay không?

Theo nhà phân tích chính trị Vitaly Ryumshin, đề xuất ngừng bắn ban đầu dường như khó chấp nhận đối với Nga và Điện Kremlin đã nhận định đây có thể là "cái bẫy".

Nga cho rằng lệnh ngừng bắn sẽ mang lại cho Ukraine một khoảng nghỉ chiến lược rất cần thiết, cho phép Kiev kéo dài các cuộc đàm phán vô thời hạn trong khi vẫn củng cố vị thế của mình bằng viện trợ quân sự liên tục của phương Tây.

Trong khi đó, Nga sẽ mất đi động lực chiến trường nếu không có bất kỳ nhượng bộ cụ thể nào từ Kiev hoặc đảm bảo đối thoại có ý nghĩa.

Sau khi tiếp nhận đề xuất ngừng bắn, Tổng thống Vladimir Putin đã đưa ra phản ứng được cân nhắc kỹ lưỡng.

Ông Putin không chấp nhận cũng không bác bỏ đề xuất ngừng bắn. Thay vào đó, ông ca ngợi Tổng thống Trump, trong khi vẫn tự đặt ra các điều kiện của riêng mình cho lệnh ngừng bắn, gồm ngay lập tức dừng viện trợ quân sự của Mỹ và chấm dứt việc huy động quân ở Ukraine.

Trong hai điều kiện này, việc đình chỉ viện trợ quân sự được cho là thực tế hơn. Các lô vũ khí dưới thời chính quyền Tổng thống Joe Biden đã được chuyển giao cho Ukraine và Tổng thống Trump không có ý định gửi thêm.

Tuy nhiên, điều kiện về việc Ukraine phải dừng huy động quân rõ ràng được đưa ra để đặt Tổng thống Volodymyr Zelensky vào thế khó.

Nếu ông Zelensky chấp nhận điều kiện trên, ông sẽ tự làm suy yếu nỗ lực chiến tranh của Ukraine. Nếu từ chối, ông Zelensky có nguy cơ khiến Tổng thống Trump tức giận vì cản trở nỗ lực hòa bình.

Về bản chất, Tổng thống Putin đã trả lại "quả bóng" cho Kiev, cùng với một loạt thách thức mới.

Đối với Nga, một lệnh ngừng bắn được chuẩn bị kỹ lưỡng có thể mang lại lợi ích. Lệnh ngừng bắn sẽ tạo cơ hội cho Nga để đạt được các mục tiêu của chiến dịch quân sự đặc biệt thông qua đàm phán thay vì đổ máu kéo dài. Việc bác bỏ hoàn toàn lựa chọn này sẽ là thiển cận, theo chuyên gia Ryumshin.

Tuy nhiên, để lệnh ngừng bắn hiệu quả, lệnh này không thể trống rỗng như thỏa thuận mơ hồ giữa Mỹ và Ukraine tại Ả rập Xê út. Một thỏa thuận vội vã mà không có cam kết rõ ràng sẽ dễ bị lạm dụng.

Theo chuyên gia Ryumshin, Tổng thống Trump có thể không quan tâm đến những chi tiết này, mà mối quan tâm chính của ông có thể chỉ là "ghi điểm" về mặt chính trị để nhận được sự ủng hộ. Nhưng đối với Nga, quốc gia tìm kiếm một giải pháp lâu dài thay vì dừng tạm thời, bản chất của lệnh ngừng bắn quan trọng hơn nhiều so với hình thức.

Một lệnh ngừng bắn khả thi phải đáp ứng hai điều kiện thiết yếu.

Thứ nhất, như Tổng thống Putin tuyên bố, lệnh ngừng bắn phải bao gồm các đảm bảo chắc chắn rằng bên còn lại sẽ không lợi dụng lệnh ngừng bắn để giành được lợi ích cho riêng mình. Thứ hai, lệnh ngừng bắn phải đóng vai trò là biện pháp xây dựng lòng tin, phản ánh cam kết thực sự của Ukraine trong việc thúc đẩy tiến trình hòa bình, chứ không chỉ trì hoãn thời gian.

Trong các cuộc đàm phán sơ bộ, Nga có thể yêu cầu Kiev nêu rõ những điều sẽ xảy ra sau khi lệnh ngừng bắn bắt đầu. Một động thái thiện chí có thể được thực hiện như hủy bỏ sắc lệnh của Tổng thống Zelensky về việc cấm đàm phán với Moscow. Sau đó, Ukraine có thể dỡ bỏ thiết quân luật và công bố ngày bầu cử tổng thống.

Nếu Tổng thống Trump thực sự cam kết với kế hoạch 3 bước mà ông đề xuất - ngừng bắn, bầu cử và hòa bình - việc thuyết phục ông về các bước này sẽ không khó. Nhưng điều này còn phụ thuộc vào nhà lãnh đạo Ukraine.

Diễn biến trong những tuần tới sẽ cho thấy liệu sau các cuộc đàm phán tiếp theo giữa các quan chức Mỹ và Nga - và có khả năng là một điện đàm trực tiếp giữa ông Putin và ông Trump - kế hoạch ngừng bắn 30 ngày có phát triển thành một thỏa thuận cụ thể hơn hay không. Kết quả lý tưởng là một thỏa thuận có thể dẫn đến hòa bình lâu dài. Nhưng thực tế có thể rất khác.

Hiện tại, quả bóng ngoại giao đang được chuyển giữa Washington, Kiev và Moscow. Và kết quả vẫn chưa chắc chắn.