Chiến sự khốc liệt, Ukraine chật vật tuyển thêm quân

Người dân Ukraine không còn sẵn sàng nhập ngũ

Thiếu tá Oleksander Bondarenko, sĩ quan báo chí của Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Sumy, miền bắc Ukraine, nói với phóng viên EL PÁIS: "Chúng tôi đang phải đối mặt với một cuộc xung đột quy mô lớn và bây giờ chúng tôi còn phải đối mặt với sự chống đối trên diện rộng của người dân Ukraine về việc tuyển quân".

Ngày 3/5, phóng viên báo Tây Ban Nha này đồng hành cùng chuyến tuần tra, chốt chặn để tìm người nhập ngũ của Văn phòng tuyển quân khu vực Sumy (TCC), nơi chịu trách nhiệm đăng ký nhập ngũ. Những người dân, cả nam và nữ, đều "hướng ánh mắt nghi ngờ và đầy cảnh giác" vào họ.

Một trong những quy định được Bondarenko đặt ra cho phóng viên EL PÁIS là không được chụp ảnh trong trường hợp có xung đột với người dân.

Hàng chục nghìn thậm chí hàng trăm nghìn người thương vong và quân đội kiệt quệ sau hơn hai năm xung đột với Nga, đã khiến Lực lượng vũ trang Ukraine kiệt sức, Kiev đang cần thêm quân gấp.

Luật huy động quân mới của Ukraine, vừa được thông qua vào tháng 4 vừa qua sau nhiều tháng trì hoãn do không được sự ủng hộ, có hiệu lực từ ngày 18/5 với mục đích tuyển mộ khoảng 400.000 binh sĩ mới trong độ tuổi từ 25 đến 60.

Những người được huy động nhập ngũ có thái độ miễn cưỡng. Các cuộc khảo sát cho thấy, chỉ có khoảng 30% dân số sẵn sàng tham gia bảo vệ đất nước.

"Tôi bị ám ảnh bởi việc từ chối nhập ngũ của những người được huy động", thiếu tá Bondarenko nói tại một điểm cách biên giới Nga 25km, nơi Moscow đang đe dọa mở một mặt trận mới.

Yulia Vitkovska, nữ quân nhân của Sumy TCC, cũng giống những người lính khác trong đơn vị tuyển quân, chỉ mới trở về từ vùng chiến sự cách đây vài tháng, khi hầu hết trong số họ đều bị thương về thể xác hoặc tinh thần và không thể tiếp tục chiến đấu.

Vitskovska phục vụ trong Lữ đoàn bộ binh cơ giới số 58, đã tham gia các trận đánh đẫm máu nhất trong cuộc xung đột, chẳng hạn như phòng thủ Bakhmut hay tại Ugledar (Vuhledar). Vitkovska nói: "Mọi người luôn có lý do để trốn tránh".

Đồng đội của Vitkovska, những thường dân trước chiến tranh như cô, nhận được lời kêu gọi nhập ngũ vào năm 2022. Đại úy Igor, sĩ quan cấp cao nhất trong nhóm Sumy TCC, đồng tình rằng đến cuối năm 2023, sau cuộc phản công thất bại vào mùa hè, số người sẵn sàng tòng quân bắt đầu giảm dần.

Ukraine phải dùng biện pháp mạnh để tuyển quân 

Các thành viên TCC giải thích, có một số trường hợp người được xác định danh tính từ chối xuất trình giấy tờ tùy thân do vậy họ phải đi cùng với cảnh sát tuần tra, vì lực lượng này có thẩm quyền hợp pháp để can thiệp nếu dân thường từ chối hợp tác.

Vitkovska nhớ lại trường hợp của một người đàn ông 30 tuổi, trong chuyến tuần tra thứ hai mà cô thực hiện tại một chốt chặn bốn tháng trước. "Anh chàng đó khỏe mạnh và từ chối xác nhận danh tính, anh ta không quan tâm tới chuyện nhập ngũ. Tôi hỏi anh ấy sẽ làm gì nếu quân Nga lại bao vây Sumy, ai sẽ bảo vệ ngôi nhà và vợ anh ấy? Anh ấy trả lời, khi đó anh ấy sẽ nhập ngũ".

Oleksi 29 tuổi, một tài xế taxi ở Sumy, anh nhận được giấy miễn triệu tập vì có giấy tờ xác nhận mẹ anh bị bệnh hiểm nghèo và anh là người chăm sóc chính. Anh thú nhận, ngay cả khi mẹ không bị bệnh hiểm nghèo, anh cũng không muốn gia nhập quân đội.

"Tôi không muốn đi lính vì tôi không muốn chết. Tôi sẽ tình nguyện nhập ngũ nếu thành phố của tôi có nguy cơ bị kiểm soát, nhưng hiện tại, trong số những người bạn của tôi đang chiến đấu, những người còn được trở về đều bị tàn tật hoặc nằm trong quan tài", anh nói.

TCC thiết lập "chốt chặn" để tuyển quân gần khu đô thị Stepanivka. Trên các cánh đồng xung quanh, máy ủi và công nhân đang chạy đua với thời gian để dựng lên các công sự mới nhằm bảo vệ thủ phủ của tỉnh khỏi một cuộc tấn công mới có thể xảy ra của Nga từ phía bắc.

Những người lái xe mà Igor chặn lại đều xuất trình căn cước công dân và giấy tờ chính thức miễn cho họ được tuyển quân vì lý do sức khỏe, gia đình - như trường hợp của Oleksi - học tập hoặc làm việc.

Luật mới sẽ hạn chế số trường hợp một người có thể trốn tránh việc nhập ngũ. Igor bình luận: "Chúng tôi đã gặp những người đàn ông trên 40 tuổi bắt đầu học đại học, khi chiến tranh kết thúc, chúng tôi sẽ thuộc nhóm quốc gia có trình độ học vấn cao nhất trên thế giới".

Vitkovska cho biết, "chốt chặn" là cách hiệu quả nhất để tìm những người đàn ông nhập ngũ. Igor cho biết thêm: "Tính chung vào một ngày bình thường, chúng tôi có thể gửi 15 lệnh triệu tập, nhưng khi cần thực hiện các đợt huy động lớn, chúng tôi chốt chặn một số con đường và để không có cách nào vượt qua chốt, khi đó nhóm chúng tôi có thể lên tới 50 người".

Ở các khu dân cư, có hai cách để phát thông báo triệu tập, đó là tuần tra, chốt chặn trên đường phố hoặc có mặt tại nhà của người trong độ tuổi nhập ngũ được đăng ký.

"Đến tận nhà không phải phương pháp hiệu quả nhất, vì cứ 10 nhà bạn đến thì chỉ có 2 nhà mở cửa", Vitkovska cho biết.

Trên đường phố Stepanivka, hoạt động của TCC cũng không diễn ra tốt đẹp như mong đợi. Igor xác nhận: "Người dân phát hiện ra vị trí của chúng tôi thông qua các nhóm Telegram (mạng xã hội) và những người đàn ông đó biến mất".

"Trung tâm Stepanivka, các cửa hàng tạp hóa, quán bar, bưu điện, hiệu thuốc, tòa thị chính… những địa điểm, trong điều kiện bình thường, người dân địa phương thường lui tới. Nhưng trong thời gian đội tuần tra tuyển quân ở đó, nó vắng tanh, giống như một thị trấn trong phim phương Tây, khi một nhóm người lạ mặt có vũ trang tiến vào".

Phóng viên EL PÁIS cho biết, khi một chiếc xe tải xuất hiện và sáu người đàn ông bước ra, ngay lập tức, Đội tuyển quân của TCC cùng với cảnh sát tiếp cận họ. Nhưng tất cả họ đều mang theo giấy phép lao động tạm thời cho một công trường xây dựng công cộng, nơi họ đang làm việc.

Ngay sau đó, một chiếc xe tải khác dừng lại và một người đàn ông bước ra để lấy một số gói hàng từ bưu điện, TCC ngay lập tức triệu anh đến trình diện ở sở tuyển quân. Anh này giải thích rằng, đây không phải là lệnh gọi nhập ngũ đầu tiên mình nhận được.

Theo luật huy động mới, việc bỏ qua các lệnh triệu tập này sẽ đồng nghĩa với việc bị phạt cao hơn, có nguy cơ bị đóng băng tài khoản cũng như mất bằng lái xe.

Tòa thị chính Stepanivka cho biết, 1/4 nam giới trong độ tuổi chiến đấu của thành phố Stepanivka đã nhập ngũ, đây là tỷ lệ cao và khẳng định kinh nghiệm của Vitkovska, việc huy động ở khu vực nông thôn sẽ hiệu quả hơn.

Đội trưởng Igor cho biết thêm: "Người dân trong thành phố có trình độ học vấn cao hơn và có nhiều cách hơn để thoát khỏi nó". Một cách phổ biến để tránh việc gọi nhập ngũ là cư trú ở vùng này, trong khi đăng ký hộ khẩu ở vùng khác.

Đối mặt với hành động này, Vitkovska kết luận, đội tuần tra của TCC có thể làm được rất ít. Nếu họ yêu cầu giấy tờ từ một người đã đăng ký sống ở một tỉnh khác ngoài Sumy, họ không có thẩm quyền buộc những người ở địa phương khác phải nhập ngũ.