"Chìa khóa" để chấm dứt Covid-19

"Quá nhiều người đã thiệt mạng. Nhiều gia đình, cộng đồng và quốc gia đã bị tàn phá... Nỗ lực không ngừng nghỉ của chúng ta đã thành công, nhưng chặng cuối cùng mới là chặng khó khăn nhất".

Đó là điều mà cựu Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon đã nói với các lãnh đạo thế giới về cuộc khủng hoảng đại dịch Covid-19 ở Tây Phi hồi tháng 4/2015.
Tháng trước khi Tổng thống Mỹ Joe Biden đề nghị các nguyên thủ thế giới và các lãnh đạo doanh nghiệp đưa ra những cam kết mới nhằm chấm dứt đại dịch Covid-19, họ dường như đã quên mất vấn đề mà ông Ban Ki-moon lưu ý cách đây 6 năm: chặng cuối cùng.

Bối cảnh hai cuộc họp tương đối khác nhau. Năm 2015, câu hỏi làm thế nào để tăng cường hệ thống y tế được chú trọng ngay từ đầu khi dịch bùng phát ở một số quốc gia. Đợt dịch Ebola khi đó cũng rất chết chóc nhưng không kéo dài. Trong khi đó, hiện tại, thế giới đang đối mặt với đại dịch đã kéo dài gần 2 năm lấy đi sinh mạng của hơn 4,8 triệu người.

Chuỗi cung vắc xin - chìa khóa chấm dứt đại dịch

Tiến bộ trong cuộc chiến với đại dịch Covid-19 vẫn còn hạn chế bởi đến nay mới chỉ khoảng 2% dân số các nước đang phát triển được tiêm chủng vắc xin ngừa Covid-19. Hệ thống y tế của các nước phần lớn bị gián đoạn, căng tải. Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và UNICEF, đại dịch Covid-19 đã làm gián đoạn tiêm chủng định kỳ cho 23 triệu trẻ em trong giai đoạn 2020-2021.

Điều này có nghĩa là thế giới vẫn còn nhiều việc cần làm để chấm dứt đại dịch. Trong số những nhiệm vụ đó là nhanh chóng thực hiện cam kết phân bổ hàng tỷ liều vắc xin cho các nước thu nhập thấp và trung bình, nghiên cứu phát triển các liệu pháp điều trị, đảm bảo nguồn cung ôxy y tế để cứu sống người bệnh.

Về tiêm chủng toàn cầu, các ưu tiên hiện nay là phân phối 2,4 tỷ liều vắc xin cho các quốc gia đang phát triển vào cuối năm 2021 để đạt mục tiêu 40% dân số thế giới được tiêm chủng. Mỗi ngày, các đối tác toàn cầu cố gắng gieo hy vọng với những bức ảnh cho thấy các lô vắc xin vận chuyển ở các sân bay. Tuy vậy, đến nay, 70% số vắc xin này chỉ tập trung phân phối ở 5 quốc gia.

COVAX, cơ chế chia sẻ vắc xin toàn cầu, hồi tháng 9 đã phải cắt giảm 30% kế hoạch phân phối vắc xin. WHO cho biết, hơn 1/3 quốc gia châu Phi đối mặt với hạn chế lớn về phân phối vắc xin do hệ thống phân phối "chặng cuối" bị gián đoạn như cựu Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon đề cập đến năm 2015.
Điều đáng chú ý hơn nữa là vấn đề không đủ ống tiêm để tiêm chủng toàn cầu.

Theo các ước tính hiện tại, thế giới thiếu ít nhất 5 tỷ ống tiêm. Năm 1999, một chính sách chung của WHO, UNICEF và Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc đã kêu gọi tất cả các đối tác tài trợ "không chỉ vắc xin mà cả việc quản lý tiêm chủng an toàn".

Đáng lo ngại là hiện nay hầu hết viện trợ vắc xin cho các nước không bao gồm ống tiêm. Giới chuyên gia ước tính, nếu không giải quyết được vấn đề thiếu hụt ống tiêm, khoảng 2-3 triệu người trên thế giới có thể tử vong vì nhiễm trùng do tái sử dụng ống tiêm.

David Heymann, giáo sư dịch tễ tại Trường Y dược Nhiệt đới London, và một số chuyên gia khác cho rằng, một lần nữa thế giới lại chỉ tập trung vào các vấn đề "chặng đầu" mà quên mất vấn đề "chặng cuối" là làm thế nào để các nước có thể thực sự kiểm soát được chuỗi cung vắc xin.