Châu Âu ra “tối hậu thư” cho Hy Lạp

Về mặt chính trị, đây là một thông điệp rõ ràng và cứng rắn của ECB, một nhân tố quan trọng trong bộ ba troika (ECB, IMF, EU) về việc Hy Lạp phải tiếp tục tuân thủ các nghĩa vụ đã cam kết về thực hiện cải cách để đổi lấy các gói cứu trợ của nhóm. Tân Thủ tướng Hy Lạp, Alexis Tsipras, thủ lĩnh Đảng thiên tả Syriza, giờ đây phải đứng trước một lựa chọn khó khăn: hoặc nhanh chóng chấp nhận ngồi vào đàm phán với các chủ nợ châu Âu theo cách châu Âu mong muốn, hoặc chấp nhận rủi ro vỡ nợ, đồng nghĩa với việc Hy Lạp sẽ bị loại khỏi khu vực đồng tiền chung euro.

Với châu Âu, đặc biệt là nhóm troika, ưu tiên hàng đầu hiện tại là nhanh chóng khóa sổ gói cứu trợ thứ hai dành cho Hy Lạp trị giá 130 tỷ euro. Gói này đã được giải ngân từ năm 2012 và chỉ còn một phần trị giá 3,6 tỷ euro chưa được chuyển cho Hy Lạp. Nếu Hy Lạp không chấp nhận tiến hành tiếp các cải cách đã cam kết với troika, số tiền 3,6 tỷ euro này sẽ lập tức bị đóng băng.

Sau những gì diễn ra trên chính trường Hy Lạp gần đây, quan điểm của nhóm chủ nợ là rất rõ ràng: sẽ không có chuyện xóa nợ cho Hy Lạp, dù chỉ một phần. Đó được xem là lằn ranh đỏ không thể vượt qua bởi nếu Hy Lạp được xóa nợ, nguy cơ lớn tiếp theo là các nước như Bồ Đào Nha hay Ireland sẽ lập tức đòi được đối xử tương tự. Cũng sẽ không có chuyện Hy Lạp được vay tiền mà không chịu sự giám sát. Nhóm troika hoặc một cơ chế khác sẽ theo dõi sát sao các hành động của chính phủ Hy Lạp để đảm bảo nước này có đủ khả năng hoàn trả các khoản nợ.

Những nhà lãnh đạo hàng đầu của châu Âu, từ Thủ tướng Đức Merkel, Tổng thống Pháp Hollande và Chủ tịch ECB MarioDraghi đều không có ý nhượng bộ tân chính phủ Hy Lạp, bất chấp Thủ tướng Alexis Tsipras và Bộ trưởng Tài chính Yanis Varoufakis đang cấp tập công du các nước thành viên EU để vận động cho việc thay đổi tái đàm phán các khoản nợ của Hy Lạp.

Đối mặt với sự cứng rắn này, tân chính phủ Hy Lạp đã không còn giữ được quyết tâm mà họ luôn hô hào khi tranh cử. Phát biểu trước báo chí tại Paris hôm 4/2 sau cuộc hội đàm với các nhà lãnh đạo Pháp, ông Alexis Tsipras đã phải hạ giọng khi tuyên bố: “Chúng tôi phải tiến hành cải cách để Hy Lạp trở nên đáng tin cậy hơn”. Những đòi hỏi mà Đảng Syriza đưa ra khi tranh cử gần như khó có thể thực hiện. Sẽ không có chuyện đòi xóa nợ, dù chỉ một phần, của khoản nợ 320 tỷ euro và cũng không có chuyện chính phủ Hy Lạp được đơn phương tuyên bố chấm dứt các chính sách thắt lưng buộc bụng nếu không có sự đồng ý của troika. Lựa chọn của chính phủ Hy Lạp bây giờ chỉ có một: ngồi vào bàn đàm phán.

Nhưng, đâu là các kịch bản có thể đến trong những ngày tới sau các cuộc đàm phán? Giới phân tích đang nghiêng về khả năng có một “sự kéo dài kỹ thuật”, theo đó gói cứu trợ sẽ được kéo dài thêm 5-6 tháng nữa thay vì kết thúc vào ngày 28/2 tới theo dự kiến. Khoảng thời gian này sẽ giúp cho chính phủ Hy Lạp cũng như các chủ nợ vạch ra một lộ trình thích hợp cho việc thực hiện cải cách phù hợp với lợi ích của tất cả các bên. Trên thực tế, các chuyên gia kinh tế cho rằng dù cứng rắn nhưng nhóm troika cũng hiểu rằng cần phải nới lỏng các khoản nợ hiện nay của Hy Lạp nếu muốn nước này tìm lại được đà tăng trưởng. Điều này cũng được các nhà lãnh đạo châu Âu nhiều lần tuyên bố, rằng họ sẵn sàng gia hạn các khoản nợ cũng như tính lại lãi suất cho Hy Lạp.

Thách thức lớn nhất, giờ đây, nằm ở phía chính phủ Hy Lạp. Hoặc họ chấp nhận các điều khoản mới theo luật chơi của châu Âu, tức tiếp tục nhận các gói cứu trợ và thực hiện các cải cách khắc khổ, hoặc chấp nhận vỡ nợ và rời khỏi châu Âu. Về mặt chính trị, đó đều là các quyết định khó khăn. Đảng Syriza của ông Alexis Tsipras lên nắm quyền vì hứa sẽ chấm dứt các chính sách khắc khổ vốn khiến cuộc sống của người dân Hy Lạp vô cùng chật vật trong vài năm qua nên sẽ rất rủi ro cho chính phủ mới nếu nuốt lời với các cử tri.