Bang duy nhất của Mỹ không được Điều 5 của hiệp ước NATO bảo vệ

Sự khác biệt về mặt địa lý đã khiến Hawaii, một bang của Mỹ ở Thái Bình Dương, không được hiệp ước NATO bảo vệ về mặt kỹ thuật.

Nếu một thế lực nước ngoài tấn công Hawaii, ví dụ như căn cứ của Hải quân Mỹ tại Trân Châu Cảng hoặc trụ sở của Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương Thái Bình Dương ở phía tây bắc Honolulu thì các thành viên của NATO sẽ không có nghĩa vụ phải điều quân tới bảo vệ khu vực này của Mỹ.

David Santoro, chủ tịch của tổ chức tư vấn Diễn đàn Thái Bình Dương ở Honolulu, cho biết: "Đó là điều kỳ lạ nhất". Ông nói thêm rằng hầu hết người dân Hawaii cũng chưa biết rằng bang của họ đang không được NATO bảo vệ về mặt kỹ thuật.

Ông nói: "Mọi người có xu hướng cho rằng Hawaii là một phần của Mỹ và do đó nó được NATO bảo vệ".

Một trong những lý do lớn nhất là do tên của liên minh: Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương.

Hawaii nằm ở Thái Bình Dương và không giống như California, Colorado hay Alaska, tiểu bang thứ 50 không phải là một phần của lục địa Mỹ ở khu vực Bắc Đại Tây Dương.

Ngoại lệ trên được nêu rõ trong Hiệp ước Washington, tài liệu thành lập NATO vào năm 1949, một thập niên trước khi Hawaii trở thành một bang của Mỹ.

Trong khi Điều 5 của hiệp ước NATO quy định về cơ chế phòng vệ tập thể trong trường hợp xảy ra một cuộc tấn công quân sự vào bất kỳ quốc gia thành viên nào thì Điều 6 lại giới hạn phạm vi địa lý của hành động này.

Điều 6 nêu rõ: "Một cuộc tấn công vũ trang nhằm vào một hoặc nhiều Bên được coi là bao gồm một cuộc tấn công vũ trang vào lãnh thổ của bất kỳ Bên nào ở Châu Âu hoặc Bắc Mỹ". Điều 6 cũng nói rằng bất kỳ vùng lãnh thổ đảo nào được bảo vệ cũng phải ở Bắc Đại Tây Dương, phía bắc đường Chí tuyến Bắc.

Một người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Mỹ xác nhận rằng Hawaii không được Điều 5 bảo vệ. Tuy nhiên, quan chức này cho biết, Hawaii có thể được bảo vệ bằng Điều 4, trong đó nói rằng các thành viên sẽ tham khảo ý kiến khi "sự toàn vẹn lãnh thổ, độc lập chính trị hoặc an ninh" của bất kỳ thành viên nào bị đe dọa. Và vì Hawaii là một phần lãnh thổ của Mỹ, nên đây có thể là cơ sở để khu vực này được NATO bảo vệ.

Người phát ngôn trên cũng cho biết bất kỳ sửa đổi hiệp ước nào nhằm thêm điều khoản bảo vệ Hawaii sẽ khó có thể đạt được sự đồng thuận vì các thành viên khác có lãnh thổ nằm ngoài khu vực được quy định tại Điều 5.

Ví dụ, NATO đã không tham chiến với Anh trong cuộc chiến năm 1982 với Argentina ở Quần đảo Falkland, lãnh thổ tranh chấp giữa 2 bên ở Nam Đại Tây Dương.

Một số chuyên gia cho rằng thời thế đã thay đổi trong nhiều thập niên kể từ khi Hiệp ước Washington được ký kết. Họ nhận định, với tình hình chính trị hiện nay ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, NATO có thể cần phải suy nghĩ lại.

Đó là bởi vì các căn cứ quân sự của Mỹ ở Hawaii có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc đối phó với các mối đe dọa từ các đối thủ nhằm vào Washington ở Ấn Độ - Thái Bình Dương.

Tầm quan trọng chiến lược của Hawaii cũng có ý nghĩa lịch sử sâu sắc đối với Mỹ. "Đây là nơi xảy ra vụ Trân Châu Cảng. Đây là nơi chúng tôi bị tấn công và Mỹ bị kéo vào Thế chiến II cũng như góp phần vào chiến thắng trước phe phát - xít", chuyên gia John Hemmings tại Diễn đàn Thái Bình Dương, cho biết.

Ngoài ra, ông Hemmings cũng đề cập tới Guam, lãnh thổ Thái Bình Dương của Mỹ cách Hawaii khoảng gần 5.000km về phía Tây. Khu vực này cũng không được NATO bảo vệ. Các chuyên gia cho rằng, Guam cũng cần được đưa vào "chiếc ô an ninh" của NATO vì tầm quan trọng chiến lược của khu vực này.