"Ước gì chúng em được học tài chính cá nhân"
Tại một khóa học gần đây, khi tôi hỏi các bạn sinh viên, trong suốt những năm học từ lớp 1 đến lớp 12 và cả 3 năm đại học vừa qua, các em có tham gia chương trình học chính khóa hay lồng ghép về kỹ năng quản lý tài chính, học về thuế hay chưa? Gần như tất cả đều lí nhí "chưa có cô ơi" và "ước gì chúng em được học".
Các bạn sinh viên năm nay chỉ ngoài 20 tuổi. Vậy mà không khác bao nhiêu so với thế hệ 8X (sinh vào thập niên 1980) như tôi. Chúng tôi rời trường đại học, đi làm vài năm rồi mới chợt nhận thấy mình và đám bạn đều thiếu các kỹ năng cơ bản về quản lý tài chính cá nhân. Hầu hết chúng tôi không biết tiết kiệm như thế nào cho đúng cách hoặc nên xử lý các khoản tín dụng ra sao.
Nhiều người trẻ thiếu hụt kỹ năng cơ bản về cách quản lý tài chính (Ảnh minh họa: Mạnh Quân).
Nhìn lại chương trình giáo dục với nhiều kiến thức, môn học, trải dài trong suốt 16 năm (12 phổ thông và 4 năm đại học), tôi nhận thấy có "lỗ hổng" về kiến thức quản lý tài chính, hay hiểu biết cơ bản về hệ thống thuế cho dù chúng ta đều phải đóng thuế suốt cuộc đời đi làm và có thể là cả khi nghỉ hưu.
Tôi và những người bạn, những người mà chúng tôi gọi vui là "người nhân văn, khoa xã hội", thường gặp khó khăn trong việc nộp tờ khai thuế, không rõ mình có phải quyết toán hay không, cần làm những thủ tục gì, nộp hồ sơ ở đâu. Quá trình "vò đầu bứt tai" khi quyết toán thuế cá nhân với rất nhiều người là một thực tế.
Nói cách khác, chúng tôi thiếu hụt trầm trọng các kỹ năng cơ bản về cách quản lý tài chính, ứng phó với nợ, kể cả việc lập ngân sách chi tiêu hợp lý hay tiết kiệm cho tương lai và dĩ nhiên thuế thu nhập cá nhân là một sự rối rắm, không hề dễ hiểu.
Nhiều bậc phụ huynh phàn nàn với tôi khi biết tôi công tác trong lĩnh vực giáo dục, rằng những kiến thức thiết yếu, và có tính ứng dụng trong cuộc sống như thuế là gì, nghĩa vụ nộp thuế, việc hoàn thuế… sao không thấy đưa vào trường để dạy cho sinh viên?
Có lẽ việc thiếu kiến thức tài chính là một trong những lý do khiến nhiều bạn trẻ nộp đơn xin vay tiền (lãi suất cao) để tiêu dùng cá nhân, thậm chí là vay tài chính không chính thức (tín dụng đen) mà không hiểu được hệ lụy của nó, nhẹ thì túng thiếu, nợ nần chồng chất, nặng thì bị đòi nợ theo kiểu "khủng bố"…
Để khắc phục vấn đề trên, theo tôi, ngành Giáo dục nên đưa kiến thức tài chính cơ bản vào chương trình giảng dạy ở mọi cấp học. Người trẻ cần được trang bị kiến thức về các vấn đề liên quan đến lập ngân sách, tiết kiệm và đầu tư ngay từ giai đoạn đầu của sự nghiệp học hành để họ có sự chuẩn bị tốt cho cuộc đời sau này.
Kiến thức hữu ích về lập ngân sách hiệu quả, kiểm soát các khoản chi tiêu hàng ngày, hiểu biết về hệ thống thuế… có thể giúp xây dựng nền tảng vững chắc về tài chính cá nhân, tránh những rủi ro không đáng có.
Các nhà trường cần có giáo viên về lĩnh vực nêu trên, hoặc có thể mời các chuyên gia đứng lớp.
Một số người có thể phản đối việc đưa thêm môn học vào chương trình giảng dạy, không đồng tình việc dạy trẻ em về tiền bạc ngay từ nhỏ và cho rằng đây là trách nhiệm của cha mẹ, của gia đình. Tuy nhiên, xin lưu ý rằng các bài học, các kiến thức về tài chính cá nhân có thể được biên soạn phù hợp với từng lứa tuổi, và đây là một phần của trải nghiệm sống cá nhân, sẽ có tác động đáng kể đến mọi khía cạnh trong tương lai của các em.
Khi thế hệ trẻ rời nhà trường với kiến thức tài chính vững vàng, họ sẽ đầu tư thông minh và góp phần thúc đẩy cộng đồng thịnh vượng.
Tác giả: Chị Nguyễn Thị Hồng Chi là giảng viên Khoa Truyền thông, Trường Đại học Văn hóa TPHCM. Chị quan tâm đến chủ đề Truyền thông liên văn hóa, ngoại giao, Truyền thông và phát triển xã hội.
Trước đó, chị là biên tập viên Ban Thời sự, Đài Truyền hình Việt Nam. Chị tốt nghiệp thạc sĩ ngành truyền thông tại Úc, theo chương trình học bổng phát triển ADS của chính phủ nước này. Chị cũng là tác giả của quyển sách "Australia - Miền thương miền nhớ".
Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!
