Nâng hạng hộ chiếu Việt Nam bằng ưu đãi thị thực "có đi có lại"

Tại cuộc họp hôm 31/3 về chính sách thị thực, Thường trực Chính phủ ghi nhận, đánh giá cao Bộ Công an, Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan đã khẩn trương triển khai các nhiệm vụ được giao về chính sách miễn thị thực đơn phương và chính sách ưu đãi thị thực nhằm thu hút một số đối tượng trong thời gian vừa qua, giúp chính sách thị thực ngày càng thông thoáng, thuận lợi hơn.

Tuy nhiên, Thường trực Chính phủ nêu rõ chính sách thị thực của Việt Nam vẫn cần tiếp tục được cải thiện, đáp ứng mục tiêu góp phần phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy ngành du lịch, thu hút các nhà đầu tư, chuyên gia nước ngoài trên các lĩnh vực đến Việt Nam, thể hiện hình ảnh một Việt Nam an toàn, mến khách, giúp nâng cao hơn nữa vị thế, uy tín của đất nước ta.

Những đánh giá và kết luận trên là định hướng cần thiết để góp phần triển khai chiến lược phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay.

Đặc biệt, điểm mới rất quan trọng là thời gian gần đây Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu cần tiếp tục cải thiện chính sách miễn thị thực để thu hút các nhà đầu tư, chuyên gia nước ngoài trên các lĩnh vực đến Việt Nam. Chỉ đạo này là điểm nhấn rất xác đáng và đúng lúc, bởi đây chính là những vị khách đặc biệt cần phải được ưu tiên tranh thủ, việc họ chọn điểm đến là Việt Nam có thể góp phần tạo nên đột phá đối với sự phát triển ngành du lịch nước ta và có tác động lan tỏa sang nhiều lĩnh vực khác.

Hiệu quả từ chính sách miễn thị thực

Nhìn lại hơn hai chục năm qua, với mục đích thúc đẩy du lịch, Việt Nam đã triển khai thí điểm đơn phương miễn thị thực đại trà cho công dân một số nước, trước tiên là 4 nước Bắc Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc rồi mở rộng thêm ra một số nước Tây Âu và mới đây nhất là với Ba Lan, Séc và Thụy Sỹ.

Có thể nói đây là nỗ lực rất lớn của chúng ta trong tiến trình cải cách chính sách thị thực. Ước tính lệ phí thị thực từ 25-90 USD/người, và với lượng khách khoảng 2-3 triệu người từ các nước được miễn thị thực đến Việt Nam mỗi năm, chúng ta đã dành (không thu) một khoản đáng kể để thực hiện chủ trương cải cách nêu trên. Đó là chưa nói đến các chi phí khác gia tăng để hỗ trợ cho chính sách miễn thị thực.

Theo đánh giá của ngành Du lịch, lượng khách du lịch từ các quốc gia được miễn thị thực tới Việt Nam đã tăng trung bình 15-20% mỗi năm. Tất nhiên, hiện chưa có đánh giá chi tiết về sự tăng trưởng của lượng khách quốc tế, gồm tỷ lệ bao nhiêu là vì được miễn thị thực và bao nhiêu là nhờ vào rất nhiều yếu tố khác.

Cho đến nay, Việt Nam vẫn chưa miễn thị thực hoặc có chính sách nhập cảnh ưu đãi riêng đáng kể nào cho những chuyên gia quốc tế nổi tiếng, các nhà khoa học hàng đầu thế giới, các nhà quản lý các công ty siêu quốc gia hay các tỷ phú cùng thành viên gia đình và đoàn tùy tùng sẵn sàng di chuyển bằng chuyên cơ và tiêu tới cả triệu USD cho mỗi chuyến đi.

Để thu hút và có chính sách cụ thể với nhóm khách đặc biệt này, chúng ta cần xây dựng một bộ tiêu chí rõ ràng và đưa ra quy trình xét duyệt nhanh chóng. Tham khảo từ mô hình của Singapore và Malaysia, ở đây tôi xin nêu ra một số tiêu chí cơ bản có thể xem xét, cân nhắc:

(1) "Nhà đầu tư": Là những người có kế hoạch đầu tư trên 10 triệu USD hoặc đã có các dự án đầu tư thành công tại Việt Nam;

(2) "Chuyên gia công nghệ": Là lãnh đạo cấp cao của các tập đoàn công nghệ Fortune 500 (bảng xếp hạng danh sách 500 công ty lớn nhất Hoa Kỳ) hoặc nhà sáng lập startup (công ty khởi nghiệp) có định giá trên 100 triệu USD;

(3) "Nhà khoa học": Là những người có công bố quốc tế xuất sắc (thí dụ như chỉ số H index - một thước đo được sử dụng để đánh giá mức độ ảnh hưởng của nhà khoa học - từ 50 trở lên) hoặc giải thưởng quốc tế uy tín;

(4) "Nghệ sĩ và người nổi tiếng": Là những người đạt giải thưởng quốc tế lớn hoặc có ảnh hưởng truyền thông rộng rãi và tích cực (ví dụ có trên 5 triệu người theo dõi trên các nền tảng mạng xã hội).

Khởi động các bước "có đi có lại" phù hợp

Với tư cách là một người cả đời làm việc trong ngành Ngoại giao, tôi có thể hoàn toàn tự tin nói rằng thủ tục xin thị thực nhập cảnh vào Việt Nam cho du khách từ tất cả các nước lâu nay là vào loại đơn giản, thuận tiện và nhanh chóng hàng đầu thế giới.

Cụ thể là người nước ngoài chỉ cần có hộ chiếu còn giá trị, điền các thông tin cơ bản trong Đơn xin thị thực nhập cảnh Việt Nam chỉ có 1 trang và nộp lệ phí (không quá thấp nhưng cũng chẳng quá cao so với các nước khác); không phải phỏng vấn và cũng chẳng cần nộp bất kỳ hồ sơ gốc nào chứng minh nhân thân, khả năng tài chính… Sau một vài ngày, họ sẽ nhận được thị thực, thậm chí là chỉ sau 1 ngày hoặc ít hơn trong trường hợp cần thiết.

Ngoài ra, chúng ta còn có những hình thức rất thuận tiện khác cho du khách nước ngoài tới thăm Việt Nam như cấp thị thực tại cửa khẩu, và đặc biệt là thị thực điện tử qua mạng Internet (E-visa).

Trong khi đó, lâu nay người Việt Nam xin thị thực của các nước bên cạnh những thuận tiện, thì vẫn còn tỷ lệ đáng kể phải qua các thủ tục phức tạp, tốn kém và mất khá nhiều thời gian chờ đợi, đặc biệt là với các nước phát triển như Mỹ, Anh, các nước EU và thậm chí cả một số nước kinh tế mới nổi.

Theo khảo sát, chi phí trung bình để xin visa các nước phát triển đối với công dân Việt Nam từ 160-300 USD, bao gồm phí visa, dịch vụ, bảo hiểm và các chi phí liên quan. Tỷ lệ từ chối visa đối với công dân Việt Nam vẫn cao, từ 15-35% tùy quốc gia và thời điểm.

So sánh mức độ tiện lợi khi nhập cảnh các nước trên thế giới, có thể thấy ngay trong khu vực ASEAN, hộ chiếu phổ thông của Việt Nam hiện còn "thua" Singapore, Malaysia, Thái Lan, Philippines và Indonesia.

Dù có nhiều lý do khách quan, thực tế trên vẫn đặt ra yêu cầu cần có chiến lược ngoại giao hiệu quả hơn nữa để cải thiện vị thế của hộ chiếu Việt Nam, bao gồm việc triển khai chiến lược ưu đãi thị thực "có đi có lại" một cách hiệu quả.

Việt Nam có thể tham khảo kinh nghiệm từ các nước bên ngoài, trước hết là Hàn Quốc, Singapore, Malaysia và Thái Lan. Có thể nói Hàn Quốc đã thành công trong việc nâng cấp vị thế hộ chiếu của mình từ thứ hạng thấp lên top 3 thế giới trong vòng 30 năm, nhờ chiến lược ngoại giao visa thông minh và phát triển kinh tế mạnh mẽ.

Việt Nam chúng ta với nền kinh tế tăng trưởng liên tục nhiều thập niên, đời sống người dân liên tục được cải thiện, vị thế quốc tế của đất nước ngày càng được nâng cao, đã đến lúc chúng ta cần quan tâm thích đáng đến nguyên tắc "có đi có lại" trong lĩnh vực xuất nhập cảnh, nhằm giảm bớt những khó khăn, tốn kém không thực sự cần thiết cho công dân mình khi đi ra nước ngoài.

Trong khi duy trì và mở rộng chính sách đơn phương miễn thị thực đại trà cho công dân các nước, và bắt đầu có các biện pháp ưu đãi cho những đối tượng khách đặc biệt, chúng ta cũng nên tiếp tục trao đổi với các đối tác nước ngoài, làm rõ hơn về những khó khăn phức tạp mà công dân Việt Nam đang gặp phải và tích cực vận động họ từng bước đơn giản hóa thủ tục cấp thị thực cho người Việt Nam, tiến tới miễn thị thực cho công dân ta như ta đã và đang áp dụng cho công dân họ khi nhập cảnh.

Làm được như trên, về lâu dài công dân Việt Nam ra nước ngoài, kể cả đến các nước phát triển, sẽ thuận tiện và dễ dàng hơn. Khi đó cuốn hộ chiếu của Việt Nam sẽ trở nên giá trị hơn trong giao lưu quốc tế.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!