Muốn đoạt giải thưởng NTĐV, phải biết khát khao sáng tạo và tham vọng

Giám khảo là những chuyên gia CNTT hàng đầu

- Thưa ông Nguyễn Long, qua 8 năm là Chủ tịch Hội đồng sơ khảo (HĐSK), xin ông cho biết vài nét về các vị giám khảo trong Hội đồng này?

HĐSK có nhiệm vụ chọn ra các sản phẩm tốt nhất, xuất sắc nhất từ rất nhiều hồ sơ tham gia, đề cử vào Chung khảo, do vậy những giám khảo thuộc HĐSK được Hội Tin học VN mời gồm các chuyên gia có kinh nghiệm, các nhà khoa học trong lĩnh vực CNTT và cả các nhà quản lý đại diện doanh nghiệp CNTT, tổ chức nghề nghiệp CNTT tham gia. Trong vòng một tháng, HĐSK phải chọn lọc được các sản phẩm xuất sắc nhất từ những hồ sơ dự thi theo đúng tiêu chí của Giải thưởng.

Phần lớn trong HĐSK là các nhà khoa học có nhiều điều kiện tiếp cận (nghiên cứu, giảng dạy) các vấn đề mới, khó về công nghệ từ các Viện nghiên cứu, trường đại học có uy tín.

- Việc chấm sơ khảo giống như “so bó đũa chọn cột cờ”, rất khó. Ông có thể chia sẻ về những khó khăn khi phải chọn ra vài trong số hàng trăm sản phẩm dự thi?

- HĐSK là nhóm chuyên gia làm việc vất vả nhất, từ đọc hồ sơ, tìm hiểu sản phẩm, test thử sản phẩm, tìm kiếm thông tin kiểm định, phản biện và đưa ra những đánh giá đầu tiên cho hàng trăm sản phẩm dự giải mỗi năm. Trung bình mỗi vị giám khảo phải tìm hiểu hồ sơ của vài chục sản phẩm dự thi.

Không chỉ thế, phiên họp tập trung HĐSK là phiên sôi nổi nhất qua những trao đổi thẳng thắn, phản biện và cuối cùng là phải tìm ra và bỏ phiếu đề xuất mỗi năm từ 15-20 sản phẩm vào vòng Chung khảo.

Khó nhất là tìm kiếm cái mới, cái sáng tạo - đột phá từ các sản phẩm. Tuy số sản phẩm đăng ký nhiều nhưng các sản phẩm của ta cứ na ná các sản phẩm ngoại. Xu thế Việt hoá ý tưởng vẫn còn chiếm số đông. Tiếp đó là các vấn đề liên quan đến công nghệ, công cụ để thực hiện sản phẩm và các vấn đề liên quan đến bản quyền. Nhiều sản phẩm chọn hướng đi tốt, có ý tưởng tốt nhưng công nghệ lựa chọn còn chưa đầy đủ, chẳng hạn như ứng dụng cho smartphone chỉ cho một loại máy di động, bảo mật, an ninh chỉ trên nền tảng Microsoft...

Chưa kể có các sản phẩm tranh chấp, cùng một ý tưởng nhưng có hai sản phẩm đăng ký cùng song hành với nhiều điểm giống nhau.

Năm 2012, năm đầu của giải Thành công nhưng chưa thu hút được các doanh nghiệp đã có sản phẩm thực sự thành công tham gia, quả thật đáng tiếc.    

- Xu thế của các sản phẩm dự thi năm nay là gì thưa ông?

- Theo tôi, năm 2012, nhóm đông nhất là các sản phẩm ứng dụng trong Giáo dục và Đào tạo. Theo xu thế mới xuất hiện các ứng dụng sách điện tử và sách giáo khoa điện tử (trên tablet). Ứng dụng nội dung số và mạng xã hội cũng là điểm mạnh của các hồ sơ năm nay. Bên cạnh đó, các sản phẩm mang nhiều tính công nghệ và tích hợp vẫn luôn có mặt tranh tài. 

Các sản phẩm thiếu vắng theo xu thế công nghệ, hoặc có tên nhưng chưa sắc nét như ứng dụng trên nền Clound Computing, các ứng dụng Việt cho di động 3G, các ứng dụng xử lý trên nền big data... 

Không nên “quyết tâm” sáng tạo cái cũ

- Có khi nào HĐSK phải lựa chọn giữa việc lấy hay bỏ 1 sản phẩm vào chung khảo, khi đó cảm giác của ông thế nào?

Chọn được sản phẩm là thấy vui, bỏ một sản phẩm là thấy tiếc. Năm nào cũng vậy, có năm nhiều, có năm chẳng có là bao. Nếu nhiều ý tưởng và công nghệ mới tham gia chắc chắn việc lựa chọn sẽ dễ dàng hơn, HĐSK cũng cảm thấy vui vì được tìm hiểu cái mới, hi vọng thêm vào tiềm năng của Việt Nam và dễ ưu tiên đề xuất vào chung khảo để mong được lắng nghe nhóm tác giả thuyết trình.

- Có sản phẩm nào hay hoặc có ý tưởng hay, khiến cả Hội đồng sơ khảo phải tấm tắc khen không thưa ông?

Chưa có sản phẩm nào thực sự thuyết phục cả hội đồng trong nhiều năm. Lĩnh vực sáng tạo của CNTT rất rộng và khó - thế giới cũng chỉ vài cái tên thôi, nên để cả một hội đồng đa lĩnh vực trong CNTT cùng “tấm tắc” khen thì quả là hiếm và khó, nhất là tới vòng Chung khảo. Với HĐSK thì dễ hơn, nếu ý tưởng tốt - công nghệ mới phù hợp với xu thế và sản phẩm bắt đầu hoàn thiện thì dễ dàng hơn để  có vé vào vòng trong.

Vấn đề gian lận

- Qua các năm chấm giải, Hội đồng đã phát hiện gian lận nào chưa, thưa ông?

- Chưa có. Nếu có tranh chấp thường các nhóm tác giả tự nguyện xin rút lui trước. BTC thường công khai giới thiệu sản phẩm dự thi cho cộng đồng trên trang Nhân tài đất Việt (nhantaidatviet.vn) nên nếu có tranh chấp và gian lận thì chúng tôi phát hiện và xử lý từ rất sớm.Có xảy ra hiện tượng một số sản phẩm sao chép mã nguồn phần mềm nguồn mở (PMNM) không tuân thủ quy định bản quyền của cộng đồng PMNM, không công bố, tuy nhiên chưa thấy trục trặc nào lớn.

- Quả thật, các thành viên của Hội đồng tham gia chấm cho nhiều giải thưởng và cuộc thi, ngay cả trong các Hội đồng bảo vệ đề tài, dự án, bảo vệ luận án, nên dễ phát hiện các sản phẩm đã tham gia giải trình diễn ở những đâu.

Ngoài ra trong hồ sơ các sản phẩm, tác giả cũng nêu mình đã được những thành tựu gì. Tuy nhiên với NTĐV yếu tố sản phẩm (công nghệ- giải pháp) đòi hỏi có hồ sơ kỹ càng chứ không phải hồ sơ thành tích, ứng dụng hoặc triển khai, nên một số sản phẩm mang hồ sơ thi ở cuộc thi khác chuyển nguyên trạng cho Hội đồng chấm thì quả thật là khó vì chẳng chấm được gì nhiều.

- Để chọn được sản phẩm xứng đáng vào chung khảo, BGK có thường xuyên phản biện lẫn nhau không, thưa ông?

- Phản biện và tư vấn đấy là tác phong quen thuộc của các thành viên Hội đồng. Hầu hết các sản phẩm dự thi đều được HĐSK trao đổi thông tin với nhau để bình chấm thật khách quan. Nếu chỉ một người bình chấm có thể không biết, nhưng một tập thể thì chắc sẽ có người biết tường tận và cả tập thể cùng phản biện lại.

- 8 năm chấm thi NTĐV, ông có lời khuyên nào cho các bạn trẻ đang có ý muốn dự thi NTĐV, hoặc các cuộc thi CNTT trong và ngoài nước?

- Hãy luôn khát khao sáng tạo và tham vọng thành công. Thế giới ICT cho ta thấy giới CNTT đã sáng tạo với tốc độ và tham vọng như thế nào, đó là những đỉnh cao.

Cái còn yếu của chúng ta là còn thiếu và chưa thật tự tin với ý tưởng sáng tạo theo xu thế, cách nắm bắt và tận dụng công nghệ mới, lựa chọn công cụ và quy trình hoàn thiện sản phẩm. Hơn nữa, chưa nhiều sản phẩm có ý tưởng được kết hợp với  phương án kinh doanh chuyên nghiệp, nếu thiếu điều này dù đoạt giải sản phẩm chưa chắc đã thành công.

Các bạn trẻ mong muốn tham gia với NTĐV hãy hình thành ý tưởng mới, đột phá và bắt tay tìm hiểu công nghệ thực hiện, hình thành phương án phát triển tốt. Như vậy chắc chắn sẽ thành công!