eBay: Từ cái bút hỏng đến sàn thương mại tỷ USD

Doanh thu tháng đầu là 1.000 USD, tháng thứ hai là 2.500 USD, lên 5.000 USD rồi 10.000 USD. "Ổn rồi, mình đã có một sở thích kiếm ra nhiều tiền hơn cả việc đi làm, đến lúc nghỉ việc rồi", chàng trai trẻ Pierre Omidyar tự nhủ với bản thân.

Đó là một ngày mùa đông cuối năm 1995, lập trình viên người Mỹ gốc Pháp Pierre Omidyar đã có quyết định mang tính lịch sử để biến trang web bán đấu giá do anh xây dựng trở thành một tượng đài thương mại điện tử sau này.

Chiếc bút bị hỏng

eBay là cái tên viết tắt của Echo Bay Technology Group, công ty tư vấn khởi nghiệp cho Pierre Omidyar. Bởi vì tên miền echobay.com khi đó đã bị mua mất, nhà sáng lập Pierre Omidyar đành phải lấy cái tên rút gọn eBay.com.

Nhưng vào buổi đầu sáng lập, Pierre Omidyar đặt một cái tên khá đơn điệu cho trang web của mình là AuctionWeb. Ngày đó, không ít lời đồn thổi cho rằng Pierre Omidyar lập ra trang web này để giúp vợ mình sưu tập đồ chơi kẹo rút Pez.

Nhà sáng lập Pierre Omidyar ngồi cùng CEO Devin Wenig (tay phải) đang xem video kỷ niệm 20 năm thành lập eBay. Trong video chính là người đã mua chiếc bút laser hỏng, mở đường cho sự phát triển bùng nổ của eBay.

Sự thật Pierre Omidyar là một lập trình viên toàn thời gian nhưng khá rảnh rỗi vào ngày đó. Vào kỳ nghỉ lễ lao động của Mỹ năm 1995, Pierre Omidyar ở nhà lập ra một website bán hàng để đánh giá tiềm năng thị trường mua bán hàng hóa trực tuyến. Và thế là AuctionWeb đã ra đời vào đúng ngày 3/9/1995.

Pierre Omidyar là người mở hàng đầu tiên, nhưng người sáng lập này không biết bán gì và quăng đại một chiếc bút laser bị hỏng lên đó với giá bán khởi điểm 1 USD và cũng mô tả rất rõ ràng về sản phẩm đã hỏng.

Cả tuần trôi qua, chẳng ai thèm đoái hoài tới chiếc bút hỏng của chàng kỹ sư trẻ. Thế rồi một hôm Pierre Omidyar phát hiện ra giá của chiếc bút đã nhảy vọt, cuối cùng được chốt ở con số 14,83 USD.

Pierre Omidyar ngạc nhiên hỏi người mua và người đó khẳng định mình là một nhà sưu tập những chiếc bút laser bị hỏng. Thương vụ mua bán kỳ lạ đầu tiên diễn ra thành công tốt đẹp đã tạo tiếng vang lớn để mở đường cho AuctionWeb phát triển bùng nổ.

Cho đến khi hóa đơn tiền mạng hàng tháng nhảy vọt từ 30 USD lên 250 USD, Pierre Omidyar mới giật mình nhận ra đã đến lúc phải thu phí người dùng. Một khoản phí nhỏ áp cho người bán đã được tạo ra và AuctionWeb có doanh thu ngay ở năm đầu tiên khởi nghiệp trước khi đổi tên thành eBay vào năm 1997, như đã biết.

Sàn bán đấu giá tỷ USD

Pierre Omidyar là một lập trình viên biết rõ thế mạnh của mình là gì. Vì thế khi eBay bắt đầu phát triển lớn mạnh, người đàn bà thép Meg Whitman đã được thuê làm CEO để quản lý ở giai đoạn phát triển cực nóng đi kèm với nhiều nguy cơ ở thời đại bong bóng dot-com.

Có thể nói, eBay là ý tưởng của Pierre Omidyar nhưng chính Meg Whitman mới là người chắp cánh cho sàn bán đấu giá này bay cao. Từ một công ty chỉ 30 người với doanh thu vỏn vẹn 4 triệu USD, Meg Whitman đã đưa eBay trở thành đế chế tỷ đô với doanh thu thường niên 8 tỷ USD sau 10 năm nắm quyền.

Dưới thời Meg Whitman, eBay tiến hành một loạt các thương vụ thâu tóm đối thủ yếu hơn hoặc các startup tiềm năng, trong đó phải kể đến vụ mua lại PayPal năm 2002 và Skype năm 2005.

Pierre Omidyar (trái) sáng lập ra eBay nhưng Meg Whitman mới là người tăng tốc để đưa công ty đến thành công như ngày hôm nay.

Nhưng đóng góp đáng kể nhất của Meg Whitman là việc đại tu lại eBay.com, bộ mặt chính của công ty lúc bấy giờ. Ebay mau chóng chuyển đổi từ một sàn bán đấu giá sang sàn thương mại điện tử kết hợp giữa bán vé máy bay, quần bò, sách truyện cho đến bán đấu giá xe cổ, mảnh thiên thạch và những món đồ kỳ lạ khác.

Nền móng mà Meg Whitman tạo ra đã quá đủ vững chắc để eBay tiếp tục bay cao dưới thời những người thuyền trưởng mới. Ngay cả khi nhà sáng lập Pierre Omidyar rút lui khỏi công ty và đồng thời PayPal cũng bị chia tách thành công ty độc lập trong cùng năm 2015, con tàu eBay vẫn đi đúng quỹ đạo đề ra.

Cho đến ngày kỷ niệm 25 năm thành lập, eBay đã trở thành đế chế thương mại tỷ đô với vốn hóa hơn 40 tỷ USD, doanh thu thường niên 10 tỷ USD.

Thành công độc lạ

Cho đến tận bây giờ, eBay vẫn được xem là một hình mẫu thành công khá đặc biệt ở thời đại bong bóng dot-com. Công ty kinh doanh bằng sản phẩm cốt lõi duy nhất là một website bán hàng, đi lên từ bán đấu giá rồi chuyển mình thành sàn thương mại điện tử.

Chiến lược của eBay từ ngày đó đến giờ không gì khác là thu hút người bán đăng bán những mặt hàng cá nhân tưởng như bỏ đi, từ đó tạo ra một đặc sản thú vị là muốn kiếm những món đồ độc lạ giá hời hãy lên eBay.com.

Doanh thu chính của eBay cũng không có gì ngoài thu phí từ người bán, bao gồm phí đăng bán và phí bán hàng thành công. Trong suốt vòng đời của mình, eBay chỉ tìm cách tối đa hóa doanh thu trên website và đã chống chịu thành công trước sức ép từ những ông lớn truyền thống như BestBuy, Walmart hay những đối thủ truyền kiếp như Amazon.

eBay đã làm những việc tưởng như cũ mà mới ở thế giới Internet đó là bảo vệ người mua, phân loại hàng, đánh giá người bán từ rất sớm. Nhờ đó, mỗi khi nhắc đến bán đấu giá, người ta lại nói đến eBay như một biểu tượng của Internet thời đại cũ.

Tuy nhiên, eBay cũng đang phải đối mặt với những thay đổi của thời đại smartphone, quảng cáo đọc ý nghĩ người dùng với sự lên ngôi của các sàn thương mại điện tử thế hệ mới như nhóm mua, mua chung, mua trước trả sau…

eBay đang phải tìm cách bắt chước đối thủ, ít nhất là về mặt công nghệ để tối ưu hóa mang đến trải nghiệm người dùng tốt hơn. Đó sẽ là một cuộc chiến khốc liệt để giữ chân 19 triệu người bán và 159 triệu người mua thường xuyên trên eBay trong một thế giới 'khát' người dùng hơn bao giờ hết như hiện nay.