Việt Nam đối mặt với sự tăng cân khó kiểm soát ở trẻ em thành phố

Trẻ em thành phố béo nhiều hơn gầy

Ngày 12/10, chia sẻ thông tin với báo chí, GS Tuyên bày tỏ lo ngại khi mà tình trạng trẻ em béo phì ngày càng tăng lên, trong khi đó vận động ở trẻ ở nhóm tuổi này mới chỉ đạt ở ngưỡng trung bình.

Dù Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá là điểm sáng trong thực hiện các mục tiêu Phát triển thiên niên kỉ, đặc biệt là việc giảm tỉ lệ suy dinh dưỡng nhẹ cân ở trẻ dưới 5 tuổi, nhưng Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với nhiều vấn đề dinh dưỡng, như tỉ lệ trẻ suy dinh dưỡng thấp còi trẻ dưới 5 tuổi còn cao (23,8%) và suy dinh dưỡng thể nhẹ cân là 13,4%.

“Đặc biệt là tình trạng béo phì ở trẻ em thành phố là rất cao. Hiện nay, tỉ lệ trẻ nhẹ cân, thấp còi ở hai thành phố lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh hiện rất thấp, chỉ dưới 5%, trong khi đó tình trạng thừa cân, béo phì đang ở mức báo động", Ths.BS Trần Khánh Vân, Phó trưởng Khoa Vi chất dinh dưỡng (Viện Dinh dưỡng quốc gia) cho biết.

Trong khi đó, một điều tra nhỏ của Viện Dinh dưỡng về hoạt động thể lực của trẻ em trong 3 ngày (có cả ngày đi học bình thường, ngày ở nhà, bằng việc đeo máy đo bước chân) cho thấy hoạt động thể lực của các em chỉ ở mức trung bình.

"Hoạt động thể lực trong trường học chúng tôi không đánh giá được trong suốt học kì, nhưng qua 3 ngày kiểm soát bằng thiết bị cho thấy hầu hết các cháu hoạt động mức độ nhẹ, chỉ là chuyển động đơn thuần còn hoạt động thể dục thể thao gần như không tham gia. Trong phiếu hỏi về các hoạt động thể dục thể thao cũng cho thấy phần lớn trẻ không tham gia", BS Vân nói.

Trong khi đó, các nghiên cứu cho thấy rằng nếu trẻ hoạt động thể lực ở mức độ nhẹ, trung bình, ngủ dưới 8 tiếng ngày sẽ có nguy cơ gây thừa cân, béo phì gần gấp 3 lần với trẻ hoạt động thể lực nặng, ngủ đủ, ngồi màn hình máy tính ít hơn.

Vì thế, bác sĩ Vân khuyến cáo ngay với các cháu lứa tuổi tiểu học cần vận động thể dục thể thao 1 – 2 tiếng/ngày.

Hậu quả thiếu vi chất dinh dưỡng khó khắc phục

Theo BS Vân, tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng của người Việt chưa được cải thiện, tỉ lệ thiếu máu ở trẻ em dưới 5 tuổi là 27,8%, ở phụ nữ có thai là 32,8%, ở phụ nữ không có thai là 25,5%.

Tỉ lệ thiếu kẽm còn cao, với trẻ dưới 5 tuổi là 69,4% và phụ nữ có thai đặc biệt cao với tỉ lệ hơn 80% bà bầu thiếu kẽm.

"Thiếu vi chất dinh dưỡng không có dấu hiệu rõ ràng, nhưng hậu quả thì rất nặng nề. Một đứa trẻ ảnh hưởng trí tuệ vì thiếu iot không phải bổ sung iot là có thể nhanh nhẹn trở lại, một đứa trẻ thiếu máu, thiếu kẽm, thiếu vitamin D, thiếu canxi gây thấp còi, khi trưởng thành thua bạn cùng trang lứa hàng chục cm, đó là những điều dễ nhìn thấy nhất của thiếu vi chất dinh dưỡng", BS Vân nói.

Ngoài ra, chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý làm gia tăng các bệnh mãn tính không lây có liên quan đến dinh dưỡng. Theo kết quả Tổng điều tra các yếu tố nguy cơ của bệnh không lây nhiễm do Bộ Y tế tiến hành năm 2015 cho thấy có đến 57,2% người trưởng thành ăn ít rau/trái cây (tức là ăn ít hơn 5 suất rau/trái cây trung bình trong một ngày). Mức tiêu thụ muối hiện nay của người Việt cao gấp 2 lần mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới.

Theo đó, mức khuyến nghị là 5 gam muối/người/ngày (tương đương 8g bột canh, hoặc 25ml nước mắc, hoặc 35ml xì dầu).

Có đến 28,1% người Việt thiếu hoạt động thể lực (tức là có dưới 150 phút hoạt động thể lực cường độ trung bình trên tuần hoặc tương đương).

Vì vậy, mô hình bệnh tật của người Việt Nam đang chuyển tiếp từ các bệnh lây nhiễm là chủ yếu sang các bệnh không lây nhiễm.

Theo WHO, năm 2017 Việt Nam có 541.000 trường hợp tử vong do tất cả các nguyên nhân, trong đó tử vong do bệnh không lây nhiễm chiếm tới 76%.

BS Vân chia sẻ thêm, mục tiêu cải thiện tình trạng sức khỏe về thể chất, tinh thần, nâng cao tầm vóc, nâng cao chất lượng cuộc sống của người Việt đến năm 2025, Việt Nam sẽ giảm suy dinh dưỡng thấp còi của trẻ em dưới 5 tuổi ở mức dưới 20%, khống chế tỉ lệ béo phì ở người trưởng thành dưới 12%, tăng chiều cao trung bình thanh niên 18 tuổi nam đạt 167cm, nữ đạt 156cm, giảm tỉ lệ người trưởng thành ăn thiếu rau/trái cây, giảm tỉ lệ người dân thiếu vận động thể lực...

Hưởng ứng ngày Lương thực thế giới 16/10, Bộ Y tế phát động tuần lễ "Dinh dưỡng và phát triển" từ ngày 16/10 - 23/10, tập trung vào các nội dung: Thực hiện chăm sóc dinh dưỡng sớm trong 1000 ngày đầu đời; Tăng cường truyền thông dinh dưỡng trong thai kỳ, uống viên sắt/acid folic theo hướng dẫn; Cho trẻ bú sớm trong vòng một giờ đầu sau sinh; bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, tiếp tục bú mẹ, ăn bổ sung hợp lý đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn; Bữa ăn bổ sung của trẻ cần đa dạng nguồn thực phẩm; Trẻ cần ăn uống lành mạnh, hợp lý và tăng cường vận động thể lực để phòng chống thừa cân, béo phì; Trẻ vị thành niên và thành niên cần thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lý theo nhu cầu, uống viên sắt, viên đa chất dinh dưỡng theo hướng dẫn...

Bài và ảnh: Hồng Hải