Việt Nam đang đứng ở đâu trong bản đồ ghép tế bào gốc thế giới?

Ngày 24/11, Hội nghị Truyền máu huyết học phía Nam mở rộng và Hội nghị Ghép tủy xương - Tế bào gốc tạo máu Việt - Pháp lần thứ 7 đã khai mạc tại TPHCM.

Tiến sĩ, bác sĩ chuyên khoa 2 Phù Chí Dũng, Giám đốc Bệnh viện Truyền máu - Huyết học TPHCM cho biết, khoảng 10 năm gần đây, việc ghép tế bào gốc (điều trị những bệnh nhân huyết học, ung thư) của Việt Nam đã phát triển rất mạnh mẽ, cả về kỹ thuật ghép lẫn việc ra đời các trung tâm ghép mới.

Hiện nay, Việt Nam gần như đã thực hiện được tất cả các kỹ thuật ghép tế bào gốc tạo máu, từ ghép tự thân đến ghép đồng loại, dị ghép, ghép tủy xương, ghép ngoại vi… Gần đây từ năm 2021, các bác sĩ trong nước đã triển khai được kỹ thuật ghép có sử dụng tia xạ toàn thân trong phác đồ hóa trị diệt tủy (TBI).

Tính riêng ở Bệnh viện Truyền máu - Huyết học TPHCM, số bệnh nhân được ghép tế bào gốc ngày càng tăng. Cụ thể trong năm 2023, đơn vị thực hiện 80 ca ghép, tăng 20 ca so với năm trước đó. Bệnh viện cũng hỗ trợ một số nơi như Bệnh viện Nhi đồng 2, Bệnh viện Ung bướu TPHCM về đào tạo, chuyển giao các kỹ thuật ghép tế bào gốc.

Trả lời câu hỏi Việt Nam đang đứng ở đâu trong bản đồ ghép tế bào gốc khu vực và thế giới, bác sĩ Dũng chia sẻ, nhiều năm trước đây một số người bệnh còn chưa tin tưởng nhiều vào kỹ thuật điều trị tại Việt Nam, nên sẽ sang các nước khác như Singapore, Thái Lan hay Đài Loan.

Tuy nhiên gần đây, số ca thuộc diện trên đã giảm rất nhiều. Kỹ thuật điều trị của Việt Nam hiện đã ngang bằng với các nước tiên tiến trong khu vực và dần tiếp cận đến tầm châu Á.

Dù vậy, vẫn còn những khó khăn nhất định. Theo đó, ở kỹ thuật dị ghép đồng loại, trong trường hợp gia đình có ít con, tỷ lệ tìm được người cho tế bào gốc phù hợp chỉ khoảng 25%. Do đó, rất cần có nguồn tế bào gốc từ người hiến không cùng huyết thống.

Trên thế giới đã có các ngân hàng tế bào gốc, tuy nhiên vì khoảng cách xa, khác biệt nguồn gen, di truyền học nên khả năng tìm kiếm tế bào gốc phù hợp cho bệnh nhân Việt sẽ thấp hơn so với nguồn cho tại chỗ.

Do đó, cần cố gắng sớm xây dựng luật cụ thể về hiến tặng tế bào gốc tạo máu, trong đó có cho tủy xương, tế bào gốc tạo máu ngoại vi. Đó là điều căn bản để các quy định về triển khai ngân hàng tế bào gốc phục vụ việc điều trị được ban hành, khi bệnh nhân không có người cho cùng huyết thống phù hợp.

"Gần đây ở Đài Loan, sau khi có ngân hàng tiếp nhận người hiến tế bào gốc, số ca ghép đã tăng vọt… Tại Việt Nam, người hiến máu luôn sẵn sàng, người hiến tủy và tế bào gốc cũng không phải thiếu. Vấn đề là chúng ta chưa triển khai kịp", Giám đốc Bệnh viện Truyền máu - Huyết học TPHCM dẫn chứng.