Những thắc mắc liên quan tới cột sống

Hỏi: Tại sao lại có hiện tượng đau lưng, đau đầu?

Từ trong ống sống chứa tủy sống của chúng ta có các dây thần kinh đi ra hoặc đi vào.

Các dây thần kinh đó chịu sự điều khiển của hệ thần kinh trung ương, cho phép kiểm soát các vận động đi lại và cử động. Ngoài ra còn có các dây thần kinh cảm giác, cho phép con người cảm nhận được bản thể của mình và nhiều cảm giác khác nhau như nóng, lạnh, thời tiết.vv.. Khi ta cảm thấy đau đầu, đau lưng thì ít nhiều các dây thần kinh ở đó đã bị tổn thương dẫn đến hiện tượng đau.

Hỏi: Bệnh viêm cột sống cứng khớp có nguyên nhân từ đâu và phương pháp điều trị?

Đây là bệnh khó chữa và thường can thiệp nội khoa là chính,  không có chỉ định phẫu thuật. Có một số loại thuốc tiêm để chống viêm và kết hợp với phương pháp trị liệu dưới nước.

Hỏi: Những yếu tố nào gây tổn thương cột sống?

Có thể là do viêm nhiễm sưng phù của cột sống gây ra chèn ép tới rễ thần kinh. Đây là hiện tượng do vận động quá mức gây ra.

Ngoài ra do chúng ta đứng hoặc ngồi ở tư thế sai trong suốt thời gian dài, gây ra tổn thương cho cột sống. Ví dụ khi làm việc chúng ta thường ngồi và cúi xuống nhìn màn hình vi tính, về lâu dài sẽ ảnh hưởng xấu tới cột sống cổ. Cũng tương tự như vậy đối với những người làm việc hay phải nhìn lên hoặc màn hình vi tính quá cao so với tầm mắt. Hoặc khi mang vác vật nặng không đúng tư thế làm cột sống phải chịu lực lớn gây tổn thương cột sống thắt lưng.

Một vấn đề nữa mà người dân ở các thành phố hiện đại hay gặp đó là đau lưng do ngồi lái xe ô tô quá lâu. Do ghế xe ô tô không tốt, do đường xóc và do tác động của xe rung lắc cũng làm cột sống bị tổn thương.

Còn một lý do khác là do hiện tượng béo phì, béo bụng. Khi bụng tăng thêm 1kg thì lưng phải chịu một trọng lượng gấp 5 lần là 5kg.

Một trong những nguyên nhân nữa của đau cột sống là do bệnh loãng xương ở người lớn tuổi. Các bạn có thể nhìn thấy sự khác biệt giữa xương cột sống của người trẻ và của người lớn tuổi. Ở người lớn tuổi, xương cột sống không còn chắc khỏe, nó có nhiều lỗ hổng hơn. Hiện tượng này gặp nhiều nhất ở phụ nữ trên 50 tuổi và đặc biệt là sau giai đoạn mãn kinh. Khi bị loãng xương, xương rất giòn và rất dễ gãy. Tôi từng gặp nhiều bệnh nhân bị ngã rất nhẹ nhưng phải vào bệnh viện cấp cứu vì gãy cột sống.

Hỏi: Tỷ lệ mắc bệnh như đau cột sống, thoái hoá thần kinh đối với nhân viên văn phòng cao hơn các ngành khác, xin bác sĩ cho biết lý do?

Nhân viên văn phòng có tỉ lệ mắc bệnh cột sống và thoái hóa thần kinh cao hơn so với các ngành khác do đặc thù công việc. Nhân viên văn phòng thường phải ngồi một vị trí trong nhiều giờ, ít vận động nên nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Do đó để tránh các bệnh về thần kinh và cột sống nếu phải ngồi một vị trí nhiều giờ hoặc ngồi trước màn hình vi tính thì nên nghỉ 5 phút mỗi giờ và nên làm một số động tác thể dục nhẹ nhàng.

Hỏi: Khi gặp vấn đề với cột sống cổ và cột sống lưng thì ta phải làm gì?

Rất nhiều bệnh nhân khi bị đau thường tự dùng thuốc giảm đau. Hiện nay có rất nhiều loại thuốc giảm đau, nhưng tôi khuyên không nên lạm dụng sử dụng trong thời gian dài vì nó có tác hại với gan, thận, dạ dày trong khi nguyên nhân chính vẫn ngày một nặng hơn.

Nếu điều trị nội khoa không có hiệu quả, bệnh nhân sẽ được điều trị bằng vật lý trị liệu. Vật lý trị liệu không phải là massage. Người Việt Nam và người Singapore đều thích đi massage. Nhưng nếu massage không đúng kỹ thuật thì thậm chí có thể làm cho tổn thương nặng hơn. Tôi từng biết một bệnh nhân nam, sau khi được cô nhân viên massage đứng lên lưng và ấn chân vào cột sống nghe “cục” một cái và sau đó không thể cử động được nữa.

Tôi khuyên các bạn đến các trung tâm y tế, nơi có các kỹ thuật viên vật lý trị liệu được đào tạo chuyên môn chăm sóc cho bạn.

Tư thế đúng cũng rất quan trọng. Nếu bạn đã có vấn đề ở cột sống cổ và lưng thì phải cố gắng giữ cho cột sống luôn thẳng, giữ được đường cong tự nhiên của cột sống. Cột sống có 2 điểm cong tự nhiên ở cổ và thắt lưng, cũng giống như chiếc cầu, một chiếc cầu thẳng sẽ chịu lực kém hơn một chiếc cầu có độ cong nhất định.

Đối với những người làm việc văn phòng, phải ngồi trước máy tính nhiều. Tôi khuyên nên giải lao sau mỗi 1 tiếng làm việc, tập nhẹ nhàng những động tác kéo dãn cột sống, thư giãn cơ thể.

Tôi muốn giới thiệu một phương pháp mới trong điều trị bệnh cột sống: đó là vật lý trị liệu dưới nước. Đây không phải là môn bơi. Trước kia, các bác sĩ thường khuyên bệnh nhân đi bơi nhưng không có hiệu quả lắm vì khi bơi cột sống nằm ngang. Đối với vật lý trị liệu dưới nước, cột sống của bệnh nhân thẳng đứng với mặt đất, tương tự như khi chúng ta đi, đứng - cột sống vuông góc với mặt đất.

Đối với bệnh nhân nặng hơn, thuốc, vật lý trị liệu và vật lý trị liệu dưới nước không giúp đựơc bệnh nhân. Họ có thể cần đựoc cân nhắc phẫu thuật. Hiện nay các phương pháp phẫu thuật đã ít can thiệp hơn. Với thiết bị vi phẫu nội soi rất nhỏ, bác sĩ chỉ cần mở một đường nhỏ ở cổ và thắt lưng để lấy đi các tổ chức chèn ép dây thần kinh. Đây là một phương pháp rất tiên tiến, giúp bệnh nhân có thể xuất viện trong 1 hoặc 2 ngày. Hầu hết các bệnh nhân trước khi vào viện đều rất đau, nhưng sau khi điều trị bằng phương pháp vi phẫu như trên, một số bệnh nhân có thể đi lại được ngay ngày sau và hầu hết bệnh nhân có thể đi lại bình thường sau 2 ngày.

Hỏi: Hiện nay ở Việt Nam có rất nhiều bệnh nhân bị lao cột sống, bị gù do tổn thương đốt sống gây liệt thanh khí dưới vậy có thể áp dụng kỹ thuật nâng đốt sống cho những bệnh nhân này để bệnh nhân không bị liệt hai chi dưới được không?

Đầu tiên muốn không bị mắc bệnh này thì phải phòng bệnh. Tất cả trẻ em đều cần được tiêm phòng bệnh lao.

Sau đó nếu như đã mắc bệnh lao rồi và cụ thể là lao cột sống thì bệnh nhân cần điều trị bằng phương pháp nội khoa tức là uống các thuốc chống lao, sau đấy có thể vừa uống thuốc, vừa tập thể thao và áp dụng các phương pháp vật lý trị liệu như phương pháp tập ở dưới nước đã được giới thiệu ở trên, còn như đã bị xẹp cột sống rồi thì người ta bắt buộc can thiệp ngoại khoa.

Ngày nay người ta có thể sử dụng phương pháp vi phẫu thuật hoạc nôi soi để can thiệp chữa bệnh như phương pháp nâng cột sống. Người ta sẽ bơm một chất đặc biệt vào cột sống để nâng cột sống lên .

Hỏi: Cháu trai 16 tuổi đã phát hiện thấy gai đôi đốt sống vậy bác sĩ có thể cho biết phương pháp chữa trị?

Bệnh nhân cần được khám bác sĩ chuyên khoa thần kinh, chụp MRI để xem tổn thương có ảnh hưởng như thế nào với dây thần kinh thì mới điều trị được.

Hỏi: Tôi bị đau vùng thắt lưng và thường xuyên bị toá bón. Xin hỏi 2 vấn đề này có liên quan tới nhau không? Cách chữa trị như thế nào?

Đau vùng thắt lưng có thể do nhiều nguyên nhân như tổn thương thận, đại tràng, cột sống. Bạn cần đi làm các kiểm tra cần thiết để xác định nguyên nhân.

Hỏi: Tôi được chẩn đoán bị thoái hoá cột sống hai bên thắt lưng. Tôi có tham gia một lớp thể dục buổi tối, vận động nhiều vùng thắt lưng, có hại gì cho bệnh của tôi hay không? Tôi nên điều trị như thế nào?

Tôi đã gặp nhiều bệnh nhân bị tổn thương thoái hoá cột sống nhưng lại tham gia các lớp tập thể dục aerobic. Như vậy, không tốt cho cột sống chút nào.

Tôi cũng có các bệnh nhân chơi thể thao trên sân cứng, chơi golf hay nhảy cao, những môn thể thao vận động này không tốt cho bệnh đau cột sống.

Có thể tập những môn thể thao an toàn hơn ví dụ như tập chạy, tập đạp xe trên máy. Tuy nhiên, cần phải tập đúng tư thế. Quan trọng là chọn môn thể thao phù hợp với cột sống.

Hỏi: Bệnh thoái hoá cột sống có nên sử dụng các loại máy mat-xa đang được bán ở các cửa hàng thiết bị y tế hay không?

Nếu máy mat-xa nhẹ và đúng tư thế thì không có vấn đề gì. Nhưng nếu máy mat xa lắc quá mạnh hoặc sai vị trí, có thể sẽ làm cho bệnh cột sống còn nặng hơn.

Hỏi: Bệnh nhân bị thoái hoá đau cột sống có nên dùng máy lắc chân ở tư thế nằm không?

Bệnh nhân nên luyện tập với các loại máy nhẹ nhàng. Không nên thực hiện các động tác nhanh và mạnh.

Hỏi: Tôi có tham dự hội thảo “Những tiến bộ trong điều trị thần kinh cột sống” do tập đoàn y tế Parkway tổ chức và được giới thiệu về phương pháp trị liệu trong nước (Aquaphysio Therapy) dành cho các bệnh nhân mắc bệnh cột sống. Tôi muốn biết hiện giờ phương pháp này đã có ở Việt Nam chưa? Và thời gian học hết bao nhiêu lâu?

Phương pháp phục hồi trong nước hiện nay mời chỉ có tại Singapore và chưa có ở Việt Nam. Bệnh nhân Việt Nam nếu muốn luyện tập theo phương pháp này sẽ hược bác sĩ hướng dẫn tại Singapore mất 5 ngày sau đó có thể tự thực hiện tại Việt Nam.

BS Prem Pillay