Nghiên cứu giúp tầm soát sớm loại ung thư đứng đầu số ca tử vong ở Việt Nam

Mới đây, công trình "Phẫu thuật kích thích não sâu điều trị bệnh Parkinson" của Đại học Y Dược TPHCM và "Giá trị các chỉ dấu sinh học hTERT mRNA, AFP, AFP-L3, DCP trong phát hiện bệnh ung thư tế bào gan" của Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM đã được tôn vinh tại Lễ trao giải thưởng Nhân tài Đất Việt.

Đây là hai trong ba công trình trong lĩnh vực Y - Dược được trao giải vì có tính sáng tạo cao, có giá trị khoa học - công nghệ đã được ứng dụng thành công trong thực tiễn, đạt hiệu quả trong khám chữa bệnh và có ý nghĩa kinh tế - xã hội lớn.

Trong đó, công trình "Giá trị các chỉ dấu sinh học hTERT mRNA, AFP, AFP-L3, DCP trong phát hiện bệnh ung thư tế bào gan" do Phó giáo sư Nguyễn Hoàng Bắc, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM là chủ nhiệm đề tài, cùng các cộng sự tại bệnh viện thực hiện.

Theo Globocan 2020, hiện nay, ung thư gan đã vượt qua ung thư phổi để trở thành loại ung thư đứng đầu ở Việt Nam, với gần 26.500 ca mắc mới và gần 25.300 ca tử vong mỗi năm. Số bệnh nhân tử vong do ung thư gan chiếm đến 21% tổng số tử vong do ung thư.

Ung thư biểu mô tế bào gan là bệnh lý gan mật ác tính thường gặp nhất của ung thư gan. Bệnh có đặc điểm tiến triển thầm lặng nên đa số người bệnh được phát hiện muộn, vì giai đoạn sớm thường không có triệu chứng cụ thể.

Do vậy, nhu cầu tìm ra các chỉ dấu sinh học giúp phát hiện ung thư sớm, trước khi xuất hiện khối u là vô cùng cấp thiết, có tính ứng dụng cao và giúp điều trị tốt cho người bệnh.

Tại Việt Nam, nghiên cứu các chỉ dấu để tầm soát ung thư gan hiện chưa nhiều. Chính vì vậy, Phó giáo sư Nguyễn Hoàng Bắc và nhóm cộng sự đã thực hiện công trình nêu trên.

Dựa trên công trình nghiên cứu này, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM đã triển khai kỹ thuật xét nghiệm định lượng PIVKA (AFP, AFP-L3 và PIVKA-II) và định lượng hTERT mRNA tại khoa Xét nghiệm, nhằm hỗ trợ chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào gan trên lâm sàng.

Phó giáo sư Nguyễn Hoàng Bắc cho biết, tại bệnh viện nơi ông đứng đầu, hằng năm có khoảng 1.500 người bệnh được thực hiện xét nghiệm AFP, AFP-L3, DCP tầm soát bệnh ung thư tế bào gan. Kết quả cho thấy, xét nghiệm chỉ điểm nêu trên có độ nhạy, độ đặc hiệu cao trong chẩn đoán ung thư gan.

"Việc áp dụng thường quy các chỉ điểm này vào các đợt khám sức khỏe, kết hợp với các phương tiện chẩn đoán hình ảnh khác đã nâng cao hiệu quả chẩn đoán sớm và theo dõi định kỳ trên những người bệnh có yếu tố nguy cơ cao", Phó giáo sư Bắc nói.

Cũng theo lãnh đạo Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, quy trình định lượng nồng độ hTERT mRNA có tiềm năng ứng dụng lớn khi đưa vào thị trường, có thể chuyển giao cho các công ty sản xuất sinh phẩm sinh học phân tử để tạo kit thương mại giá thành rẻ.

Từ đó, góp phần giảm nhập khẩu các sinh phẩm đắt tiền mà vẫn đảm bảo chất lượng tầm soát ung thư tế bào gan, giúp tiết kiệm ngân sách quốc gia và người dân.