Lo ngại trở lại thiếu I - ốt, gia tăng bướu cổ, đần độn

Tại cuộc họp nhân ngày Vi chất dinh dưỡng (1-2/6) diễn ra chiều 25/5, lãnh đạo Viện Dinh dưỡng cho biết, độ bao phủ của muối I - ốt ngày càng giảm mạnh.

Theo một nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng, chỉ 6% số người được hỏi dùng duy nhất gia vị mặn là muối iốt; còn lại 75% sử dụng gia vị mặn từ các sản phẩm chế biến có muối như nước mắm, nước tương, bột canh… Các thực phẩm nuôi trồng tự nhiên có hàm lượng muối i -ốt không đáng kể, không thể đáp ứng nhu cầu của cơ thể.

Trong khi đó, kết quả điều tra năm 2013-2014 cho thấy, tỷ lệ bướu cổ ở trẻ 8-10 tuổi lên đến gần 10%, mức trung vị i - ốt niệu là 8,4mcg/dl.

"Trong khi đó, năm 2005 tỷ lệ bướu cổ của trẻ là dưới 5%; mức trung vị i-ốt niệu lớn hơn hoặc bằng 10mcg/dl. Tình trạng bướu cổ trẻ em đang gia tăng gần gấp đôi, Việt Nam đang quay trở lại thời kì thiếu i - ốt, dù trước đó từ năm 2005, độ bao phủ của muối I - ốt đã lên đến 93% dân số", TS Tuyên lo ngại.

Ngay tại Hà Nội, nay độ bao phủ của muối i - ốt chỉ còn gần 30%, so với tỉ lệ gần 100% ở năm 2005 cho thấy thực trạng sử dụng muối i - ốt trong cộng đồng sụt giảm đến mức đáng lo ngại.

Theo bà Đỗ Hồng Phương, cán bộ chương trình dinh dưỡng Quỹ nhi đồng liên hợp quốc, tình trạng sử dụng muối i - ốt sụt giảm là do Việt Nam đã bãi bỏ quy định trộn vi chất này vào muối ăn từ năm 2005, sau khi thanh toán được tình trạng thiếu vi chất này.

Hơn nữa, chương trình mục tiêu quốc gia phòng chống bướu cổ không còn, thiếu ngân sách để cung cấp nguyên liệu i -ốt trộn vào muối… Người dân cũng chuyển dần từ sử dụng muối i - ốt sang các loại bột canh hay hạt nêm.

Với tình trạng như hiện nay, Việt Nam bị xếp vào nhóm 19 nước trên thế giới có tình trạng thiếu i - ốt tồi tệ nhất trên thế giới và đưa ra khuyến cáo Việt Nam cần bắt buộc muối để người ăn trực tiếp, muối dùng trong chế biến mọi loại thực phẩm, kể cả muối dùng cho chăn nuôi gia súc phải trộn i - ốt.

Trong khi đó, I-ốt được coi là một vi chất cần thiết đối với sự phát triển của đời sống con người. Ngay từ trong giai đoạn đầu của bào thai, cơ thể thai nhi hoàn toàn chịu ảnh hưởng đến việc hấp thu I-ốt của bà mẹ. Vào tuần 12 của thời kì thai nghén, thai nhi đã cần i-ốt để tự tổng hợp hoóc-môn giáp để duy trì sự sống. Nếu thiếu i - ốt sẽ gia tăng nguy cơ xẩy thai, thai chết lưu...

Tùy từng giai đoạn khác nhau của đời người, khi thiếu I-ốt sẽ gây nên tác hại khác nhau, thiếu I -ốt trong thời kì bào thai gây đần độn, thiểu năng trí tuệ, bướu cổ sơ sinh. Thiểu năng trí tuệ và đần độn ở trẻ sẽ tổn thương vĩnh viễn không thể nào chữa được. Ở các lứa tuổi khác có thể gây nên bướu cổ và các biến chứng của nó, thiểu năng giáp và giảm khả năng lao động và phát triển sức khỏe. Tuy nhiên, Các rối loạn do thiếu I-ôt hoàn toàn có thể phòng được nếu được bổ sung đều đặn hàng ngày.

Theo TS Tuyên, việc trộn i - ốt trong muối dùng chế biến thực phẩm là vô cùng quan trọng. Uớc tính, thực phẩm chế biến hiện nay cung cấp khoảng 75% tổng lượng muối ăn vào, chỉ 15% tổng lượng muối ăn vào là thông qua muối ăn trực tiếp.

Vì lượng muối ăn trực tiếp rất thấp, nên để bổ sung i - ốt hiệu quả thì bắt buộc phải đưa vi chất này vào các thực phẩm khác.

Trước đó, từ năm 2016, Chính phủ ban hành nghị định về bổ sung vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm, trong đó quy định bắt buộc muối dùng để ăn trực tiếp, dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường iốt. Quy định này có hiệu lực từ ngày 15/3/2017; tuy nhiên thực tế chưa được các doanh nghiệp thực hiện tốt.

Thiếu vi chất như i-ốt, thiếu vitamin A và thiếu sắt được coi là nạn đói tiềm ẩn, gây nên những nguy hại mà mắt thường không nhìn thấy được. ​Trong đó phần còn lại không nhìn thấy được là những trường hợp bị thiếu năng lượng, giảm khả năng lao động, ảnh hưởng đến sức khỏe.

Hồng Hải