Dự thảo nghị định kiểm tra ATTP nhập khẩu còn nhiều bất cập

Chiều 26/11, Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam tổ chức góp ý vào dự thảo Nghị định quy định cơ chế quản lý, phương thức, trình tự thủ tục kiểm tra nhà nước về chất lượng, kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm (ATTP) đối với hàng nhập khẩu do Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) làm đầu mối xây dựng trình Chính phủ.

Theo dự thảo này, cơ quan kiểm tra được bộ quản lý ngành, lĩnh vực giao/chỉ định hoặc cơ quan Hải quan thực hiện kiểm tra nhà nước về chất lượng, kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm theo phương thức kiểm tra chặt, thông thường.

Với dự thảo này, cơ quan Hải quan là đơn vị thực hiện kiểm tra nhà nước về chất lượng trừ phương tiện nhập khẩu, kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm với hàng hóa nhập khẩu theo phương thức kiểm tra chặt, kiểm tra thông thường, kiểm tra giảm; sử dụng thông tin truy xuất nguồn gốc, thông tin về chất lượng hàng hóa, an toàn thực phẩm của cơ quan hải quan các nước để phân tích, đánh giá rủi ro của hàng hóa, nhà sản xuất, nhà nhập khẩu.

Dự thảo Nghị định cũng nêu, kết quả kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm của cơ quan Hải quan là cơ sở để người khai hải quan thực hiện thủ tục hải quan...

Theo PGS.TS Trần Đáng, Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm chức năng, việc triển khai xây dựng Nghị định đã bất cập ngay từ nguyên tắc triển khai. 

Ông Trần Đáng cho rằng, đã là nghiên cứu để đề xuất mô hình mới thì phải đánh giá, khảo sát mô hình hiện có về kiểm tra nhà nước đối với an toàn thực phẩm, qua khảo sát nếu phát hiện mô hình hiện tại có bất cập thì từ kết quả khảo sát này mới đề xuất mô hình mới để giải quyết những bất cập. Tuy nhiên, Tổng cục Hải quan đã không tiến hành khảo sát đánh giá mô hình hiện tại và tự đề xuất mô hình theo ý chí chủ quan.

Đặc biệt, vấn đề kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm cần phải có chuyên môn, nghiệp vụ sâu về chuyên ngành để nắm được thành phần nguyên liệu, mức độ tinh khiết, độ ổn định về hàm lượng, tính chất suốt đời sống sản phẩm cũng như phải phân tích được các chất ô nhiễm, sự tác động của thực phẩm tới sức khỏe, bệnh tật. Theo PGS.TS Trần Đáng, cơ quan Hải quan không thể quản lý và thực hiện được nội dung này.

Bởi cơ quan Hải quan không có hệ thống Labor đạt chuẩn ISO/IEC 17025; không có đủ nhân viên kiểm nghiệm, nếu muốn thành lập mới phải tăng biên chế, đào tạo 4-5 năm, thực hành nhiều năm mới đủ năng lực...; Hệ thống máy móc chuyên ngành như sắc ký khí, sắc ký lỏng, quang phổ hấp phụ nguyên tử…mới có thể kiểm nghiệm được các đối tượng phức tạp hiện nay như: mầm bệnh, ký sinh trùng (Giardia, Toxoplasma, Anisakis, Prion…), đối tượng là hóa chất (có khoảng 1000 loại thường ô nhiễm vào thực phẩm), các chất gây bệnh ung thư và tác hại của chức năng cơ thể…

Trong khi đó, thực hiện được các nội dung trên chỉ có hệ thống y tế, hệ thống nông nghiệp đã thực hiện ở Việt Nam đã được vài chục năm.

Hơn nữa, với việc phân tích nguy cơ (đánh giá nguy cơ, kiểm soát nguy cơ và truyền thông nguy cơ), cơ quan thực hiện là ngành y tế và ngành nông nghiệp.

"Cơ quan hải quan bản chất là cơ quan kiểm soát nhập lậu và đánh thuế. Cần có sự phân công công việc đúng như bản chất của nghề nghiệp, tránh chồng chéo, phân công không đúng", đại diện Hiệp hội Thực phẩm chức năng kiến nghị.

Trong kiến nghị của Hiệp hội Thực phẩm chức năng cũng nêu rõ: "Nghị định này trái với Quyết định số 38/QĐ-TTg ngày 12-1-2021 của Thủ tướng Chính phủ. Cụ thể, Quyết định số 38 chỉ giao Hải quan xây dựng Nghị định về kiểm tra ATTP nhập khẩu. Tuy nhiên, ngay tên Dự thảo Nghị định này là "quản lý, phương thức, trình tự thủ tục kiểm tra Nhà nước về chất lượng, kiểm tra Nhà nước về ATTP) đối với hàng nhập khẩu" đã sai với nhiệm vụ được giao tại Quyết định số 38. "Quản lý ATTP bao gồm rất nhiều nội dung: Quản lý tiêu chuẩn, quy chuẩn, đăng ký công bố, kiểm nghiệm, ghi nhãn, quảng cáo, thanh tra, kiểm tra, điều kiện cơ sở sản xuất…".

PGS Trần Đáng cho rằng nếu dự thảo Nghị định này không được điều chỉnh phù hợp có thể gây ra một số nguy cơ, hậu quả như nguy cơ về các mầm bệnh gây bệnh ô nhiễm vào thực phẩm mà không kiểm soát được; thực phẩm giả, thực phẩm kém chất lượng sẽ tràn vào nước ta, nhất là tràn vào qua biên giới…