Dịch viêm gan "bí ẩn": Sở Y tế TPHCM khuyến cáo các bệnh viện nhi điều gì?

Ngày 7/5, Sở Y tế TPHCM đã có thông tin ban đầu liên quan đến dịch viêm gan cấp chưa rõ nguyên nhân ở trẻ em tại một số nước trên thế giới.

Vẫn đang xác định nguyên nhân gây viêm gan "bí ẩn"

Theo đó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã nhận được báo cáo đầu tiên về hiện tượng xuất hiện nhiều trường hợp viêm gan cấp tính nặng không rõ nguyên nhân ở những trẻ em vào ngày 5/4. Chẩn đoán sơ bộ là viêm gan cấp không rõ nguyên nhân do kết quả xét nghiệm ban đầu đã loại trừ bệnh lý viêm gan do vi rút A, B, C, D và E.

Tính đến ngày 21/4, đã có 169 trường hợp viêm gan cấp tính không rõ nguyên nhân được báo cáo từ 11 quốc gia trong khu vực Châu Âu và một quốc gia trong khu vực Châu Mỹ. Trong đó, Anh phát hiện nhiều nhất với 114 ca. Các bệnh nhân có độ tuổi từ 1 tháng đến 16 tuổi. Mới đây, Bộ Y tế Indonesia cũng vừa công bố 3 trường hợp tử vong, là các trẻ có triệu chứng sốt, vàng da, co giật và hôn mê và tử vong của bệnh cảnh viêm gan cấp chưa rõ nguyên nhân.

Trong các ca đã ghi nhận, 17 trẻ (khoảng 10%) phải điều trị ghép gan do bị tình trạng suy gan cấp nặng, 1 trường hợp tử vong. Các trường hợp có triệu chứng tiêu hóa như đau bụng, tiêu chảy, nôn ói trước khi biểu hiện viêm gan cấp nặng với nồng độ men gan tăng cao và xuất hiện vàng mắt vàng da.

Theo WHO, trong quá trình xét nghiệm các ca bệnh này, adenovirus đã được phát hiện trong 74 trường hợp, và khi làm xét nghiệm sinh học phân tử chuyên sâu, 18 trường hợp được xác định thuộc type 41. Ngoài ra SARS-CoV-2 cũng được xác định trong 20 trường hợp, trong đó có 19 ca đồng nhiễm SARS-CoV-2 và adenovirus.

Adenovirus hiện được nghi ngờ là nguyên nhân gây bệnh cho các ca viêm gan cấp này. Tuy nhiên điểm không phù hợp với những hiểu biết trước đây là việc adenovirus type 41 không gây bệnh cảnh lâm sàng ở mức độ nghiêm trọng như đã báo cáo. Virus lây lan từ người sang người và phổ biến nhất là gây bệnh đường hô hấp, nhưng tùy thuộc vào type, cũng có thể gây ra các bệnh cảnh khác như viêm dạ dày ruột, viêm kết mạc và viêm bàng quang.

Có hơn 50 loại adenovirus có thể gây nhiễm trùng ở người. Adenovirus type 41 thường biểu hiện như tiêu chảy, nôn mửa và sốt, thường kèm theo các triệu chứng hô hấp. Mặc dù đã có báo cáo trường hợp viêm gan ở trẻ em bị suy giảm miễn dịch do nhiễm adenovirus, nhưng adenovirus type 41 chưa từng được biết là nguyên nhân gây viêm gan ở những trẻ khỏe mạnh.

Các giả thuyết liên quan đến tác dụng phụ của vaccine Covid-19 cũng được loại trừ do phần lớn trẻ em bị viêm gan cấp trong các báo cáo này không được tiêm vaccine.

Do đó, các nguyên nhân do nhiễm trùng và không nhiễm trùng khác cần được tiếp tục nghiên cứu để xác định nguyên nhân chính xác, từ đó có biện pháp phòng ngừa và điều trị phù hợp.

Khuyến cáo các bệnh viện tăng cường thu thập bệnh phẩm

Với những thông tin hiện có, WHO không khuyến nghị bất kỳ hạn chế nào đối với việc đi lại hoặc thương mại với nước Anh, cũng như bất kỳ quốc gia nào khác nơi có các trường hợp viêm gan cấp đã được phát hiện. 

Sở Y tế TPHCM khuyến cáo các cơ sở y tế, đặc biệt các bệnh viện chuyên khoa Nhi tăng cường phát hiện các trường hợp trẻ bị viêm gan cấp, hội chẩn với bệnh viện Bệnh nhiệt đới và Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng ĐH Oxford (OUCRU) để thu thập thông tin và bệnh phẩm, tiến hành kỹ thuật xét nghiệm PCR và kỹ thuật metagenomics tìm tác nhân gây nhiễm như adenovirus và các tác nhân khác (nếu có).

Đồng thời, tiến hành báo cáo Sở Y tế theo quy định.

Với căn bệnh viêm gan cấp tính "bí ẩn" trên, PGS Đỗ Văn Dũng, Trưởng khoa Y tế công cộng, Đại học Y Dược TPHCM nhận định, điều cần thiết hiện tại là phải giúp cho người dân hiểu Covid-19 vẫn phải quan tâm, vì nó không chỉ gây bệnh, tự biến chủng mà có thể góp phần tạo ra các biến chủng virus khác (bao gồm cả adenovirus). Phụ huynh nếu có điều kiện hãy cho trẻ tiêm vaccine Covid-19.

Thứ hai, cần cảnh báo các triệu chứng nghi ngờ nhiễm viêm gan để trẻ được đưa đi điều trị kịp thời. Các chuyên gia cho rằng, một trong những nguyên nhân gây gia tăng ca mắc viêm gan thời gian gần đây là do phát hiện trễ. Đơn cử khi bị nóng sốt, người dân có tâm lý nghĩ là "hậu Covid-19" chứ không nghĩ là bệnh khác. Mặc khác, cũng vì dịch Covid-19 khiến người dân ngại đi điều trị, khiến bệnh có thời gian phát triển nặng hơn.

"Các triệu chứng cụ thể cần chú ý như ở đường tiêu hóa (tiêu chảy, chán ăn, buồn nôn), sốt, đau vùng gan, vàng da, có đốm xuất huyết nhỏ…" - chuyên gia phân tích.