Bài thuốc quý từ loại quả quen thuộc trong mâm ngũ quả ngày Tết

Phật thủ hay tay phật là giống cây ăn quả thuộc chi cam chanh. Tên gọi của loài cây này xuất phát từ hình dáng của quả chia nhánh trông như bàn tay Phật. Phật thủ là giống cây bản địa của Trung Quốc và Nhật Bản, được trồng khá phổ biến ở Việt Nam. 

Loại quả này thường có mặt trong mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết của người Việt. Phật thủ có nhiều cánh múi chụm lên như 10 ngón tay nên dân gian gọi là tay Phật với cầu mong được ban phúc lộc. Phật thủ được đặt ở vị trí trang trọng nhất trên mâm ngũ quả ngày Tết. Ngoài ý nghĩa tâm linh, phật thủ còn có nhiều tác dụng phòng chữa bệnh.

Lương y đa khoa Bùi Đắc Sáng, Viện hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt Nam, Hội Đông y Hà Nội Việt Nam cho biết theo Đông y, phật thủ vị cay, chua và đắng, tính ấm, vào can vị phế. Nó có tác dụng lý khí hóa đàm, thư can hòa vị chỉ thống. Phật thủ được chỉ định dùng cho các trường hợp đau tức vùng liên sườn, vùng thượng vị, buồn nôn, nôn, ho, hen phế quản nhiều đờm, khó thở. Liều dùng: 2-10g quả khô, dưới dạng nấu, hãm uống.

Dưới đây là một số món ăn, bài thuốc có phật thủ:

- Chữa ho đờm, viêm phế quản mạn tính: Phật thủ 6g, bán hạ chế 6g, sắc uống trong ngày.

- Chữa đầy bụng, biếng ăn, nôn mửa: Phật thủ 3-10g, sắc uống hoặc ngâm rượu.

- Rượu phật thủ: Phật thủ 30g, rượu trắng 500ml, ngâm trong 7-10 ngày. Uống không quá 40-50ml/lần. Dùng cho các trường hợp rối loạn tâm thần ý thức (trầm cảm ức chế…).

- Siro phật thủ: Phật thủ 15g rửa sạch thái nhỏ, đường trắng lượng thích hợp cho vào trong bình trà, đổ nước sôi hãm uống thay trà. Dùng cho các bệnh nhân đau quặn bụng do đầy hơi trướng bụng.

- Cháo phật thủ: Phật thủ 10-15g, gạo tẻ 60-80g. Nấu phật thủ lấy nước bỏ bã, nấu với gạo tẻ, khi cháo được cho thêm đường trắng khuấy đều, đun sôi. Dùng cho các trường hợp sốt ho, đau tức vùng ngực do tràn dịch màng phổi.

- Chè phật thủ: Phật thủ 10g, rửa sạch, thái nhỏ, cho nước sôi hãm uống thay nước chè ngày một lần. Dùng cho các bệnh nhân viêm loét dạ dày tá tràng, co thắt tâm vị, đầy ợ hơi, buồn nôn, nôn ói.

- Chè phật thủ cốc tinh thảo: Phật thủ 60g, cốc tinh thảo 15g, chè 3g. Phật thủ, cốc tinh thảo cùng nấu lấy nước, khi đã gần đặc gạn lấy nước vào ấm đã cho chè sẵn. Cho ống ngày một ấm, mỗi đợt dùng 5-7 ngày. Dùng cho các bệnh nhân viêm thị thần kinh, thị lực giảm.

- Ruột lợn hầm phật thủ: Ruột non lợn 1 đoạn, phật thủ 15-30g. Ruột lợn làm sạch thái đoạn, nấu với phật thủ, thêm gia vị thích hợp ăn. Dùng cho phụ nữ bị huyết trắng khí hư, tuần dùng 2-3 lần, dùng liền trong 2-3 tuần.