Viện kiểm sát: Bị cáo Trương Mỹ Lan ngoan cố

Sáng 1/4, đại diện cơ quan công tố đối đáp lại quan điểm tranh luận của luật sư bào chữa, các bị cáo, người có quyền lợi và nghĩa vụ trong đại án Vạn Thịnh Phát.

VKS đánh giá phần lớn bị cáo thành khẩn, ăn năn hối cải, song một số luật sư trong phần tranh luận chưa thật sự nghiêm túc, luận cứ đưa ra không bám sát diễn biến của phiên tòa làm ảnh hưởng đến quyền lợi của các bị cáo. Một số luật sư sử dụng từ ngữ mang tính nhận định, thiếu căn cứ phần đánh giá của VKS.

Cơ quan công tố đối đáp theo các nhóm vấn đề: đánh giá hậu quả thiệt hại vụ án; áp dụng pháp luật trong việc khởi tố các bị cáo; việc Trương Mỹ Lan không thừa nhận thao túng SCB; số liệu tài sản đảm bảo, tội danh đưa hối lộ, nhóm thanh tra giám sát NHNN; tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản của bị cáo Nguyễn Trí và hành vi của ông Chu Lập Cơ; tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của các bị cáo.

"Thủ đoạn của bị cáo là chỉ đạo miệng, không để lại bút tích"

Luật sư bào chữa cho bị cáo Trương Mỹ Lan cho rằng bà Lan không phải chủ thể của tội danh Tham ô tài sản.

Theo VKS, mặc dù bà Lan không phải là thành viên HĐQT SCB, tuy nhiên nhận định đánh giá của luật sư đưa ra không đúng Luật Doanh nghiệp, Luật Các tổ chức tín dụng, tài liệu thu thập được và kết quả thẩm tra tại tòa.

Pháp luật nêu rõ SCB thành lập dưới hình thức công ty cổ phần hoạt động theo pháp luật, đại hội đồng cổ đông là cơ quan cao nhất của công ty cổ phần, thành phần gồm tất cả cổ đông có quyền biểu quyết. HĐQT chỉ là cơ quan quản lý công ty do đại hội đồng cổ đông bầu ra. Luật sư cho rằng HĐQT mới là cơ quan quản lý cao nhất tại SCB là chưa đúng quy định của pháp luật.

Cáo trạng kết luận bị cáo Trương Mỹ Lan có quyền hạn chi phối, điều hành mọi hoạt động của SCB là có căn cứ, đúng quy định của pháp luật. VKS cho rằng tài liệu thể hiện bà Lan thâu tóm, sở hữu, chi phối quyết định với toàn bộ cổ phần bị cáo sở hữu.

Bản sao kê biến động cổ đông do Tạ Chiêu Trung lập tới 6/2022. Lời khai của Trung tại tòa thể hiện bà Lan giao ông theo dõi cổ phần SCB thuộc sở hữu bị cáo. Biến động cổ phần SCB đều thực hiện theo chỉ đạo của vị Chủ tịch Vạn Thịnh Phát.

Biên bản hỏi cung bị cáo Lan xác nhận vận động người thân, bạn bè mua cổ phần trước khi sáp nhập 3 ngân hàng để đạt 65%, sau đó tiếp tục tăng cổ phần lên.

Mặc dù bà Lan không quản lý tài sản SCB nhưng nắm quyền chi phối tuyệt đối nên có quyền bầu, miễn nhiệm thành viên SCB. Từ đó, bà bố trí thành phần chủ chốt giúp sức cho mình. Đây là điều kiện, phương thức, thủ đoạn để bị cáo lợi dụng chiếm đoạt tiền tại SCB. Bị cáo trả lời tại tòa là sắp xếp các vị trí chủ chốt tại SCB vào thời gian nào, rõ ràng cụ thể, ai nghỉ việc đều thông báo cho bị cáo.

Về cáo buộc Trương Mỹ Lan là chủ mưu, cầm đầu, cơ quan công tố giữ nguyên nhận định bị cáo coi SCB như một công cụ tài chính, là nơi giữ tiền, bất cứ lúc nào cần tiền sử dụng sẽ chỉ đạo rút tiền ra như cáo trạng đã nêu.

Với tài liệu, căn cứ có được, mặc dù chưa có kết quả tương trợ tư pháp về xác minh làm rõ 5 doanh nghiệp nước ngoài đứng tên cổ phần cho bà Lan, nhưng đủ cơ sở xác định bà Trương Mỹ Lan là chủ thể tội Tham ô tài sản. Việc các luật sư yêu cầu cơ quan tố tụng chứng minh 5 công ty cổ phần nước ngoài mua cổ phần của bị cáo không làm thay đổi sự thật bà Lan nắm quyền chi phối với sổ cổ phần này.

Với việc thành lập công ty "ma", VKS cho rằng bị cáo chỉ đạo thành lập hàng nghìn công ty không có hoạt động thật, đứng tên khoản vay, sử dụng để các bị cáo giải quỹ, che giấu cắt đứt dòng tiền. Luật sư của bị cáo nói công ty "ma" không liên quan bà Lan là lập luận không có căn cứ.

"Thủ đoạn của bị cáo là chỉ đạo miệng, không để lại bút tích, nghĩ rằng như thế sẽ không bị phát hiện, cơ quan không xử lý được", VKS phân tích, cho rằng bà Lan thực hiện hành vi trái pháp luật nhưng không dám chịu trách nhiệm, thể hiện sự ngoan cố của bị cáo.

Xác định hậu quả thiệt hại của vụ án

Theo VKS, một số luật sư cho rằng cần trưng cầu định giá tài sản trong tố tụng hình sự. Theo VKS, trong vụ án này, cơ quan tiến hành tố tụng không áp dụng biện pháp định giá mà áp dụng biện pháp thu thập chứng cứ khác để định giá tài sản.

Kết quả điều tra xác định thiệt hại do hành vi bà Trương Mỹ Lan gây ra là hơn 677.000 tỷ đồng, phù hợp với hệ thống hạch toán trên hệ thống phần mềm SCB, lời khai các bị cáo khác, đơn vị kiểm toán độc lập…

VKS cho rằng cơ quan công tố xem xét thiệt hại bà Trương Mỹ Lan đã chiếm đoạt và phải chịu thiệt hại là 677.000 tỷ đồng.

Để xác định hậu quả thiệt hại, VKS không căn cứ kết quả định giá của Công ty Hoàng Quân để xác định hoàn toàn thiệt hại vụ án mà áp dụng nhiều biện pháp.

SCB đang quản lý nhiều tài sản đảm bảo, VKS xem xét tổng thể để đưa ra mức hình phạt đề nghị. Qua đây, VKS đề nghị HĐXX xem xét có chấp nhận quan điểm trên của VKS là trừ giá trị tài sản đảm bảo của Hoàng Quân theo nguyên tắc có lợi cho bị cáo, hay áp dụng trên thiệt hại 677.000 tỷ đồng.

Đối với quan điểm không buộc các bị cáo phải nộp tiền lãi, cơ quan công tố cho rằng, đây là vụ án hình sự mang tính chiếm đoạt, nếu theo quy trình của ngân hàng thông thường là SCB huy động tiền gửi của dân rồi cho các cá nhân, doanh nghiệp vay.

Song, bà Trương Mỹ Lan hoàn toàn biến SCB thành công cụ rút tiền, không thanh toán lãi và phí theo quy trình hoạt động của ngân hàng thông thường. SCB trở thành đơn vị gánh chịu hậu quả nợ và phải hoàn trả nợ cho Ngân hàng Nhà nước. Do đó, buộc bị cáo chịu trách nhiệm lãi, phí là có căn cứ pháp luật, theo VKS.

Áp dụng pháp luật trong việc khởi tố các bị cáo

Một số luật sư cho rằng từ ngày 1/1/2012 tới khi cơ quan điều tra giải quyết vụ án, hành vi của bị cáo Lan tương tự nhau, nhưng cơ quan tố tụng truy tố bị cáo về 2 tội danh khác nhau, điều này làm nặng hình phạt cho bị cáo.

VKS cho rằng hành vi của Lan có dấu hiệu chiếm đoạt tiền của SCB thông qua vi phạm quy định hoạt động của ngân hàng. Theo VKS, hành vi bà Lan thỏa mãn yếu tố cấu thành tội Vi phạm quy định cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. Sau đó luật quy định tội Tham ô tài sản với các đối tượng ngoài Nhà nước, do đó tại thời điểm này, hành vi của bà Lan và đồng phạm cấu thành tội Tham ô tài.

Một số luật sư nêu vụ án xác định các bị cáo đồng phạm với bà Lan nhưng truy tố các tội danh khác nhau. VKS cho bị cáo Lan và đồng phạm ở các cương vị, vị trí khác nhau, thực hiện hành vi phạm tội đồng phạm có tổ chức, gây thiệt hại đặc biệt lớn, VKS đã phân loại dựa theo vai trò, tính chất hậu quả hành vi phạm tội.

Những bị cáo có chức vụ, quyền hạn, vai trò quan trọng tại Vạn Thịnh Phát, SCB tiếp nhận trực tiếp chỉ đạo bà Trương Mỹ Lan, giúp bà Lan chiếm đoạt tiền bị truy tố tội Tham ô tài sản. Với bị cáo nhóm dưới, không biết mình giúp sức cho bà Lan tham ô nên không phải chịu trách nhiệm chung hình phạt về tội Tham ô tài sản.

Khi đề xuất xem xét hình phạt, VKS cho rằng đã xem xét mức có lợi cho các bị cáo.