Trung Quốc có thể cấm thiết kế tay nắm cửa ẩn vào thân ô tô

Mới đây, một chuyên gia R&D của một hãng xe đã chia sẻ với Mingjing Pro rằng đang diễn ra các cuộc thảo luận về bộ quy định mới, trong đó sẽ cấm sử dụng thiết kế tay nắm cửa ẩn hoàn toàn vào trong thân xe. Các loại tay nắm cửa ô tô ẩn một nửa vẫn được phép, nhưng bắt buộc phải có cơ chế dự phòng cơ khí để đảm bảo an toàn và tiện dụng.

Các nguồn tin cho biết, một bản dự thảo tiêu chuẩn bắt buộc về tay nắm cửa dự kiến sẽ hoàn tất trong tháng này. Đề xuất hiện tại gợi ý cấm trực tiếp tay nắm ẩn hoàn toàn, với thời gian chuyển tiếp một năm. Quy định dự kiến có hiệu lực từ tháng 7/2027, đồng nghĩa các xe bán ra tại Trung Quốc sau thời điểm đó sẽ không còn thiết kế này.

Ngoài ra, các cuộc thảo luận còn đề cập đến cơ chế mở khóa tự động trong điều kiện bất thường, chẳng hạn như khi xảy ra tai nạn.

Thông tin này đã gây chấn động trong ngành ô tô Trung Quốc. “Chúng tôi đã thông báo cho nhiều dự án về việc áp dụng thay đổi này”, nguồn tin cho biết, đồng thời thừa nhận dù vẫn ở giai đoạn thảo luận, tác động tiềm tàng là rất lớn. Động thái này phản ánh lo ngại ngày một tăng về thiết kế tay nắm cửa ô tô dạng ẩn.

Sự thăng trầm của một xu hướng thiết kế

Tay nắm cửa ẩn đã trở thành xu hướng trong các mẫu xe năng lượng mới (NEV), thường là dạng đòn bẩy (cơ khí) và dạng bật ra điện tử (có mô-tơ điều khiển). Chúng từng được ca ngợi nhờ thiết kế mang tính tương lai và lợi ích khí động học, nhưng ngày càng bị nghi ngờ về tính hữu dụng và độ an toàn.

Các tính toán kỹ thuật cho thấy việc giảm hệ số cản gió 0,01 Cd nhờ thiết kế tay nắm cửa ẩn chỉ giúp tiết kiệm khoảng 0,6 kWh/100km - mức không đáng kể đối với sạc tại gia.

Ngoài ra, các nghiên cứu của Hiệp hội Kỹ sư ô tô Trung Quốc (SAE) chỉ ra tay nắm cửa ẩn chỉ cải thiện hệ số cản gió của sedan khoảng 0,005-0,01 Cd, thấp hơn nhiều so với con số 0,03Cd thường được nhà sản xuất quảng cáo. Thậm chí, trọng lượng tăng thêm do mô-tơ và cấu trúc cơ khí (7-8 kg) có thể xóa sạch lợi ích khí động học này.

Ngoài hiệu quả còn chưa rõ ràng, thiết kế tay nắm cửa ẩn còn có nhiều nhược điểm lớn. 

Về chi phí và độ tin cậy, tay nắm điện tử đắt gấp 3 lần tay nắm cơ khí nhưng có tỷ lệ hỏng gấp 8 lần. Một thương hiệu xe năng lượng mới hàng đầu báo cáo rằng 12% sự cố sửa chữa liên quan đến tay nắm cửa, thường phải thay cả cụm với chi phí cao.

Về độ an toàn, trong các vụ tai nạn liên quan tới rủi ro mất điện hoặc cháy, cả tay nắm điện bên ngoài lẫn bên trong có thể không hoạt động, cản trở công tác cứu hộ và thoát hiểm.

Ví dụ, hồi năm 2024 ở Trường Xuân, người mắc kẹt bên trong xe do mô-tơ tay nắm cửa đóng băng, bỏ lỡ thời điểm "vàng" của công tác cứu hộ. Hay vào mùa mưa lớn ở Quảng Đông năm 2024, nhiều ô tô có tay nắm điều khiển điện bị đoản mạch, người bên trong xe phải đập kính để thoát thân.

Thử nghiệm va chạm C-IASI của Trung Quốc cho thấy tỷ lệ bật cửa thành công ở tay nắm điện chỉ 67%, thấp hơn nhiều so với 98% ở tay nắm cơ khí.

Trong khi đó, Hệ thống Điều tra tai nạn quốc gia Trung Quốc (NAIS) đã ghi nhận số vụ tai nạn do tay nắm cửa tăng 47% trong năm 2024; trong đó, tay nắm ẩn chiếm tới 82%.

Về độ an toàn với trẻ nhỏ, Hiệp hội Người tiêu dùng Trung Quốc ghi nhận số ca kẹp tay trẻ em do tay nắm cửa ẩn tăng 132% trong 2024, có trường hợp gãy xương.

Về sự bất tiện, người dùng thường thấy khó thao tác, đặc biệt với xe lạ, và dễ trục trặc trong thời tiết khắc nghiệt như đóng băng.

Các giải pháp thay thế

Một số hãng xe đã lựa chọn hướng đi thận trọng hơn. Ví dụ, Volkswagen luôn duy trì thiết kế tay nắm cửa nửa ẩn nửa truyền thống, dung hòa tính thẩm mỹ, an toàn và thực dụng.

Các mẫu FAW-Audi A5L và Q6L e-tron mới sử dụng tay nắm cửa dạng nửa ẩn nửa truyền thống tích hợp nút khẩn cấp siêu nhỏ. Khi xảy ra va chạm, một dây kéo màu đỏ sẽ tự động bung ra, hoạt động như tay nắm cơ khí để lực lượng cứu hộ bên ngoài có thể mở cửa xe.

Ông Wei Jianjun, Chủ tịch Great Wall Motor, từng công khai chỉ trích thiết kế tay nắm cửa ẩn, cho rằng hiệu quả khí động học gần như bằng 0, trong khi nó rất nặng, không thực sự kín, ồn và phải phụ thuộc vào điện, tiềm ẩn nguy cơ an toàn.

Cơ quan quản lý vào cuộc

Kế hoạch cấm thiết kế tay nắm cửa dạng ẩn được đưa ra sau khi Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc (MIIT) triển khai việc sửa đổi tiêu chuẩn quốc gia bắt buộc về “Yêu cầu kỹ thuật an toàn đối với tay nắm cửa ô tô” vào tháng 5, nhằm xử lý các mối nguy đến từ thiết kế hiện tại. Đây được xem là sự khởi đầu cho xu hướng siết chặt quy định an toàn ô tô tại Trung Quốc.

Ngoài tay nắm cửa, nhiều xu hướng thiết kế gây tranh cãi khác cũng bị chỉ trích, như loại bỏ phím vật lý thay bằng màn hình cảm ứng, cửa sổ trời toàn cảnh, gương điện tử. Ngoài ra, việc lạm dụng “vòng trọng lượng” để qua mặt hệ thống phát hiện tài xế buông vô lăng trong các tính năng hỗ trợ lái (ADAS) cũng đã dẫn đến nhiều tai nạn.

Trên bình diện quốc tế, các cơ quan quản lý cũng đang có động thái tương tự. Tổ chức an toàn hàng đầu châu Âu Euro NCAP tuyên bố từ 2026, bất kỳ mẫu ô tô nào tích hợp các chức năng quan trọng như xi-nhan, đèn cảnh báo nguy hiểm (đèn hazard), còi, gạt mưa và cuộc gọi khẩn cấp vào màn hình cảm ứng, mà không có nút vật lý, sẽ không đạt tiêu chuẩn xếp hạng an toàn 5 sao.