Siết chặt thời hạn xử lý kỷ luật công chức vi phạm

Ngày 1/7, Nghị định 172/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, thay thế nghị định cũ về kỷ luật công chức. Điểm khác biệt lớn nhất là Chính phủ quyết định bỏ hai mức giáng chức và hạ bậc lương, chỉ giữ lại bốn hình thức kỷ luật. Cách sắp xếp này nhằm bảo đảm thống nhất với Luật Cán bộ, công chức 2025, đồng thời khiến quy trình xử lý vi phạm ngắn gọn, minh bạch hơn.

4 hình thức kỷ luật

Khiển trách là mức nhẹ nhất, dùng cho hành vi vi phạm lần đầu, hậu quả còn hạn chế như chậm trễ giải quyết hồ sơ, sơ suất nhỏ gây lãng phí hoặc ứng xử chưa chuẩn mực với người dân. Đây được xem là hình thức nhắc nhở, ghi nhận vào hồ sơ nhưng chưa ảnh hưởng tới kỳ nâng lương định kỳ nếu cá nhân khắc phục kịp thời.

Cảnh cáo áp dụng khi công chức tái phạm lỗi từng bị khiển trách hoặc có sai phạm lần đầu nhưng gây hậu quả nghiêm trọng, ví dụ chậm nghiệm thu dự án khiến phát sinh chi phí lớn. Ngoài việc lưu hồ sơ, người bị cảnh cáo phải kéo dài thời gian xét nâng lương, bổ nhiệm, ảnh hưởng trực tiếp tới thu nhập.

Cách chức chỉ dành cho công chức đang giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý. Quyết định này được đưa ra khi người vi phạm đã bị cảnh cáo mà vẫn tái phạm hoặc có hành vi lần đầu gây hậu quả rất nghiêm trọng, nhưng còn thái độ khắc phục, hợp tác. Sau cách chức, đương sự mất chức danh, có thể bị điều chuyển sang vị trí thấp hơn hoặc về làm chuyên viên và không được giữ bất cứ vị trí quản lý nào trong thời gian xét lại.

Buộc thôi việc là án kỷ luật nặng nhất trong các hình thức kỷ luật công chức. Văn bản quy định bốn nhóm tình huống buộc thôi việc: Một là tái phạm sau khi đã bị cách chức (đối với lãnh đạo) hoặc cảnh cáo (đối với công chức thường); hai là vi phạm lần đầu nhưng hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, không chịu khắc phục; ba là gian lận trong tuyển dụng, dùng văn bằng giả; bốn là nghiện ma túy có xác nhận của cơ sở y tế hoặc cơ quan chức năng.

Quyết định phải được thi hành trong 15 ngày, người bị buộc thôi việc chấm dứt mọi chế độ hiện hưởng, chỉ còn được giải quyết trợ cấp thôi việc theo quy định chung.

Siết chặt thời hạn xử lý kỷ luật công chức

Nghị định 172 đồng thời cũng siết chặt thời hạn xử lý: Toàn bộ hồ sơ phải hoàn tất trong 90 ngày, trường hợp đặc biệt phức tạp tối đa 150 ngày; cơ quan chậm trễ sẽ bị xem xét trách nhiệm.

Để bảo đảm công bằng, văn bản liệt kê 11 tình tiết giảm nhẹ, gồm tự giác bồi thường thiệt hại, khai báo thành khẩn, chủ động khắc phục hậu quả… Song song là 10 tình tiết tăng nặng, ví dụ che giấu vi phạm, trục lợi trong thiên tai dịch bệnh, đe dọa người tố cáo. 

Một điểm mới đáng chú ý khác là điều khoản "bảo vệ đổi mới, sáng tạo". Nếu công chức dám nghĩ dám làm, thực hiện thí điểm gây thiệt hại do rủi ro khách quan nhưng động cơ trong sáng, phục vụ lợi ích chung, họ sẽ được miễn hoặc giảm kỷ luật.