Không lo viên chức "chân ngoài dài hơn chân trong" nhờ cơ chế đánh giá mới

Viên chức làm khoa học, công nghệ có thể góp vốn, quản lý doanh nghiệp

Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) có nhiều quy định mới nhằm đổi mới cơ chế quản lý, sử dụng viên chức, trong đó đáng chú ý là việc mở rộng quyền ký kết hợp đồng làm việc với các cơ quan, tổ chức ngoài khu vực công. Đây là lần đầu tiên khung pháp lý chính thức thừa nhận khả năng viên chức có thể tham gia hoạt động nghề nghiệp tại đơn vị khác, không chỉ ngoài giờ hành chính như trước.

Tại phiên họp thẩm tra Luật Viên chức (sửa đổi) của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội sáng 18/7, nhiều đại biểu tham dự bày tỏ sự đồng tình cao đối với quy định này. 

Theo dự thảo, viên chức chỉ được ký một hợp đồng làm việc với đơn vị sự nghiệp công lập và chịu sự quản lý toàn diện của đơn vị đó. Tuy nhiên, bên cạnh công việc chính, họ được quyền ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với các cơ quan, tổ chức, đơn vị khác ngoài công lập, miễn là không trái với thỏa thuận trong hợp đồng làm việc chính và pháp luật không cấm.

Trường hợp hợp đồng làm việc chưa có thỏa thuận cụ thể, viên chức phải được người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập nơi đang công tác đồng ý. Trường hợp là viên chức quản lý thì cần thêm sự đồng ý của cơ quan có thẩm quyền cấp trên.

Điều này đồng nghĩa, nếu được cho phép trong hợp đồng hoặc được cấp có thẩm quyền phê duyệt, viên chức có thể tham gia làm việc tại đơn vị ngoài khu vực công ngay trong giờ hành chính, thay vì chỉ giới hạn làm thêm ngoài giờ như trước đây.

Đáng chú ý, dự thảo luật cũng nêu rõ, viên chức làm việc tại tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cơ sở giáo dục đại học công lập còn có thể tham gia góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp hoặc làm việc tại doanh nghiệp do chính đơn vị sự nghiệp công lập thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu, khi được sự đồng ý của người đứng đầu đơn vị.

Cơ chế đánh giá mới để lọc viên chức lơ là việc công

Tại phiên họp thẩm tra, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long giải thích, quy định viên chức được tham gia góp vốn, quản lý, điều hành doanh nghiệp để thương mại hóa kết quả nghiên cứu như nêu trên là để kế thừa Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, nhằm tận dụng hiệu quả nguồn nhân lực chất lượng cao cho khu vực công.

Việc này đồng thời mở ra cơ chế liên thông giữa khu vực công và tư, phát huy năng lực của đội ngũ viên chức, tạo điều kiện để họ tăng thu nhập chính đáng. Việc tham gia hoạt động nghề nghiệp bên ngoài, kể cả trong giờ hành chính, sẽ không bị coi là vi phạm nếu được thỏa thuận hợp pháp trong hợp đồng và không ảnh hưởng đến nhiệm vụ chính.

Tuy nhiên, viên chức vẫn phải tuân thủ các quy định về đạo đức nghề nghiệp, tránh xung đột lợi ích, không sử dụng thời gian, tài sản công trái quy định. Đặc biệt không được tham gia các hoạt động bị pháp luật cấm như kinh doanh trong lĩnh vực có liên quan trực tiếp đến nhiệm vụ của đơn vị, tiết lộ bí mật nhà nước hoặc bí mật công tác. Việc ký kết hợp đồng bên ngoài cũng phải được giám sát để bảo đảm không ảnh hưởng đến chất lượng công việc tại đơn vị công lập.

Trước lo ngại rằng quy định này có thể dẫn tới xung đột lợi ích, khiến viên chức "chân ngoài dài hơn chân trong", các đại biểu cho rằng cơ chế đánh giá mới sẽ nhanh chóng sàng lọc những người không hoàn thành nhiệm vụ. Nhờ đó, sẽ không còn tình trạng viên chức bỏ bê công việc ở đơn vị công để ưu tiên làm tư.

Thay vì phải chờ hai năm liên tiếp không hoàn thành nhiệm vụ mới bị buộc thôi việc như quy định hiện hành của Luật Viên chức 2010, dự thảo luật mới cho phép đơn vị sự nghiệp cho thôi việc ngay đối với viên chức không đáp ứng yêu cầu công việc, thông qua cơ chế đánh giá thường xuyên, liên tục.

Thứ trưởng Trương Hải Long cho biết, cơ quan soạn thảo luật sẽ rà soát lại những vướng mắc, rủi ro về mặt pháp lý có thể phát sinh trong trường hợp này.