Người làm nghề thức thâu đêm làm thứ bánh "giết" sâu bọ

Mỗi dịp đến Tết Đoan Ngọ (mùng 5/5 âm lịch), bên cạnh các hoa quả rượu nếp, mâm cúng của người Quảng Nam - Đà Nẵng luôn có một sản vật không thể thiếu: Đó là bánh ú tro.

Làng Tân Phong (xã Duy Châu, huyện Duy Xuyên, Quảng Nam) là một trong những làng nghề làm bánh ú tro có tiếng. Theo nhiều người dân tại đây cho biết, họ làm các loại bánh truyền thống quanh năm. Mùa Tết Đoan Ngọ, cả làng tập trung chỉ làm bánh ú tro.

Cả làng hiện có gần 50 hộ dân chuyên làm bánh ú tro bán Tết Đoan Ngọ. Vào dịp này, thu nhập bình quân của mỗi hộ khoảng 15 triệu đồng. Thị trường tiêu thụ sản phẩm chủ yếu ở các địa phương lân cận như Quế Sơn, Đại Lộc, Điện Bàn, Thăng Bình và TP Đà Nẵng, Tam Kỳ.

Theo nhiều người thợ nơi đây, bánh ú tro được làm từ gạo nếp quê ngâm với tro (tro đốt từ cây mè) đã được lọc sạch lấy nước. Nếp sau khi ngâm có màu hơi ngả vàng. Lá dùng để gói bánh là lá kè (lá cây đót) được đặt mua từ vùng núi cao Phước Sơn, Đông Giang… Lá đem về sẽ được luộc qua, rồi cắt gọn. 

Bánh khi gói phải đều và chắc tay, đảm bảo sau khi luộc không bị vỡ lá, có hình tam giác đẹp mắt. Thời gian để cho nếp đủ nhừ và hòa quyện với tro và màu lá khoảng 6 tiếng. Sau đó, bánh được vớt để ráo và chờ thương lái đến mang đi tiêu thụ.

Theo ông Phạm Núi (một người làm bánh tại làng Tân Phong, xã Duy Châu), trung bình một ngày, gia đình ông làm khoảng 10.000 cái. Giá bán sỉ bánh ú tro (loại không nhân) là 13.000-15.000 đồng/chục bánh, loại có nhân (hay còn gọi tào xá) là 35.000-40.000 đồng/chục bánh. Sau khi bánh nấu chín sẽ có thương lái đến tận nơi mang đi tiêu thụ.

"Sản lượng năm nay tăng 30% so với năm 2020 nhưng tính ra cũng bằng mọi năm, do năm ngoái mùng 5/5 tình hình dịch còn phức tạp nên chúng tôi làm ít lại. Năm nay thì tình hình dịch tại Quảng Nam được kiểm soát tốt nên chúng tôi mới yên tâm sản xuất", ông Phạm Núi chia sẻ.

Cũng trong không khí nhộn nhịp làm việc, cơ sở sản xuất bánh của gia đình bà Phạm Thị Lan (làng Tân Phong, Duy Châu) những ngày này luôn rộn ràng tiếng nói cười, không khí lao động hăng say. Người gói, người rửa lá, nấu bánh… tất bật chạy đua cùng thời gian.

Trung bình cơ sở cung cấp ra thị trường 30.000 bánh vào dịp Tết Đoan Ngọ. Thời gian gói bánh kéo dài 4 ngày (từ 1-4/5 âm lịch), công việc bắt đầu từ 1h - 20h mỗi ngày để kịp giao hàng cho khách.

"Để tiết kiệm chi phí chúng tôi thường tự mình đến các vùng núi cao để hái lá, công việc bắt đầu từ tháng 2 âm lịch. Người gói bánh không giới hạn độ tuổi, hè năm nay lại có thêm các cháu học sinh đến phụ giúp kiếm tiền mua sách vở cho năm học mới", bà Phạm Thị Lan nói thêm.

Đến hẹn lại lên, bắt đầu từ những ngày đầu tháng 5 âm lịch, khắp nơi ở Hội An nhà nhà rộn ràng bước vào mùa làm bánh ú tro. Cùng với những món ăn ngon khác ở địa phương, bánh ú tro đã góp phần minh chứng cho câu nói "Hội An trăm vật trăm ngon".

Có thể nói, nghề làm bánh ú tro truyền thống ở Quảng Nam không chỉ giúp nhiều gia đình nâng cao nguồn thu nhập, từng bước cải thiện cuộc sống, mà còn góp phần gìn giữ nét văn hóa ẩm thực của xứ Quảng.

Một số hình ảnh được PV ghi lại về công việc của những người thợ làm bánh ú: