Nông dân ôm nợ sau giấc mộng trồng loại cây để xuất sang Mỹ

Giấc mộng xuất Mỹ dang dở

Giữa khu vườn cỏ mọc um tùm, ông Trần Văn Tân (trú tại thôn Phương An 2, xã Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị) lặng người nhìn những gốc an xoa chết khô. Khu vườn từng được ông kỳ vọng mang lại thu nhập ổn định, nay cỏ dại mọc um tùm, hệ thống tưới nước hư hỏng, phủ đầy rêu.

Tháng 2/2022, gia đình ông Tân cùng 4 hộ dân khác ở địa bàn xã Cam Nghĩa, huyện Cam Lộ cũ (nay là xã Cam Lộ) liên kết với một doanh nghiệp trồng hơn 4,7ha cây an xoa.

Theo ông Tân, phía doanh nghiệp hứa thu mua sản phẩm cho bà con để xuất sang Mỹ. Nghĩ có cơ hội phát triển kinh tế, gia đình ông vay ngân hàng 60 triệu đồng, đầu tư hệ thống tưới, mua cây giống, bỏ công sức trồng, chăm sóc.

“Sau một năm, tôi thu hoạch vụ đầu tiên 10 tấn an xoa tươi, được doanh nghiệp thu mua với giá 12.000 đồng/kg. Thấy họ về tận vườn mua sản phẩm, bà con mừng lắm, ai ngờ những vụ sau công ty bất ngờ dừng thu mua. Tiền sản phẩm vụ đầu tiên của tôi, doanh nghiệp nợ hơn 80 triệu đồng, đến nay chưa thanh toán”, ông Tân bức xúc nói.

Cũng như ông Tân, nhiều hộ dân trồng an xoa khác ở xã Cam Lộ cũng rơi vào cảnh trắng tay khi công ty liên kết đột ngột dừng thu mua, nợ tiền sản phẩm, để lại những vườn cây hoang hóa và khoản nợ ngân hàng chưa biết khi nào trả hết.

Anh Trần Văn Thu (trú tại thôn Bảng Đông, xã Cam Lộ) vay 150 triệu đồng để trồng hơn 1ha an xoa. Vụ đầu tiên, gia đình anh bán sản phẩm được 191 triệu đồng, phía doanh nghiệp thu mua nợ 82 triệu đồng đến nay chưa trả.

“Giờ máy bơm, ống nước hư hỏng nằm im giữa vườn, nhìn cây chết khô hơn một nửa mà đau lòng. Doanh nghiệp hứa rồi không thu mua nữa, chẳng biết lấy đâu ra tiền lo cho gia đình, trả lãi ngân hàng”, anh Thu tâm sự.

Nông dân chuẩn bị hồ sơ tố giác doanh nghiệp

Sau nhiều năm công ty không trả nợ, vào tháng 5, các hộ gia đình tham gia trồng cây an xoa ở xã Cam Lộ đã có đơn khởi kiện gửi tòa án. Tuy nhiên, do không đủ giấy tờ pháp lý nên tòa không thụ lý, giải quyết vụ việc.

Ông Nguyễn Văn Phương (trú tại thôn Bảng Đông), người trồng cây an xoa đang bị doanh nghiệp nợ hơn 136 triệu đồng cho hay: “Chúng tôi đang thu thập, củng cố tài liệu và bằng chứng để gửi đơn tố giác đến cơ quan công an, đề nghị điều tra, xử lý theo quy định”.

Ông Nguyễn Thành Công, Trưởng phòng Kinh tế xã Cam Lộ, cho biết mô hình trồng an xoa được một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dược liệu liên kết với nhiều hộ dân trên địa bàn huyện Cam Lộ cũ thực hiện từ năm 2022.

Mục tiêu mô hình trên là trồng cây dược liệu xuất khẩu sang Mỹ, giá thu mua 12.000 đồng/kg, thế nhưng sau vụ thu hoạch đầu tiên vào năm 2023, doanh nghiệp bất ngờ dừng thu mua, không nêu lý do.

Theo ông Công, có 5 hộ dân tại xã Cam Lộ bị doanh nghiệp nợ khoảng 700 triệu đồng. Tháng 9/2023, doanh nghiệp liên kết trồng cây an xoa hứa sẽ thanh toán cho người dân trước tháng 11/2023, song đến nay vẫn chưa thực hiện.

“Đây là một mô hình được kỳ vọng giúp nông dân đổi đời, nhưng giờ lại thành gánh nặng nợ nần. Hệ lụy lớn hơn là niềm tin của người dân vào các mô hình liên kết nông nghiệp đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng”, ông Công nói.

Ông Nguyễn Văn Ân, Chủ tịch UBND xã Cam Lộ, cho biết sau khi chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, xã có nhận được thông tin phản ánh của người dân. Để giúp bà con thu hoạch vườn an xoa, chính quyền đã nhiều lần tìm thị trường tiêu thụ nhưng bất thành.

“Không có đầu ra nên chúng tôi khuyến khích người dân chuyển đổi cây trồng phù hợp. Để chia sẻ khó khăn, chính quyền sẽ hỗ trợ bà con một phần chi phí cải tạo đất để trồng loại cây mới”, ông Ân nói.