Gen Z làm gì nếu ngày mai bị cho thôi việc?

Nếu bị ảnh hưởng trực tiếp từ việc cân đối nhân sự do công ty khó khăn, đừng mất niềm tin vào năng lực của bản thân, hãy thể hiện nó qua khả năng có ngay việc mới trong thời gian ngắn.

Hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam đã và đang tiến hành cắt giảm nhân sự để cân đối nguồn ngân sách. Đây không phải tình trạng trong nước mà còn diễn ra ở nhiều nước trên thế giới. Xung quanh các mối quan hệ, khi nghe phong thanh ai đó vừa trở thành "lao động tự do", có bao giờ dân văn phòng nghĩ "nếu lỡ mình cũng nằm trong danh sách được cho nghỉ"? 

Đặc biệt là thế hệ gen Z, là lực lượng lao động trẻ, vừa tham gia thị trường lao động không lâu, càng không phải cấp bậc quản lý càng dễ bị sa thải. Thu nhập mới tạm ổn định cùng lối sống biết tận hưởng - phải làm thế nào khi chưa vững tài chính bỗng dưng nghe tin mất việc vào tháng sau?

Ai dễ quay vào ô "mất việc"?

 Theo Báo cáo Cắt giảm việc làm năm 2022 của Challenger cho thấy ngành công nghệ (HP, Microsoft Corp) dẫn đầu về tỷ lệ sa thải, sau đó là một số ngành khác bị ảnh hưởng bởi làn sóng này bao gồm tài chính (Citigroup, Morgan Stanley) và FinTech, truyền thông (CNN, Netflix), thương mại, vận tải, ô tô, sản xuất sản phẩm/chăm sóc sức khỏe, tiện ích, giải trí và khách sạn, bất động sản và xây dựng.

Và những đối tượng trong ngành, nếu công việc đang đảm nhiệm bị đóng băng hoặc giữ vai trò không chính yếu trong công ty thì họ sẽ bị cân nhắc đầu tiên. Danh sách cắt giảm còn được xét từ cấp bậc thấp lên cao, chẳng hạn như thực tập, thử việc, lao động hợp đồng thời vụ, bậc nhân viên… rồi mới đến quản lý bộ phận.

Anh Lê Nguyễn Anh Trường (24 tuổi, hiện đang làm việc ở bộ phận kế hoạch) chia sẻ: "Bắt đầu từ tháng 8/2022 công ty mình đã tiến hành cân đối nhân sự đợt đầu tiên, lần lượt những nhân viên như kỹ thuật, quản trị nhân sự, bảo trì… đều buộc phải nghỉ. Bậc quản lý sẽ chọn những bộ phận nào đang dư người, bộ phận mà công việc không đòi hỏi quá nhiều kĩ năng, vị trí dễ có người khác trong bộ phận đảm nhiệm thay thế công việc đó… và nếu cắt sẽ không ảnh hưởng tới tiến độ, hiệu quả chung."

Bình tĩnh sắp xếp

Khoan hãy nghĩ bị cho nghỉ việc đồng nghĩa với không có năng lực, ở thời điểm hiện tại, câu chuyện sa thải còn là quyết định tốt nhất của người sử dụng lao động để duy trì công ty. Nếu đột ngột mất việc, quan trong nhất là đừng để bản thân mất niềm tin. 

Đồng thời, đây cũng là dịp để mọi người xem xét tại sao bản thân. Khi nhận ra thiếu sót của bản thân sẽ có động lực trau dồi kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm và các kỹ năng bổ trợ liên quan hơn.

Bạn Luân Nguyễn (25 tuổi, kỹ sư điện) không thể bình tĩnh khi nhận được thông báo từ trưởng bộ phận rằng mình nằm trong danh sách cắt giảm nhân sự để trình lên cấp cao.

"Ở thời điểm đó, dòng tiền của công ty đang khó khăn, quyết định chọn cắt nhân sự non trẻ là đúng đắn. Mặc dù buồn nhưng nghĩ kĩ lại, mình là nhân sự ít kinh nghiệm nhất, kiêm nhiệm ít việc nhất, không có đa kỹ năng như các thành viên còn lại.

Ngay sau đó, mình buộc phải xốc lại tinh thần, kiểm tra loạt các kinh nghiệm, kỹ năng mình có được, liệt kê toàn bộ các dự án thành công mình đã tham gia, nhanh chóng viết một hồ sơ xin việc thật chỉn chu và trở thành một ứng viên tiềm năng trước khi lần nữa gặp nhà tuyển dụng mới".

Mối quan hệ luôn quan trọng

Anh Nguyễn Lê Trọng Huy - hiện đang làm Quản trị nhân sự cho một công ty tại TPHCM, tiết lộ: "Thực chất những nhà tuyển dụng luôn gặp khó khăn để tìm ứng viên phù hợp. Do vậy, mọi người thường "săn" nhân tài thông qua các mối quan hệ của họ, nhờ giới thiệu, hỏi thông tin móc nối từ 2-3 người trung gian…

Thế nên nếu đang sẵn sàng cho một công việc mới, bạn hãy mạnh dạn chia sẻ cho người xung quanh mình, những ai làm ở công ty tốt hoặc có những mối quan hệ mạnh, họ sẽ là cầu nối để mình tìm được công việc lý tưởng, có khi hơn cả việc làm vừa bị tuột khỏi tay."

Thực tế, các mối quan hệ sở hữu từ trước đến nay sẽ cho bạn hình dung rõ nhất như thế nào là "đúng người, đúng thời điểm". Hãy nhớ lại xem trong các mối quan hệ, từ bạn bè cấp 3 đến Đại học, từ đồng nghiệp cũ đến các khách hàng từng hợp tác… ai đang có công việc ổn định tại một công ty có khả năng đứng vững trước sa thải, tạo một cuộc trò chuyện với họ để chia sẻ về mong muốn tìm việc.

"Hai công việc gần đây nhất của mình đều nhờ giới thiệu mà có. Mình thường giữ liên lạc với một đồng nghiệp cũ làm sáng tạo nội dung vì mình làm thiết kế, em ấy không những thường xuyên rủ mình làm cùng các dự án thuê ngoài mà gần đây còn mang đến cho mình một công việc khá lý tưởng.

Chính vì là người quen, họ sẽ hiểu rõ bạn có năng lực phù hợp công việc nào, thậm chí giới thiệu công việc mang lại lợi ích cho bạn nhiều hơn chứ không đưa bạn vào nơi độc hại" - Anh Thanh Gian (hiện đang là nhà thiết kế) cho biết thêm.

Ngừng "kén cá, chọn canh"

Một trong những lý do phổ biến nhất của một 'nhân tài trẻ" rơi vào hố sâu thất nghiệp là hội chứng thích sự hoàn hảo. Mọi người sẽ tìm một công việc đáp ứng đầy đủ các yếu tố mà mình đề ra, chẳng hạn như mức lương cao, sếp chu đáo, đồng nghiệp vui vẻ, thời gian linh hoạt nhưng tính chất công việc phải thoải mái, phù hợp để thể hiện bản thân.

Đồng ý rằng sẽ có, nhưng nó sẽ ít để bạn thấy ngay cái nhìn đầu tiên. Mọi người nên cân nhắc với một công việc đáp ứng tầm 70% tiêu chí và dần điều chỉnh bản thân để thích nghi. Đặc biệt, trong tình hình cấp bách khi vừa mất việc, tỉ lệ tuyển dụng không cao thì "tự tin" cũng cần phải đúng lúc.

Chị Hồ Thị Tường Vy (nhân viên văn phòng) nói: "Mình là một đứa khá cầu toàn, không những trong công việc mà tất cả các vấn đề khác. Chẳng hạn như tìm việc, mình chọn lựa các vị trí tuyển dụng thông qua tin mô tả khá kĩ, sau đó cân nhắc đến cấp trên, văn phòng, môi trường công việc… ngay chỉ mới phỏng vấn.

Sau thời điểm đại dịch, mình rút ra được phán đoán trước khi thực chiến chưa bao giờ là đúng. Lần đó vì cần việc nên miễn cưỡng chọn một công ty chưa tâm đắc, cuối cùng công ty tốt đến mức khiến mình gắn bó đến bây giờ."

Anh Nguyễn Lê Trọng Huy: "Mình và mọi người trong phòng nhân sự mỗi khi nhận được thông tin cần tuyển dụng thêm nhân sự là đau đầu, tìm được ứng viên có năng lực phù hợp là một chuyện, mà thỏa thuận về các quyền lợi liên quan là chuyện khác. Có trường hợp, mô tả công việc bao gồm 10 mục, nhưng họ không thích 2 mục trong số đó là tuyệt nhiên không nhận việc, dù mọi điều kiện đưa ra chúng mình đáp ứng đủ. Nhưng đi làm mà, phải có thứ mình thích làm và có thứ buộc phải làm tính chất công việc chứ."

Việc "nhỏ mà có võ"

Sự kiện cắt giảm nhân sự hiện nay cũng ngầm khẳng định tầm quan trọng của các công việc tự do, thời vụ và sự đa nhiệm, đa di năng kỹ năng trong các ngành nghề.

Anh Thanh Gian đồng tình rằng: Với tình hình hiện tại, nếu đang có sẵn trong tay "nghề tay trái" thì đây là chiếc phao cứu sinh.

"Tiếp tục duy trì nguồn thu, thể hiện tốt để nới rộng thêm các dự án sẽ giúp bạn có nguồn thu lớn. Còn nếu chỉ đang có duy nhất một việc thì nhanh chóng lên các hội nhóm tuyển dụng trên mạng xã hội, các website tìm việc. Mình luôn đa dạng nguồn thu nhờ tìm việc trên mạng xã hội vì sẽ luôn có các công việc "part-time" hấp dẫn, phù hợp trên đó nếu chịu khó chọn lọc" - Thanh Giản nói.

"Ngay khi nhận ra được công ty mình đang biến động, tiến hành cắt giảm là mình đã cấp tốc tìm thêm các công việc thời vụ. Chưa cần biết có bị sa thải hay không, nhưng đa dạng nguồn thu để an toàn tài chính cá nhân là điều mà nhiều chuyên gia đang gợi ý. Chuẩn bị sẵn phương án B cho mình thì tăng thêm thu nhập để khi đột ngột mất việc cũng không bị xáo trộn cuộc sống quá nhiều." - Anh Lê Nguyễn Anh Trường cho biết thêm.

Thay đổi thói quen chi tiêu

Ngoài các yếu tố trên, khi nguồn thu nhập biến động, tất nhiên nguồn chi tiêu cũng phải thay đổi phù hợp. Bạn cần tỉnh táo xem lại một lượt các khoản chi cố định hàng tháng bao gồm những gì, phân loại đâu là "khoản chi cần thiết" và đâu là "khoản chi mong muốn". Sau đó nghiêm túc cắt giảm các khoản chi, mua sắm không phù hợp tình hình tài chính hiện tại. 

Chăm sóc bản thân và đầu tư cho các giá trị bên trong là hoàn toàn tốt, thế nhưng nếu để bản thân tận hưởng trong trường hợp không còn khoản sinh hoạt cho các tháng tiếp theo thì thực sự đáng báo động.

Nội dung: Loan Tô

Ảnh: NVCC, pexels.