Việt Nam rất thiếu nhân lực cho sản xuất xanh và năng lượng tái tạo

Sáng nay (16/9), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Liên đoàn Công nghiệp Đan Mạch (DI) tổ chức hội thảo "Chuyển đổi xanh và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong các ngành sản xuất và năng lượng tái tạo tại Việt Nam".

Tại hội thảo, Phó Chủ tịch VCCI Võ Tân Thành cho rằng một trong những thách thức lớn nhất của quá trình chuyển đổi xanh và bền vững là làm sao để nguồn nhân lực Việt Nam có thể thích ứng và làm chủ các công nghệ mới, đặc biệt trong các lĩnh vực then chốt như sản xuất xanh và năng lượng tái tạo.

Các nhà máy sản xuất cần những kỹ sư, công nhân có kiến thức về công nghệ sạch, quy trình sản xuất tuần hoàn. Các dự án năng lượng tái tạo rất cần những chuyên gia vận hành, bảo trì có tay nghề cao. Đây chính là “khoảng trống” kỹ năng mà Việt Nam cần phải giải quyết.

VCCI dẫn báo cáo của Ngân hàng Thế giới năm 2023, tỷ lệ việc làm xanh trong tổng số việc làm tại Việt Nam hiện mới chỉ đạt khoảng 3,6%, chủ yếu tập trung ở các ngành điện, khí đốt, cấp nước (23%), khai mỏ (5%) và dịch vụ thị trường (5%). Điều này phản ánh khoảng cách lớn giữa nhu cầu và thực trạng nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế xanh.

Cũng liên quan vấn đề này, ông Nguyễn Duy Giang - Phó tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam - CTCP (PV Power) - thừa nhận việc dịch chuyển xanh hóa ngành năng lượng diễn ra khá phổ biến. Trong quá trình huy động vốn vay từ nước ngoài, PV Power nhận được nhiều yêu cầu rất cao về môi trường (chữ "E" trong ESG - PV).

Tuy nhiên nguồn nhân lực là chuyên gia, được đào tạo bài bản lại chưa có. Ông Giang đề nghị các trường đại học mở rộng đào tạo đội ngũ chuyên gia môi trường, hiểu về ESG, biết tiếng Anh.

Các chuyên gia tham dự hội thảo đều đồng tình việc thực thi ESG, hướng tới phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 là yêu cầu cấp thiết. Tuy nhiên trong quá trình thực thi, các doanh nghiệp không tránh được những khó khăn, vướng mắc và cần giải pháp tháo gỡ.

Bà Nguyễn Thị Thanh Thúy - Giảng viên Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, Chuyên gia tư vấn chính sách công Unido Việt Nam - khẳng định trong quá trình nghiên cứu về ESG, khó khăn nhất là phải tìm cách đo lường cụ thể các tiêu chí này. Ở châu Âu, các tiêu chí khá rõ ràng còn Việt Nam thì ngược lại.

Một vấn đề khác là 97% doanh nghiệp nhỏ và vừa khó tiếp cận tín dụng xanh, tài chính xanh. Trong quá trình vay vốn, các doanh nghiệp làm ESG chưa thể có các ưu đãi tốt hơn so với doanh nghiệp thông thường.

Do đó, bà Thúy đề xuất cần có các cơ chế tư vấn trực tiếp cho doanh nghiệp; minh bạch hóa các tiêu chí ESG để doanh nghiệp dễ dàng thực hiện, cải thiện tình hình hoạt động; có các chương trình kết nối quốc tế về phát triển bền vững.

Ở góc độ người làm giáo dục, PGS. TS Hoàng Kim Anh - Phó hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ Sài Gòn - kiến nghị Nhà nước cần tạo hành lang pháp lý, hỗ trợ vốn, nguồn tài chính cho các hoạt động áp dụng công nghệ của doanh nghiệp.

Các đề tài dự án đổi mới, sáng tạo liên quan công nghệ xanh cần nhận được sự hỗ trợ tài chính từ Nhà nước. Đồng thời, nhà trường, nhà nước và doanh nghiệp cần kết hợp chặt chẽ để biến các kế hoạch, dự án xanh thành hiện thực.