"Ngân hàng yếu kém không tự xử lý thì nên quốc hữu hóa"

TS. Lê Xuân Nghĩa - Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia bày tỏ quan điểm về tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại hiện nay, bên lề "Hoạt động ngân hàng Việt Nam - Bức tranh toàn cảnh 2012 và khuyến nghị chính sách 2013".

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa cắt giảm đồng loạt 1% các mức lãi suất chủ chốt và nhiều ngân hàng cũng đã điều chỉnh lãi suất huy động VND về mức 8%/năm. Một số ý kiến cho rằng, NHNN vẫn cần cắt giảm tiếp lãi suất trong năm 2013, quan điểm của ông về vấn đề này thế nào?

Về nguyên tắc, lãi suất phải bám lạm phát, không thể nào để lãi suất xuống quá thấp rồi lại để lạm phát bùng lên nữa. Đấy là cả một sự trả giá rất đắt, cả về lòng tin. Tôi nghĩ rằng, điều chỉnh lãi suất xuống cũng phải rất thận trọng, vừa điều chỉnh vừa xem nó có tác động thế nào đến kinh tế vĩ mô.

Hiện nay một bộ phận rất lớn doanh nghiệp vẫn đang tồn tại, hoạt động, bán hàng, xuất khẩu… đấy là lực lượng trụ cột nhất của nền kinh tế (chứ không phải những doanh nghiệp đã phá sản). Lực lượng này đang cần hạ lãi suất để tăng năng lực cạnh tranh, tăng khả năng xuất khẩu, bán hàng. Lãi suất thấp giúp họ có tính toán đầu tư trung và dài hạn và như vậy sẽ tạo ra một thị trường cả tư liệu sản xuất và tiêu dùng ấm nóng trở lại.

Sau quý I/2013 có thể xem xét vấn đề lãi suất một cách tổng thể. NHNN trước đây định bỏ dần tiến tới tự do hóa lãi suất. Tôi thấy đi theo hướng đấy tốt hơn là cứ trần nọ bỏ trần kia.

Nếu tiến tới tự do hóa lãi suất như ông đề cập, liệu có xảy ra tình trạng các ngân hàng đua nhau đẩy lãi suất lên cao như thời gian trước đây không?

Lãi suất thời gian qua biến động mạnh vì một số ngân hàng yếu kém. Những ngân hàng này không còn lòng tin để vay vốn trên thị trường liên ngân hàng nữa. Vì vậy, cách duy nhất để bù thanh khoản là phải ra thị trường tín dụng vay của dân chúng với lãi suất cao.

Để khắc phục điều này, NHNN phải chấn chỉnh lại thị trường liên ngân hàng, làm thế nào để các ngân hàng yếu kém có thể vay được vốn trên thị trường liên ngân hàng một cách bình thường. Muốn làm được vậy, NHNN phải tạo lòng tin cho những ngân hàng thương mại lớn để họ cho các ngân hàng nhỏ vay vốn bằng cách bảo lãnh cho họ. Ngoài ra, với những ngân hàng yếu kém “quấy rầy” quá thì dứt khoát phải xử lý, quốc hữu hóa.

Thưa ông, đến thời điểm này, có thể nhìn nhận như thế nào về bức tranh ngân hàng năm 2012?

Nếu như cuối năm 2011, chúng ta nhắc nhiều đến rủi ro thanh khoản, nguy cơ đổ vỡ thì đến bây giờ thanh khoản đã được củng cố khá vững chắc. NHNN đang rất tự tin bước tiếp giai đoạn tái cấu trúc hệ thống ngân hàng. Ngoài ra, trong bối cảnh quốc tế khủng hoảng, trong nước lòng tin của các nhà đầu tư suy giảm, đặc biệt, các chỉ số về môi trường kinh doanh - đầu tư quốc tế hạ tín nhiệm của Việt Nam xuống nhiều bậc, NHNN đã hoàn thành được mục tiêu chủ chốt Nghị quyết 11 đưa ra. Đó là thành tựu của ngành ngân hàng trong năm 2012.

Năm 2012, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) xuống khá thấp có công lao lớn của NHNN và cũng có một may mắn là giá lương thực, thực phẩm giảm liên tục từ tháng giêng đến tháng 9, giá thực phẩm giảm từ tháng 3 đến tháng 9. Hai mặt hàng này chiếm tới 40% tỷ trọng của rổ tính CPI cho nên nó đã kéo chỉ số giá xuống thấp.

NHNN điều hành chính sách tiền tệ theo lạm phát mục tiêu là một lựa chọn đúng đắn, đặc biệt trong bối cảnh chúng ta bỏ chỉ tiêu phát hành tiền hàng năm. Do đó, năm 2013, NHNN cần tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì kiểm soát lạm phát.

Nhưng thành tựu năm 2012 của ngành ngân hàng chưa trọn vẹn khi chưa giải quyết xong nợ xấu, chưa giải quyết xong ngân hàng yếu kém?

Xử lý nợ xấu là trọng tâm giai đoạn 2 của tái cơ cấu ngân hàng. Vấn đề đặt ra là từ nay làm thế nào để các ngân hàng yếu kém đang gây rất nhiều rắc rối cho thị trường tiền tệ, đặc biệt cho việc ổn định lãi suất, ổn định thanh khoản cũng phải được xử lý rốt ráo. Cách tốt nhất mà các nước thường làm là nếu ngân hàng yếu kém quá mà tự họ không khắc phục được, các ngân hàng không sáp nhập được với nhau thì Chính phủ đành phải gom họ lại thành một ngân hàng của Chính phủ rồi sau đó quốc hữu hóa để thực thi các chính sách tiền tệ ổn định trong giai đoạn tái cơ cấu. Sau này, khi ngân hàng đó phát triển lên thì có thể lại tư nhân hóa, cổ phần hóa.

Nguyễn Hiền (ghi)