Kiến nghị bỏ Quỹ bình ổn giá xăng dầu vì thiếu minh bạch

Theo báo cáo giám sát của UB Dân nguyện, năm 2009, Chính phủ quyết định lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Quỹ được trích lập từ giá bán lẻ xăng dầu và để lại doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu, được hạch toán riêng và chỉ sử dụng vào mục đích bình ổn giá theo chỉ đạo của Bộ Tài chính.

Từ khi lập quỹ đến ngày 30/7/2010 đã trích lập được trên 3.619 tỷ đồng, các doanh nghiệp đã được sử dụng gần 1.050 tỷ đồng vào việc bình ổn giá, hiện còn trên 2.569 tỷ đồng tồn trong tài khoản của các doanh nghiệp.

Theo ý kiến của một số doanh nghiệp đang quản lý và sử dụng Quỹ bình ổn thì việc lập, quản lý, sử dụng, hạch toán quỹ này hiện có nhiều vướng mắc bất cập. Tcty xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) đề nghị quy định mức Quỹ bình ổn giá hình thành bắt buộc tại doanh nghiệp tính trên doanh thu, được giới hạn phù hợp với yêu cầu bình ổn và đảm bảo tương quan hợp lý với lợi nhuận của doanh nghiệp (quy định hiện hành không giới hạn).

Tcty xăng dầu Quân đội cho rằng mục đích hình thành Quỹ là giúp ổn định về giá. Nhưng hiện nay, việc trích lập quỹ chưa giải quyết bình ổn giá nhưng lại tác động tạo lợi thế cho các doanh nghiệp có điều kiện thuận lợi tích tụ một số vốn từ quỹ này để giảm vốn vay và từ đó tạo ra lợi thế cạnh tranh giá dẫn đến độc quyền - tiêu diệt cạnh tranh trong kinh doanh xăng dầu.

Cử tri thì cũng kiến nghị xem xét, bãi bỏ Quỹ bình ổn giá xăng dầu vì cho rằng từ khi trích lập Quỹ đến nay dù khi giá xăng dầu tăng hay giảm, khách hàng vẫn phải trả thêm 300-500đ/lít để đưa vào Quỹ. Tuy nhiên, việc quản lý, sử dụng quỹ này cũng như việc khách hàng được hưởng lợi từ quỹ thế nào lại không rõ.

Qua xem xét, đối chiếu các quy định hiện hành, UB Thường vụ QH xác định, việc lập quỹ này chưa phù hợp với quy định của Pháp lệnh giá. Cụ thể, Điều 6 Pháp lệnh quy định về các biện pháp bình ổn giá thì không có giải pháp lập Quỹ bình ổn giá.

Bộ Tài chính sau đó giải thích việc lập Quỹ căn cứ vào Điều 5 Pháp lệnh “Nhà nước thực hiện các chính sách, biện pháp cần thiết tác động vào quan hệ cung cầu để bình ổn giá thị trường”. Tuy nhiên, UB Thường vụ không “thông” vì cho rằng những biện pháp cần thiết được áp dụng để bình ổn giá đề cập trong điều khoản này đã được cụ thể hóa trong Điều 6 mà không giao Chính phủ định đoạt.  

UB Thường vụ QH đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính, trong phạm vi trách nhiệm của mình kịp thời rà soát các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Pháp lệnh giá; có kế hoạch, tiến độ cụ thể về việc ban hành, sửa đổi, bổ sung các văn bản có những nội dung chưa phù hợp với quy định của các luật, pháp lệnh này.

Ngày 23/9/2011, Bộ Tài chính đã có công văn trả lời cho biết đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành có liên quan tiến hành kiểm tra việc kinh doanh xăng dầu, phối hợp với Kiểm toán nhà nước kiểm toán Quỹ bình ổn giá xăng dầu, tổ chức các cuộc hội thảo lấy ý kiến rộng rãi về các cơ chế chính sách liên quan đến quỹ; trên cơ sở đó tiếp tục nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan cho phù hợp tình hình thực tế.

Ngay sau kỳ họp thứ nhất QH khóa XIII (tháng 7 vừa qua), nhiều cử tri ở các địa phương đã kiến nghị xem xét lại việc quản lý, điều hành giá xăng dầu, trong đó có việc vận hành Quỹ bình ổn. Dư luận xã hội bức xúc cho rằng việc sử dụng Quỹ bình ổn không công khai, minh bạch. Chủ nhiệm UB Dân nguyện Nguyễn Đức Hiền kiến nghị UB Thường vụ QH tiếp tục có ý kiến Chính phủ chỉ đạo các cơ quan tiến hành kiểm tra, có kết luật, sớm sửa đổi việc này.

P.Thảo