Doanh số sụt giảm, doanh nghiệp nói vì người dân chờ “viễn cảnh” mua ô tô rẻ

Người dân chờ đợi “viễn cảnh” mua xe rẻ

Theo báo cáo của Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), cộng dồn cả năm 2017, tổng sức mua ôtô trên toàn thị trường chỉ đạt 278.600 chiếc, giảm 10% so với năm 2016.

Trong đó các sản phẩm xe du lịch chiếm 62% giảm 9,9% so với năm 2016. Các dòng xe tải, xe bus chiếm gần 35% trong cơ cấu bán xe cũng giảm hơn 10% so với năm 2016.

Ông Lê Ngọc Đức - Tổng giám đốc Tập đoàn Thành Công cho rằng những số liệu là minh chứng cho thấy 2017 là một năm nhiều khó khăn đối với thị trường ô tô Việt. Nhu cầu thị trường có nhiều biến động so với giai đoạn tăng trưởng ổn định trước đó từ năm 2013 – 2016.

Nguyên nhân chủ yếu theo ông Đức chính là do tâm lý chờ đợi của khách hàng về “viễn cảnh” mua xe rẻ khi thuế về 0% từ năm 2018. “Hiện nay, Việt Nam tham gia rất nhiều các hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó phải kể tới một số hiệp định tác động trực tiếp tới ngành ô tô như Hiệp định thương mại tự do ASEAN, các hiệp định song phương Việt Nam với Nhật Bản, Hàn Quốc, Hiệp định thương mại tự do ASEAN – Trung Quốc”, ông Đức nói.

Trong đó theo ông Đức, có thể thấy rõ Hiệp định thương mại tự do ASEAN (AFTA) có những tác động rõ rệt nhất đối với ngành ô tô. Cụ thể, với việc đưa các dòng thuế nhập khẩu ô tô về 0% trong năm 2018, các sản phẩm ô tô nguyên chiếc (CBU) sẽ được nhập khẩu từ ASEAN về Việt Nam với mức giá rất cạnh tranh khiến cơ hội doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp trong nước bị thu hẹp.

Trong khi đó, ông Đức cho rằng, bản thân ngành công nghiệp ô tô Việt Nam rất khó khăn vì công nghiệp phụ trợ chưa phát triển. Nền tảng sản xuất ô tô mới chỉ dừng lại láp ráp CKD đơn giản, hoặc sản xuất các linh kiện còn ở quy mô rất nhỏ. “Khi hiệp định AFTA có hiệu lực toàn phần thị ngành công nghiệp ô tô trong nước vô cùng khó khăn”, Tổng giám đốc Tập đoàn Thành Công nhận định.

Giá xe trong nước sẽ giảm mạnh nếu giảm thuế

Đáng lưu ý với một loạt chính sách ban hành tại Nghị định 116 hay như các ưu đãi đưa ra (cụ thể theo Nghị định 125), ông Lê Ngọc Đức cho rằng vẫn “chưa đủ mạnh” để tạo ưu thế đáng kể cho các sản phẩm sản xuất lắp ráp trong nước so với các sản phẩm nhập khẩu nguyên chiếc từ ASEAN.

“Thay vào đó, mới chỉ thu hẹp khoảng cách về khả năng cạnh tranh giữa sản phẩm xe ô tô lắp ráp trong nước với xe ô tô nhập khẩu nguyên chiếc”, ông Đức nói.

Ông Đức cho biết, hiện tại theo tính toán của doanh nghiệp, mức giảm giá bán lẻ cho các sản phẩm sản xuất lắp ráp theo cơ sở từ Nghị định 125 tối đa chỉ dao động từ 12 – 15 %, trong khi đó nếu được giảm thuế từ 30% - 0%, các sản phẩm nhập khẩu nguyên chiếc sẽ có thể giảm từ 23 – 25% giá bán lẻ so với hiện nay.

Còn đối với Nghị định 116, ông Đức cho rằng, các giấy tờ thủ tục liên quan như giấy phép kinh doanh nhập khẩu ô tô (hiện một số doanh nghiệp đã được cấp loại giấy này), các loại giấy chứng nhận kiểu loại ô tô, phiếu xuất xưởng hay các tài liệu đánh giá chất lượng nhà xưởng sẽ chỉ là các giải pháp ngắn hạn.

“Về dài hạn khi các quy trình phối hợp giữa nhà nhập khẩu và hãng xe nước ngoài được thống nhất, sẽ không có nhiều khó khăn đáng kể để đưa các sản phẩm nhập khẩu về Việt Nam. Từ đó xu hướng nhập khẩu xe nguyên chiếc về Việt Nam sẽ tiếp tục tăng cao”, ông Đức nhận định. Đặc biệt, đối với thị hiếu người Việt rất ưa chuộng sản phẩm có nguồn gốc nhập khẩuthì đây sẽ là thách thức rất lớn đối với các nhà sản xuất lắp ráp trong nước trong việc tìm đầu ra.

Lo lắng trước một loạt thách thức nêu trên, Tổng giám đốc Tập đoàn Thành Công đã kiến nghị Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Tài Chính để điều chỉnh, ban hành các chính sách liên quan đến thuế phí. Cụ thể, miễn thuế tiêu thụ đặc biệt cho phần giá trị sản xuất trong nước áp dụng đối với sản phẩm ô tô.

Thứ hai, miễn giảm thuế nhập khẩu nguyên, vật liệu cho các nhà sản xuất linh kiện đầu tư tại Việt Nam cùng với các cam kết của doanh nghiệp về đầu tư dài hạn, sản lượng và sử dụng nhân lực, chuyển giao công nghệ.

Cũng tại hội nghị này, trong phương hướng nhiệm vụ năm 2018, Bộ Công Thương cũng đã nêu rõ việc sẽ có một số các biện pháp để kiểm soát tốt lượng ô tô nhập khẩu và hỗ trợ cho sản xuất trong nước, cụ thể như việc đề xuất xử lý các vấn đề về điểu chỉnh thuế nhập khẩu linh kiện và phụ tùng theo nguyên tắc thấp hơn mức thuế nhập khẩu ô tô thành phẩm theo cam kết đã ký.

Đồng thời nghiên cứu khả năng áp dụng mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe có tỷ lệ nội địa hoá cao (không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với phần giá trị tạo ra trong nước).

Việc có nên tiếp tục đưa ra những chính sách “ưu ái” hơn đối với công nghiệp ô tô trong nước là câu chuyện nhận được nhiều ý kiến trái chiều trong thời gian qua. Một số chuyên gia cho rằng chính sách ưu đãi, hỗ trợ ngành ô tô sau 20 năm vừa qua đã thể hiện sự thất bại thảm hại, không chỉ không giúp được ngành hay các ngành công nghiệp phụ trợ phát triển mà còn gây nhiều hệ lụy.

Thậm chí, liên quan tới đề xuất không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với phần giá trị tạo ra trong nước đối với ô tô lắp ráp trong nước, Bộ Tài chính cũng đã thẳng thắn cho rằng, đề xuất này là chưa phù hợp với các quy tắc của WTO (Tổ chức Thương mại Thế giới).

Nguyễn Khánh